Ukraine giữ 'lằn ranh đỏ', kế hoạch hòa bình đi về đâu?

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, Thủ tướng Anh Keir Starmer, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Đức Friedrich Merz sau cuộc gặp tại Văn phòng Thủ tướng Anh ngày 9/12. Ảnh: AFP/Getty Images

Phát biểu sau cuộc gặp các lãnh đạo Anh, Pháp, Đức tại London để thảo luận về kế hoạch hòa bình của Mỹ hôm qua, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky khẳng định: “Theo luật pháp của chúng tôi, theo luật pháp quốc tế, và theo luật đạo đức, chúng tôi không có quyền trao đi bất cứ điều gì. Đó chính là điều chúng tôi đang chiến đấu để bảo vệ”.

Tuyên bố này được xem là cú đánh mạnh vào triển vọng của kế hoạch do Tổng thống Mỹ Donald Trump thúc đẩy, kế hoạch với nhiều điểm còn tranh cãi liên quan đến các yêu cầu chủ chốt của Nga.

Từ lập trường kiên định của Kiev…

Chia sẻ với báo giới trên chuyến bay tới Brussels để tiếp tục tham vấn với lãnh đạo NATO và Liên minh châu Âu (EU) sau cuộc gặp ở London, Tổng thống Zelensky cho biết, đề xuất do Mỹ hậu thuẫn “đã được loại bỏ các điều khoản rõ ràng chống Ukraine”. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng, vấn đề lãnh thổ là “giới hạn đỏ” không thể vượt qua.

Nhà lãnh đạo Ukraine khẳng định, nước này sẽ không từ bỏ bất kỳ phần lãnh thổ nào của vùng Donbas: “Không phải để thúc đẩy đàm phán hòa bình, không phải để đáp ứng mong muốn thỏa hiệp của Washington và cũng không phải dưới áp lực từ Moscow”.

Một số nội dung trong kế hoạch hòa bình được Mỹ đưa ra thời gian qua đã khiến Ukraine lo ngại. Tổng thống Zelensky tiết lộ rằng, có đề xuất liên quan đến việc “trao đổi” nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia và một số khu vực để đổi lấy những phần lãnh thổ ở Donetsk vẫn thuộc Ukraine. Ông bác bỏ hoàn toàn phương án này.

Trước đó, một quan chức cấp cao Ukraine tiết lộ rằng đề xuất mới “gần hơn với khả năng chấp nhận được của Ukraine, nhưng không dễ dàng và chưa hoàn tất”. Điều này cho thấy Kiev không hoàn toàn khép lại cánh cửa đàm phán, nhưng vẫn giữ lập trường vững chắc về chủ quyền lãnh thổ.

…Đến phản ứng từ châu Âu

Cuối tuần qua, Tổng thống Trump tiếp tục gây sức ép, cho rằng Ukraine đang trì hoãn kế hoạch hòa bình. Lập trường cứng rắn của Nhà Trắng khiến các nhà lãnh đạo châu Âu lo ngại, nhất là khi chiến sự trên thực địa đang bất lợi cho Ukraine và Chính phủ của Tổng thống Zelensky bị cuốn vào bê bối tham nhũng trong nước. Nhiều lãnh đạo EU cho rằng, nếu kế hoạch của Mỹ được thông qua mà không có các bảo đảm an ninh chắc chắn, Ukraine có thể bị đặt vào thế yếu lâu dài.

Sau cuộc gặp với Tổng thống Zelensky, các đồng minh châu Âu cũng chia sẻ quan điểm với nhà lãnh đạo này. Tại London, Thủ tướng Anh Keir Starmer khẳng định rằng, bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải bao gồm các cam kết an ninh “chặt chẽ” cho Kiev. Văn phòng của ông nhấn mạnh: “Châu Âu phải sát cánh cùng Ukraine, tăng cường khả năng phòng thủ trước các cuộc tấn công”.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cũng có bài đăng trên mạng xã hội X sau cuộc gặp với Tổng thống Zelensky: “Chủ quyền của Ukraine phải được tôn trọng. An ninh của Ukraine phải được đảm bảo trong dài hạn, như tuyến phòng thủ đầu tiên của Liên minh chúng ta”.

Trong khi đó, Điện Élyseé cho biết sẽ đẩy nhanh nỗ lực nhằm xây dựng “các cam kết an ninh mạnh mẽ” và chuẩn bị kế hoạch tái thiết Ukraine.

Đàm phán bế tắc

Đàm phán hòa bình những ngày qua tăng tốc trong bối cảnh Ukraine trải qua giai đoạn bất lợi nhất sau gần bốn năm chiến sự: Nga đẩy mạnh tấn công ở miền đông; Tổng thống Zelensky đang phải xử lý hậu quả của vụ bê bối tham nhũng trong nội bộ chính quyền. Nhưng thực tế trong 11 tháng thúc đẩy kế hoạch hòa bình, Tổng thống Donald Trump cũng đã nhiều lần thể hiện quan điểm cho rằng Kiev phải chấp nhận từ bỏ một số phần lãnh thổ. Ông từng nói Ukraine nên “sẵn sàng từ bỏ nỗ lực giành lại lãnh thổ”, và cảnh báo rằng việc Kiev phản đối chuyện từ bỏ Crimea đang “khiến việc chấm dứt xung đột trở nên khó khăn”.

Về phần mình, Điện Kremlin cho biết vẫn duy trì liên lạc với Washington nhưng chưa được cập nhật về các cuộc trao đổi mới nhất giữa Mỹ và Ukraine. Người phát ngôn Dmitry Peskov ca ngợi việc Mỹ không công bố chi tiết đàm phán là một “tín hiệu tích cực”.

Trong bối cảnh này, dư luận quốc tế tiếp tục theo dõi sát sao những động thái mới giữa Kiev, Washington và Moscow. Tuyên bố kiên quyết của Tổng thống Zelensky cho thấy Ukraine vẫn giữ vững mục tiêu bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, trong khi các nỗ lực ngoại giao của Mỹ và châu Âu đang tìm kiếm một lộ trình khả thi để chấm dứt xung đột.

Bất kỳ kế hoạch hòa bình nào cũng sẽ phải vượt qua những khác biệt sâu sắc về lợi ích và quan điểm giữa các bên liên quan. Khi mọi quyết định còn ở phía trước, triển vọng về một thỏa thuận bền vững vẫn phụ thuộc vào việc liệu các bên có sẵn sàng nhượng bộ trên bàn thương lượng, hay tiếp tục đặt cược vào những diễn biến tiếp theo.

Hồng Nhung