Ứng dụng khoa học - công nghệ vào sản xuất giống cây trồng

Phòng sản xuất giống cây trồng bằng phương pháp nuôi cấy mô của Viện Nông nghiệp Thanh Hóa.

Viện Nông nghiệp Thanh Hóa là đơn vị đầu ngành của tỉnh trong nghiên cứu và chuyển giao các tiến bộ kỹ thuật trong nông nghiệp. Từ năm 2018 đến nay, viện đã nghiên cứu, chọn tạo thành công 5 giống lúa mới, gồm: Sao Vàng, Việt Thanh 30, VNN80, VNN198, VNN10, đáp ứng yêu cầu về năng suất, chất lượng gạo và khả năng chống chịu sâu bệnh. Bên cạnh đó, viện cũng đã tuyển chọn được 375 cây trội của 15 loài cây lâm nghiệp phục vụ chương trình giống cây trồng rừng gỗ lớn và các loài bản địa quý hiếm có giá trị khoa học, kinh tế cao. Những kết quả này không chỉ góp phần đa dạng hóa nguồn giống mà còn mở ra hướng phát triển kinh tế nông nghiệp hàng hóa bền vững.

Một trong những bước tiến quan trọng trong công tác sản xuất giống cây trồng của viện là ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào. Theo Trưởng Phòng phân tích thí nghiệm - Viện Nông nghiệp Thanh Hóa Phạm Thị Lý: "Viện đã nghiên cứu và thực hành sản xuất thành công nhiều loại hoa lan, cây nông lâm nghiệp, cây ăn quả và nấm bằng phương pháp nuôi cấy mô tế bào. Ưu điểm nổi bật của cây giống nuôi cấy mô là giữ được gen trội của cây bố mẹ, cho số lượng cây đồng đều, sạch bệnh, sinh trưởng tốt, tỷ lệ sống cao, đạt năng suất, sản lượng cao”.

Trong giai đoạn 2020-2025, các đơn vị nghiên cứu, doanh nghiệp và nông dân trên địa bàn tỉnh đã tích cực đầu tư nghiên cứu và ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất giống. Toàn tỉnh đã chọn tạo thành công thêm 12 giống lúa, 6 giống mía và du nhập nhiều giống cây ăn quả mới cho năng suất, chất lượng cao như: vải không hạt, nhãn chín sớm, xoài keo, xoài cát, chanh leo, nho hạ đen, na Thái, ổi không hạt, hồng xiêm... Nhiều giống cây hoa và dược liệu quý hiếm có giá trị kinh tế cao cũng được trồng thử nghiệm và nhân rộng, phù hợp với điều kiện sinh thái của các vùng trong tỉnh. Công tác phục tráng giống cây trồng bản địa cũng được chú trọng với 6 giống cây trồng đặc sản như: lúa nếp hạt cau, nếp cẩm, bưởi Luận Văn, cam Vân Du, quýt vòi, mía Kim Tân, mít Thọ Tân được bảo tồn và khôi phục. Các giống lúa bản địa nếp cái hoa vàng, nếp hạt cau, cùng nhiều loài nấm ăn, nấm dược liệu, hoa lan quý hiếm được lưu giữ, khai thác nguồn gen làm cơ sở cho lai tạo giống mới. Ngoài ra, ở các địa phương trong tỉnh sử dụng giống ngô biến đổi gen trên diện tích 10.900ha cũng đánh dấu bước tiến mới trong việc ứng dụng công nghệ sinh học vào sản xuất đại trà.

Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp trong tỉnh đã chủ động đầu tư khoa học - công nghệ trong chọn tạo giống. Công ty CP Giống cây trồng Thanh Hóa là một trong những đơn vị tiên phong ứng dụng công nghệ sinh học phân tử để chọn tạo các giống lúa Lam Sơn 8, DT80, Việt 1, Thanh Hương có năng suất cao, chất lượng tốt và thích ứng với biến đổi khí hậu. Các giống này hiện đã được công nhận là giống cây trồng mới, lưu hành rộng rãi ở các tỉnh phía Bắc. Ngoài ra, Công ty TNHH Hạt giống HANA Thanh Hóa tại xã Quảng Bình cũng là đơn vị sản xuất hạt giống quy mô lớn của tỉnh. Giám đốc Công ty TNHH Hạt giống HANA Thanh Hóa Nguyễn Ngọc Hoàn cho biết: “Để đáp ứng nhu cầu giống cây trồng chất lượng cao cho nông nghiệp Thanh Hóa và cả nước, công ty đã đầu tư nghiên cứu, chọn tạo thành công 11 giống lúa và 10 giống ngô bản quyền, nhiều giống trong số đó đã trở thành giống chủ lực tại các tỉnh Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa và vùng đồng bằng sông Hồng. Trong năm 2025, công ty đã sản xuất và cung ứng ra thị trường hơn 2.000 tấn giống lúa và 200 tấn giống ngô, góp phần quan trọng vào việc đảm bảo nguồn giống chất lượng cho sản xuất nông nghiệp”.

Những kết quả đạt được cho thấy, việc ứng dụng khoa học - công nghệ trong sản xuất giống cây trồng trên địa bàn tỉnh đang mang lại hiệu quả rõ rệt, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm nông nghiệp. Trong thời gian tới, ngành nông nghiệp xác định tiếp tục đầu tư nghiên cứu, ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật mới, đặc biệt là công nghệ sinh học, công nghệ số và tự động hóa vào lĩnh vực giống cây trồng. Cùng với đó là bảo tồn nguồn gen quý bản địa, xây dựng hệ thống quản lý số hóa vùng sản xuất chuyên canh quy mô lớn, áp dụng các mô hình quản lý cây trồng tổng hợp (ICM) và quản lý dịch hại tổng hợp (IPM, IPHM) nhằm hướng tới một nền nông nghiệp xanh, bền vững và có giá trị gia tăng cao.

Bài và ảnh: Hải Đăng