Ưu tiên nguồn lực hoàn thành mục tiêu cấp điện và bố trí dân cư vùng thiên tai

Nhiều chương trình trọng điểm chậm do thiếu nguồn lực

Phát biểu tại Hội trường, đại biểu Trần Nhật Minh cho biết: sau khi nghiên cứu các báo cáo của Chính phủ về tình hình và kết quả thực hiện Nghị quyết của Quốc hội khóa XIV và khóa XV liên quan đến giám sát chuyên đề, chất vấn trong các lĩnh vực Công thương, Nông nghiệp và Môi trường, đại biểu đặc biệt quan tâm tới những chương trình gắn trực tiếp với đời sống đồng bào dân tộc thiểu số. Từ đó, đại biểu nêu rõ những vấn đề lớn đang đặt ra và đề xuất Chính phủ sớm có giải pháp trong thời gian tới.

Đại biểu nhấn mạnh: mục tiêu bố trí đủ nguồn lực để phấn đấu đến năm 2025 hoàn thành việc cấp điện cho người dân, kể cả ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo. Tuy nhiên, theo báo cáo của Chính phủ, kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu cấp điện nông thôn, miền núi và hải đảo giai đoạn 2016 – 2020 theo Quyết định số 1740/QĐ-TTg mới đạt 18,5% so với tổng nhu cầu vốn hơn 30.000 tỷ đồng. Việc không được bố trí đủ vốn là nguyên nhân chính khiến chương trình không đạt tiến độ.

ĐBQH Trần Nhật Minh (Nghệ An) phát biểu. Ảnh: Quang Khánh

Thực hiện Nghị quyết 973/2020/UBTVQH14, Bộ Công Thương đã hoàn thiện hồ sơ và trình Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình “Cấp điện nông thôn, miền núi và hải đảo giai đoạn 2021 – 2025”. Tuy nhiên, đến nay chương trình vẫn chưa được phê duyệt do khó khăn trong bố trí vốn đầu tư cũng như các quy định pháp luật liên quan đến đầu tư điện nông thôn.

Theo báo cáo, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành liên quan phối hợp tháo gỡ vướng mắc; Bộ Công Thương đã làm việc với Bộ Tài chính, EVN và UBND các địa phương. Tuy vậy, mục tiêu hoàn thành việc cấp điện trước năm 2025 vẫn chưa đạt được. Mặc dù tỷ lệ hộ dân tiếp cận điện năng đạt mức cao, khoảng 99,74% (vùng nông thôn 99,6%), nhưng thực tế vẫn còn những thôn, bản chưa có điện, gây khó khăn lớn cho việc tiếp cận dịch vụ thiết yếu, ứng dụng công nghệ và triển khai chuyển đổi số.

Về kết quả thực hiện Chương trình bố trí dân cư vùng thiên tai, đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo, di cư tự do và vùng rừng đặc dụng giai đoạn 2021 – 2025, định hướng 2030, đại biểu Trần Nhật Minh dẫn số liệu: giai đoạn 2021 – 2024 cả nước đã bố trí ổn định cho gần 21,9 nghìn hộ dân, góp phần quan trọng hạn chế thiệt hại do thiên tai, bảo đảm an toàn tính mạng và tài sản cho người dân.

Tuy nhiên, báo cáo của Chính phủ cũng chỉ rõ hàng loạt hạn chế. Việc rà soát danh mục dự án đưa vào kế hoạch đầu tư công trung hạn còn chậm và thiếu cụ thể. Công tác khảo sát, thiết kế, lập và phê duyệt dự án có tổng mức đầu tư lớn khiến tiến độ kéo dài và làm giảm hiệu quả đầu tư. Một số chính sách hỗ trợ như đất đai, kinh phí di dời, hỗ trợ làm nhà vẫn thấp so với chi phí thực tế. Nhiều địa phương triển khai chậm, chưa chủ động; sự phối hợp giữa các ngành, các cấp ở một số nơi chưa chặt chẽ.

“Những thiệt hại nặng nề về người và tài sản do thiên tai, bão lụt trong hai năm 2024 – 2025 cho thấy tính cấp thiết đặc biệt của chương trình bố trí dân cư, nhất là đối với các vùng thường xuyên xảy ra sạt lở đất, lũ quét, ngập lụt hay sụt lún địa chất”, đại biểu nhấn mạnh.

Ưu tiên nguồn lực cho giai đoạn 2026 – 2030

Từ các số liệu và thực trạng được Chính phủ báo cáo, đại biểu nhận định: điểm chung của 2 chương trình là thiếu nguồn lực, dẫn đến tiến độ thực hiện bị kéo dài. Đây là khó khăn lớn, không thể khắc phục ngay trong thời gian ngắn, nhưng hoàn toàn có thể giải quyết nếu có kế hoạch bố trí nguồn lực phù hợp và xác định rõ thứ tự ưu tiên.

Đại biểu nhấn mạnh: 2 chương trình nói trên có tác động trực tiếp đến mục tiêu phát triển toàn diện vùng đồng bào dân tộc thiểu số, thu hẹp chênh lệch giữa các vùng miền và nâng cao đời sống của đồng bào dân tộc, vùng sâu, vùng xa. Đây cũng là nguyện vọng chính đáng của cử tri miền núi, dân tộc thiểu số, trong đó có tỉnh Nghệ An.

Trên cơ sở đó, đại biểu Trần Nhật Minh đề nghị Chính phủ, trong giai đoạn 2026 – 2030, sớm đưa ra lộ trình và giải pháp cụ thể tháo gỡ khó khăn. Theo đại biểu, cần ưu tiên bố trí nguồn lực về đất đai, tài chính, khoa học – công nghệ để thực hiện dự án bố trí, di dời tái định cư cho các hộ dân vùng nguy cơ cao về thiên tai theo tinh thần Nghị quyết số 19 Hội nghị Trung ương 5 khóa XIII.

Đồng thời, đại biểu kiến nghị ưu tiên bố trí đủ nguồn lực hoàn thành Chương trình cấp điện nông thôn, miền núi và hải đảo, xem đây là nhiệm vụ cấp bách, thiết yếu đối với đời sống đồng bào và yêu cầu phát triển bền vững.

Diệp Anh