Vạch trần đường dây làm sai lệch hồ sơ bệnh án tâm thần

Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa

Cơ quan điều tra Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao vừa hoàn tất kết luận điều tra, đề nghị truy tố 33 bị can trong vụ án đưa, nhận hối lộ; môi giới hối lộ và lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ, xảy ra tại Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa (đơn vị thuộc Bộ Y tế, đóng tại tỉnh Đồng Nai).

Trong số này, có nhiều người từng giữ vị trí lãnh đạo, cán bộ chủ chốt của đơn vị, như: Lê Văn Hùng, Bùi Thế Hùng (đều là cựu Viện trưởng); Nguyễn Thành Công, Nguyễn Hữu Tý (đều là cựu Phó viện trưởng); Nguyễn Văn Trọng, Phạm Công Hòa, Nguyễn Thành Quang, Trần Tấn Thuyết, Nguyễn Thị Huyên, Đặng Quốc Tuyên, Nguyễn Thị Ngọc Trang (đều là cựu Trưởng khoa); Phạm Văn Thắng, Trương Thị Xuân Uyên (đều là cựu Phó trưởng khoa); Nguyễn Văn Thành (bác sĩ); Lâm Thị Ánh Hồng (Điều dưỡng trưởng), Lê Thị Hà Nghĩa (cựu Phó trưởng phòng).

Lợi dụng chính sách miễn, giảm trách nhiệm hình sự đối với những người có bệnh tâm thần, các đối tượng vi phạm pháp luật đã móc nối với một số đối tượng là lãnh đạo, bác sĩ công tác tại Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa để làm kết luận giám định pháp y bị tâm thần sai sự thật, nhằm không bị xử lý hình sự và không phải thi hành án.

Các bác sĩ, giám định viên của đơn vị này bị cáo buộc đã bàn bạc, thống nhất với nhau nhận hối lộ, làm sai lệch hồ sơ bệnh án, ra kết luận giám định pháp y tâm thần không đúng tình trạng bệnh cho nhiều bị can trong các vụ án hình sự.

Hành vi này khiến cơ quan tiến hành tố tụng tại nhiều địa phương áp dụng sai chính sách pháp luật, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

23 hội đồng giám định ra kết luận khống

Quá trình điều tra xác định, có tới 23 hội đồng giám định của Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa ban hành 23 bản kết luận sai sự thật về tình trạng bệnh lý tâm thần.

Ngoài ra, còn có 1 vụ nhận tiền để chuyển khoa điều trị bệnh, 3 vụ làm hồ sơ bệnh án sai sự thật và 1 vụ lợi dụng chức vụ, quyền hạn chỉ đạo chi sai tiền bồi dưỡng giám định viên và người giúp việc giám định.

Đặc biệt, một số đối tượng điều trị bắt buộc đã được giải quyết ra khỏi Viện về nhà trái quy định. Đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng, làm biến dạng kết quả giám định, đồng thời tạo ra “kẽ hở” để người phạm tội né tránh trách nhiệm hình sự.

Ông Bùi Thế Hùng, cựu Viện trưởng (giai đoạn 2015 - 2022), được xác định tham gia 20 hội đồng giám định, với vai trò chủ trì; trong đó thông qua 19 hội đồng, đã nhận gần 1,5 tỷ đồng để ra kết luận sai. Cá nhân ông Hùng 18 lần nhận hối lộ với tổng số tiền 270 triệu đồng.

Ngoài ra, bị can này còn chỉ đạo cấp dưới giữ lại 10% tiền bồi dưỡng giám định viên và 50% tiền bồi dưỡng người giúp việc để sử dụng sai mục đích.

Ông Lê Văn Hùng, cựu Viện trưởng (giai đoạn từ tháng 5/2022 đến tháng 5/2024), tham gia 16 Hội đồng giám định, đưa ra kết luận sai để nhận gần 1,7 tỷ đồng; riêng ông Hùng nhận 523 triệu đồng.

Cơ quan điều tra xác định, tổng số tiền mà ông Bùi Thế Hùng chiếm đoạt từ năm 2016 đến tháng 4/2022 là hơn 6 tỷ đồng; ông Lê Văn Hùng chiếm đoạt hơn 3 tỷ đồng trong giai đoạn từ tháng 5/2022 đến tháng 4/2024.

Hàng loạt cựu trưởng khoa, phó trưởng khoa, bác sĩ, giám định viên như Nguyễn Thành Công, Nguyễn Văn Trọng, Nguyễn Thành Quang, Nguyễn Thị Huyên, Trương Thị Xuân Uyên… cũng được xác định đã nhận hối lộ từ vài chục đến hàng trăm triệu đồng; trong khi đó, Điều dưỡng trưởng Lâm Thị Ánh Hồng nhận hối lộ trong 9 vụ việc, tổng số tiền 125 triệu đồng, để tạo điều kiện thuận lợi về ăn ở cho đối tượng trong thời gian giám định.

Đáng chú ý, Lê Thị Hà Nghĩa (cựu Phó trưởng phòng Phòng Hành chính tổng hợp) bị cáo buộc giúp sức cho hai cựu Viện trưởng trong việc cắt lại hàng chục phần trăm tiền bồi dưỡng của giám định viên và người giúp việc giám định, tổng cộng hơn 9 tỷ đồng.

Tìm cách… bị tâm thần để trốn tránh trách nhiệm

Cũng theo quá trình điều tra, nhiều tình huống bất thường đã được làm rõ, khi người không có bệnh vẫn tìm cách mua chuộc để được lập hồ sơ “mắc bệnh tâm thần”.

Theo đó, khoảng tháng 5/2022, Võ Thị Thanh Mai (vợ của bị cáo Nguyễn Thái Luyện trong vụ án lừa đảo tại Công ty Địa ốc Alibaba) đã đưa 80 triệu đồng cho Nguyễn Thị Kiều Mộng Loan để làm hồ sơ tâm thần nhằm hưởng tình tiết giảm nhẹ.

Loan đã liên hệ với Cao Trí Trung (đối tượng đang điều trị bắt buộc), sau đó nhờ Võ Đức Dương (điều dưỡng) để “chạy” bệnh án. Dương nhận 70 triệu đồng, trong đó đưa cho bác sĩ Nguyễn Thành Quang 50 triệu đồng để hoàn tất hồ sơ cho Mai nhập viện điều trị, còn lại tự giữ 20 triệu đồng.

Một vụ việc khác, tháng 11/2021, Nguyễn Phú Quảng bị Tòa án Nhân dân TP. Biên Hòa (cũ) tuyên phạt 10 tháng tù về tội “cố ý gây thương tích”. Vợ của Quảng chi 650 triệu đồng để làm hồ sơ tâm thần cho chồng, với mục đích không phải chấp hành án tù, mà được đi điều trị bắt buộc.

Số tiền trên được chuyển qua nhiều khâu trung gian, trong đó, bác sĩ Hà Ngọc Khánh nhận 100 triệu đồng từ người môi giới Lê Duy Khánh để “lo lót”. Quảng sau đó nhập viện từ ngày 29/9/2022 đến ngày 26/10/2022 thì xuất viện.

Tương tự thủ đoạn trên, sau khi bị đưa ra xét xử về tội “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, Nguyễn Đức Hiệu, cựu Trưởng phòng Phòng Nghiệp vụ Thanh tra tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) đề nghị được giám định pháp y tâm thần, do vậy, Hội đồng Xét xử đã trả hồ sơ điều tra bổ sung.

Vợ của Hiệu đã đưa cho Nguyễn Văn Trọng (bác sĩ của Viện) 30 triệu đồng để giúp bị can này có kết luận giám định pháp y tâm thần: “Tại thời điểm gây án, đương sự bị hạn chế khả năng nhận thức và điều khiển hành vi”.

Điều này dẫn đến việc Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) ra quyết định áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh đối với Hiệu; đồng thời Cơ quan Cảnh sát điều tra cũng tách vụ án hình sự, tạm đình chỉ điều tra vụ án, bị can đối với Hiệu để chờ kết quả khám chữa bệnh.

Sau khi bệnh tình đã “ổn định”, Hiệu tiếp tục bị đưa ra xét xử và tuyên án, song được áp dụng tình tiết giảm nhẹ theo kết luận giám định pháp y tâm thần trước đó.

Ngoài các vụ án trên, nhiều đối tượng đang chấp hành án phạt tù cũng tìm cách chi tiền để được kết luận “mất khả năng nhận thức”, nhằm giảm nhẹ hình phạt hoặc trừ thời gian điều trị vào thời gian chấp hành án.

Các vụ việc này cho thấy, hành vi mua bán, môi giới hối lộ diễn ra có hệ thống, kéo dài nhiều năm, biến bệnh án tâm thần thành “lá chắn” cho những người vi phạm pháp luật.

Thủ đoạn giúp 2 cựu Viện trưởng chiếm đoạt hàng chục tỷ đồng

Kết luận điều tra chỉ rõ, từ năm 2016 đến tháng 4/2024, cơ quan điều tra tại nhiều địa phương đã trưng cầu Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa giám định 2.752 vụ án.

Trong đó, khi ông Bùi Thế Hùng làm Viện trưởng đã chỉ đạo bà Lê Thị Hà Nghĩa giữ lại 50% tiền bồi dưỡng người giúp việc và 10% tiền bồi dưỡng giám định viên.

Khi phát tiền cho giám định viên, bị can này không lập bảng kê chi tiết, nên người ký nhận không biết mình bị cắt bớt. Số tiền bị cắt lại được cho là để chi đối ngoại, nhưng thực chất được sử dụng vào mục đích cá nhân.

Đến tháng 5/2022, khi ông Lê Văn Hùng được bổ nhiệm làm Viện trưởng, sau khi được bà Nghĩa báo cáo về việc cắt lại phần trăm như trên, đã yêu cầu tiếp tục thực hiện.

Thậm chí, khoảng tháng 5/2023, khi Phòng Tài chính kế toán thanh toán tiền bồi dưỡng giám định viên bằng hình thức chuyển tiền vào thẳng tài khoản của từng người, ông Lê Văn Hùng đã tổ chức họp và yêu cầu mỗi giám định viên phải nộp lại 10% số tiền được nhận.

Số tiền quyết toán bồi dưỡng giám định viên và người giúp việc giám định lên đến hơn 16,7 tỷ đồng. Trong đó, Phòng Kế hoạch tổng hợp và Khoa Giám định, mỗi đơn vị nhận hơn 4,1 tỷ đồng; hai cựu Viện trưởng Bùi Thế Hùng và Lê Văn Hùng nhận hơn 8,3 tỷ đồng.

Cơ quan tố tụng đánh giá, việc cắt xén kéo dài suốt nhiều năm đã xâm phạm trực tiếp quyền lợi của đội ngũ cán bộ, bác sĩ, gây bức xúc trong nội bộ, đồng thời ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của ngành y tế và công tác giám định tư pháp.

Đây là vụ án có tính chất đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp, với sự tham gia của nhiều cán bộ từ cấp viện trưởng, phó viện trưởng, trưởng khoa, phó trưởng khoa đến bác sĩ, điều dưỡng. Hành vi phạm tội mang tính hệ thống, có tổ chức, diễn ra trong thời gian dài, liên quan hàng chục vụ án hình sự ở các tỉnh phía Nam.

Hành vi của các bị can đã gây ra những hệ lụy nghiêm trọng, nhiều bản kết luận giám định sai sự thật được dùng làm căn cứ trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử, khiến công lý bị bóp méo; nhiều đối tượng phạm tội được hưởng lợi bất chính; ngân sách nhà nước bị thất thoát; niềm tin của nhân dân vào hoạt động tố tụng và hệ thống y tế bị xói mòn.

Huệ Nguyễn