Ứng phó với sương muối, bảo vệ cây trồng

Nông dân bản Kiến Xương, xã Bình Thuận, che chắn cho cây cà phê.

Từ đầu mùa đông năm 2025 đến nay, toàn tỉnh xảy ra 1 đợt sương muối vào cuối tháng 11 vừa qua, trong đó, ở phường Chiềng Cơi có khoảng 10 ha cà phê bị ảnh hưởng. Bà Phạm Thị Lan, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và bảo vệ thực vật tỉnh, cho biết: Ngay từ đầu mùa đông, Chi cục tham mưu cho Sở Nông nghiệp và Môi trường ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương chủ động các biện pháp phòng, chống rét cho cây trồng. Trong đó, có Công văn số 6196/SNNMT-TTBVTV, về việc chủ động các biện pháp phòng, chống và khắc phục thiệt hại do sương muối cho cây cà phê. Đồng thời, chỉ đạo các xã, phường tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn bà con nông dân thực hiện các biện pháp ứng phó, nhất là các xã vùng cao theo dõi sát sao bản tin thời tiết, có phương án hỗ trợ nhân dân khi có hiện tượng sương muối xảy ra.

Bản chất của sương muối là hiện tượng hơi nước đóng băng thành hạt trắng nhỏ bám trên lá, cành, thường xuất hiện khi nhiệt độ xuống dưới 4°C và trời quang mây, gió lặng. Hiện tượng này, gây hại nặng cho các loại cây mận hậu, đào, lê, nhất là cà phê... Theo đó, lá non của cây bị sương muối làm cháy khô, hoa và quả non rụng hàng loạt, thậm chí cây chết nếu sương muối kéo dài. Riêng năm 2024, sương muối đã làm thiệt hại hơn 200 ha cây trồng tại Vân Hồ, Mộc Châu và các xã trồng cà phê trên địa bàn tỉnh.

Ông Nghiêm Văn Tuấn, Chủ tịch UBND phường Chiềng An, cho biết: Phường Chiềng An có 1.987 ha cà phê, trong đó 1.937 ha đã cho thu hoạch quả, sản lượng đạt trên 15.400 tấn/năm, doanh thu ước đạt hơn 433 tỷ đồng. Diện tích cây cà phê thường xuyên chịu ảnh hưởng của sương muối, tác động xấu đến năng suất cây trồng, thu nhập của nông dân. Do đó, ngay từ đầu mùa đông năm nay, UBND phường chỉ đạo ban quản lý các tổ, bản thông tin đến nhân dân về tình hình thời tiết; hướng dẫn bà con sử dụng bạt để che chắn cây cà phê, nhất là tại khu vực Chiềng Đen cũ, bởi địa bàn này rất dễ chịu ảnh hưởng của sương muối.

Sử dụng bao bì nilon che chắn cho cây cà phê non.

Tại các xã thuộc khu vực Mộc Châu, Vân Hồ và vùng cao Bắc Yên, Thuận Châu đang thực hiện đồng bộ các biện pháp chủ động ứng phó với sương muối trong các đợt không khí lạnh sắp tới. Trong đó, phối hợp cùng các cơ quan chuyên môn hướng dẫn nông dân tăng cường tưới nước tạo độ ẩm mặt luống; phun nước trực tiếp lên tán cây ăn quả vào đêm và sáng sớm để hạn chế sương muối đọng trên lá cây. Sử dụng nilon, bạt... để che phủ cho diện tích cây trồng vụ đông; đốt khói vào sáng sớm ngăn sương muối hình thành... Ngoài ra, tăng cường bón phân để tăng sức đề kháng cho cây trồng.

Mặc dù không bị ảnh hưởng bởi đợt sương muối diễn ra vào cuối tháng 11 vừa qua, nhưng gia đình ông Nguyễn Duy Hùng, bản Hoàng Văn Thụ, phường Chiềng Cơi, vẫn chủ động thực hiện các biện pháp phòng, chống sương muối cho gần 4 ha cây cà phê. Từ đó, hạn chế sự thoát hơi nước do hiện tượng sương muối gây ra. Ông Hùng còn bổ sung thêm các loại phân chuồng ủ mục và kali để tăng sức chịu đựng lạnh giá cho cây trồng. Ngoài ra, tận dụng các loại phụ phẩm trong sản xuất nông nghiệp, như lá cây, rơm, rạ, vỏ quả cà phê để phủ lên đất, giữ độ ẩm và nhiệt độ cho đất nếu xảy ra sương muối.

Ông Hùng cho biết: Vụ cà phê năm 2024 may mắn không bị ảnh hưởng bởi sương muối, gia đình tôi có thu nhập trên 400 triệu đồng. Mùa đông năm nay, qua theo dõi thông tin thời tiết biết được sẽ có sương muối, nên gia đình tôi chủ động mua thêm vật tư nông nghiệp để kịp thời xử lý khi xảy ra sương muối trên cây trồng. Tôi cũng đã tham khảo thêm cách xử lý sương muối bằng phương pháp tưới nước cho cây trồng vào 2 thời điểm, đó là vào sáng sớm, trước khi mặt trời mọc, tưới nước để rửa đi lớp sương muối bám dày trên bề mặt thân lá và tưới vào chiều tối, nhằm tăng lượng ẩm cho đất.

Kỹ sư Nguyễn Huyền Trang, Trung tâm Kỹ thuật nông nghiệp tỉnh Sơn La, khuyến cáo: Để hạn chế thấp nhất thiệt hại, bà con cần lưu ý khẩn trương che bạt, tận dụng cỏ rác, phụ phẩm nông nghiệp để ủ gốc giữ ấm cho cây; hun khói cho cây cà phê ở hướng đầu gió, giảm mức độ ảnh hưởng khi có sương muối. Khu vực chủ động được nguồn nước, có thể tưới nước phá sương vào sáng sớm, trước khi có nắng để tránh táp lá. Sau đợt sương muối, bà con cần vệ sinh vườn, dọn sạch cành lá bị hư, chờ thời tiết ấm lên mới tiến hành cắt tỉa hoặc cưa đốn, bón phân phục hồi.

Việc chỉ đạo sát sao của các ngành, sự đồng hành của chính quyền địa phương và sự chủ động của nông dân, diện tích cây trồng sẽ được bảo vệ, đảm bảo năng suất, chất lượng cho vụ mùa tới, tiếp tục là nguồn thu chính, mang lại hiệu quả kinh tế bền vững cho nông dân trên địa bàn toàn tỉnh.

Khải Hoàn