Ung thư đang trở thành căn bệnh của mọi lứa tuổi

Việt Nam thuộc nhóm quốc gia có gánh nặng ung thư lớn, riêng năm 2022 ghi nhận 180.480 ca mắc mới, 120.184 ca tử vong và hơn 350.000 người đang sống chung với bệnh. Thống kê tại Bệnh viện Trung ương Huế cho thấy giai đoạn 2010 - 2020, bệnh nhân ung thư vùng đầu, cổ dưới 40 tuổi chiếm 11,2%, gần gấp đôi so với thập niên trước. Tại Bệnh viện Ung Bướu Đà Nẵng, từ 2013 đến nay, nhóm 21 – 40 tuổi chiếm 8,1% tổng số ca điều trị, thậm chí có trường hợp ung thư gan, mật ở tuổi 12.

Chăm sóc bệnh nhi ung thư tại Bệnh viện K. Ảnh: BVCC

Các chuyên gia y tế nhận định, ngoài yếu tố tuổi thọ tăng và chẩn đoán ngày càng chính xác, thì nguyên nhân sâu xa là sự thay đổi môi trường và lối sống. GS.TS Mai Trọng Khoa - nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai phân tích: “Ô nhiễm môi trường, khói bụi, hóa chất, thuốc trừ sâu, khí thải, cùng với rượu bia và thuốc lá – cả truyền thống lẫn điện tử, là những tác nhân thúc đẩy sự xuất hiện ung thư ở người trẻ. Đáng lo ngại hơn, độ tuổi bắt đầu hút thuốc đang trẻ hóa, thậm chí xâm nhập cả môi trường học đường”.

GS.BS Nguyễn Chấn Hùng – Chủ tịch danh dự Hội Ung thư Việt Nam nhấn mạnh: “Xu hướng chung của thế giới là ung thư ngày càng tăng và trẻ hóa. Việt Nam không nằm ngoài xu hướng ấy, dù chúng ta đã có nhiều tiến bộ trong tầm soát và điều trị những căn bệnh này”.

Thực tiễn ấy cho thấy ung thư không còn là căn bệnh xa vời, chỉ gắn liền với tuổi già. Nó đang tác động trực tiếp đến lực lượng lao động trẻ – vốn là nguồn nhân lực chính của đất nước và đặt ra thách thức to lớn đối với hệ thống y tế cũng như toàn xã hội.

Trước xu hướng ung thư ngày càng trẻ hóa, các chuyên gia y tế nhấn mạnh phòng ngừa và phát hiện sớm là giải pháp then chốt. Ung thư không chỉ là vấn đề y tế mà còn là gánh nặng kinh tế – xã hội, khi người trẻ trong độ tuổi lao động phải đối diện với chi phí điều trị cao và mất sức sản xuất. Nguyên nhân chủ yếu đến từ lối sống thiếu lành mạnh: ăn nhiều thức ăn nhanh, ít vận động, lạm dụng rượu bia, thuốc lá và tình trạng béo phì gia tăng. Béo phì đặc biệt làm rối loạn nội tiết và chuyển hóa, làm tăng nguy cơ ung thư vú ở nữ cũng như ung thư gan, đại trực tràng ở nam.

Theo GS.TS Trần Văn Thuấn - Thứ trưởng Bộ Y tế, ung thư là một trong những thách thức y tế lớn nhất của thế kỷ 21, nhưng không phải là bản án tử. Nếu dự phòng, phát hiện sớm và điều trị chuẩn hóa, tiên lượng sống của người bệnh sẽ được cải thiện rõ rệt.

Tại Hội nghị khoa học Phòng, chống ung thư thường niên Huế lần thứ 13 năm 2025 vừa được tổ chức, Thứ trưởng Bộ Y tế đưa ra 4 trọng tâm: Thứ nhất, phòng bệnh từ gốc rễ, thông qua truyền thông thay đổi hành vi, khuyến khích lối sống lành mạnh, giảm thiểu rượu bia và thuốc lá. Thứ hai, phát hiện sớm, coi việc sàng lọc ung thư vú, cổ tử cung, đại trực tràng… là quyền lợi y tế cơ bản, cần được bảo hiểm chi trả. Thứ ba, điều trị chính xác, nhân văn, áp dụng hội chẩn đa chuyên khoa, cá thể hóa phác đồ và tận dụng y học chính xác. Thứ tư, chăm sóc toàn diện, không chỉ điều trị khối u mà còn hỗ trợ tâm lý, phục hồi chức năng, giúp người bệnh “sống tốt” thay vì chỉ “sống lâu”.

Thực tế cho thấy, nhiều bệnh nhân ung thư tại Việt Nam đã có cơ hội sống khỏe mạnh nhờ tiến bộ y học. Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, công nghệ giải trình tự gen cùng hợp tác quốc tế đang mở ra triển vọng mới cho chẩn đoán và điều trị. Tuy nhiên, dù kỹ thuật hiện đại đến đâu, chìa khóa quan trọng nhất vẫn là phòng ngừa và tầm soát định kỳ.

Ung thư trẻ hóa là hồi chuông cảnh báo cho cộng đồng. Thay đổi lối sống, khám sức khỏe định kỳ và tham gia tầm soát có thể cứu hàng chục nghìn sinh mạng mỗi năm, đồng thời bảo vệ nguồn nhân lực khỏe mạnh cho tương lai. Đây là hướng đi bền vững để giảm gánh nặng y tế và xây dựng một xã hội phát triển.

Đức Trân