Ứng dụng công nghệ số vào bảo tồn và phát huy giá trị các di tích văn hóa, lịch sử

Khu di tích Quốc gia đặc biệt Địa điểm Chiến thắng Biên giới năm 1950 là nơi lưu giữ những giá trị lịch sử quan trọng, đánh dấu bước ngoặt quyết định trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân Việt Nam. Nơi đây không chỉ là minh chứng sống động cho tinh thần chiến đấu quả cảm của quân và dân địa phương mà còn là điểm giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ hôm nay và mai sau. Nhiều năm qua, Khu di tích đã trở thành điểm du lịch hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách thập phương đến tham quan và tìm hiểu giá trị văn hóa, lịch sử.

Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của di tích, tháng 12/2024, Trung ương Đoàn và Tỉnh đoàn triển khai công trình số hóa Khu di tích Quốc gia đặc biệt Địa điểm Chiến thắng Biên giới năm 1950. Điểm nhấn của công trình là việc ứng dụng công nghệ hiện đại để tái hiện không gian di tích dưới dạng hình ảnh toàn cảnh, mô phỏng 3D kết hợp thuyết minh trực tuyến, có thể dễ dàng truy cập trên máy tính, điện thoại và các thiết bị di động. Công trình này vừa góp phần bảo tồn, gìn giữ giá trị lịch sử, vừa mở ra kênh tiếp cận mới mẻ, sinh động, giúp du khách và thế hệ trẻ hiểu sâu hơn về Chiến thắng Biên giới năm 1950.

Chị Nguyễn Thanh Tâm, du khách đến từ Hà Nội chia sẻ: Đến với Khu di tích Quốc gia đặc biệt Địa điểm Chiến thắng Biên giới năm 1950, tôi rất thích khi có thể tìm hiểu thông tin qua hình ảnh toàn cảnh và mô phỏng 3D. Việc ứng dụng công nghệ số mang lại trải nghiệm trực quan, sống động, giúp chúng tôi không chỉ nắm bắt thêm kiến thức lịch sử mà còn cảm nhận rõ tinh thần, khí thế hào hùng của dân tộc. Tôi cho rằng đây là cách làm rất cần thiết, đặc biệt để thế hệ trẻ thêm hứng thú khi tìm hiểu về lịch sử.

Khám phá Khu di tích Quốc gia đặc biệt Địa điểm Chiến thắng Biên giới năm 1950 qua mã QR.

Công trình số hóa tại Khu di tích Quốc gia đặc biệt Địa điểm Chiến thắng Biên giới năm 1950 ghi nhận sự tham gia tích cực của Đoàn thanh niên xã Đức Long. Lực lượng thanh niên không chỉ cung cấp dữ liệu phục vụ xây dựng mã QR mà còn hướng dẫn du khách sử dụng phần mềm, trải nghiệm hình ảnh 3D và thuyết minh trực tuyến, mang đến một hành trình tham quan sống động, hiện đại và dễ tiếp cận.

Anh Đinh Vĩnh Thành, Bí thư Đoàn xã Đức Long cho biết: Chúng tôi cùng Tỉnh đoàn triển khai các bước tích hợp dữ liệu, kiểm tra mã QR tại các điểm tham quan, đồng thời hướng dẫn du khách cách sử dụng phần mềm để tìm hiểu thông tin về di tích. Thanh niên xã trở thành những "hướng dẫn viên số", giúp trải nghiệm tham quan trở nên trực quan và sinh động hơn. Sự tham gia của thanh niên không chỉ nâng cao hiệu quả tuyên truyền về lịch sử - văn hóa mà còn rèn luyện kỹ năng công nghệ, đồng thời truyền cảm hứng cho cộng đồng trân trọng và lan tỏa giá trị di sản. Nhờ sự phối hợp nhịp nhàng này, mô hình số hóa khu di tích trở thành minh chứng sống động cho hiệu quả của chuyển đổi số trong bảo tồn và quảng bá di sản.

Từ khi triển khai công trình số hóa, theo thống kê của Ban Quản lý Khu di tích, 9 tháng đầu năm 2025, nơi đây đã đón 16.467 lượt khách với 296 đoàn tham quan, trong đó có 820 lượt khách quốc tế. So với cùng kỳ năm 2024, lượng khách tăng 19,7%, số đoàn tăng 37,7%, khách quốc tế tăng 6,5%. Những con số này không chỉ phản ánh sức hút ngày càng lớn của điểm đến mà còn khẳng định hiệu quả rõ nét của việc ứng dụng công nghệ số trong quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản lịch sử.

Thông qua công nghệ chụp ảnh toàn cảnh 3D, video 360 độ, ứng dụng thực tế ảo hay thuyết minh tự động, di tích được tái hiện sinh động và gần gũi hơn. Người tham quan không chỉ dừng lại ở việc đọc bia ký hay ngắm hiện vật mà còn có thể “trải nghiệm” trực tiếp không gian lịch sử bằng thiết bị di động hoặc trên môi trường internet. Đây chính là điểm khác biệt và là ưu thế nổi bật mà công nghệ số mang lại cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa lịch sử.

Theo Bí thư Tỉnh đoàn Triệu Thanh Dung, từ năm 2020 đến nay, các cấp bộ Đoàn trong tỉnh đã xây dựng 8 công trình thanh niên “Số hóa di tích lịch sử, văn hóa” cấp tỉnh (Khu di tích lịch sử Kim Đồng; Di tích lịch sử - văn hóa Chùa Sùng Phúc; Di tích lịch sử Đồn Đồng Mu; Di tích lịch sử cách mạng Đông Bó Lình; Di tích lịch sử Hang Ngườm Mạ; Khu di tích Quốc gia đặc biệt Địa điểm Chiến thắng Biên giới năm 1950; Đền Bà Hoàng và Điểm quét mã QR tìm hiểu thông tin về các điểm trải nghiệm tuyến số 4 “Một thời hoa lửa” tại Công viên địa chất Non nước Cao Bằng). Thời gian tới, Tỉnh đoàn tiếp tục phát huy vai trò xung kích, sáng tạo của đoàn viên thanh niên trong việc ứng dụng công nghệ số vào bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa, lịch sử.

Phùng Đào