UAE dùng tiền bán dầu khí để phát triển AI như thế nào?

Mô hình khu campus AI khổng lồ giữa sa mạc Abu Dhabi đang dần hình thành - bước đi táo bạo nhất của UAE trong nỗ lực đặt cược vào công nghệ mà họ tin sẽ giúp đổi mới nền kinh tế. (Ảnh: AFP)

Những cần cẩu cỡ lớn hoạt động không ngừng khi các tòa nhà dài và thấp lần lượt hiện ra. Đây sẽ là trung tâm dữ liệu vận hành bằng 5 gigawatt điện - cơ sở lớn nhất nằm ngoài Mỹ.

Khu campus có thể cung cấp năng lực lưu trữ và tính toán cho khu vực bán kính 3.200 km, phục vụ tới 4 tỷ người, theo Johan Nilerud, Giám đốc chiến lược của Khazna Data Centers - công ty con của G42, tập đoàn AI hàng đầu UAE đang dẫn dắt dự án.

Từ những năm 1960, dầu mỏ đã giúp UAE chuyển mình từ một vùng sa mạc thưa dân thành một trung tâm kinh tế và ngoại giao ở Trung Đông.

Giờ đây, UAE kỳ vọng AI sẽ lấp vào khoảng trống khi nhu cầu dầu mỏ suy giảm theo thời gian.

“UAE đang chơi một ván bài lớn hơn rất nhiều so với quy mô của mình. Đây là một quốc gia nhỏ nhưng thực sự muốn dẫn đầu”, ông Nilerud nói.

“Mục tiêu là thu hút các đối tác quốc tế để trở thành một quốc gia bản địa AI”, ông cho biết thêm.

Giai đoạn một của khu campus - cụm Stargate UAE công suất một gigawatt do G42 xây dựng - sẽ do OpenAI vận hành, với sự hỗ trợ của các tập đoàn công nghệ Mỹ như Oracle, Cisco và Nvidia.

Tháng trước, Microsoft công bố kế hoạch đầu tư hơn 15,2 tỷ USD vào UAE trước năm 2029, sau khi đã rót 1,5 tỷ USD vào G42 hồi năm ngoái.

Chủ đề cốt lõi

UAE bắt đầu đặt cược lớn vào AI từ năm 2017, khi bổ nhiệm Bộ trưởng AI đầu tiên trên thế giới và trở thành quốc gia thứ hai sau Canada ban hành chiến lược AI quốc gia.

Một năm sau, G42 ra đời với sự hậu thuẫn của Quỹ đầu tư quốc gia Mubadala có trụ sở tại Abu Dhabi. Tập đoàn do Sheikh Tahnoon bin Zayed Al Nahyan - anh trai Tổng thống UAE - đứng đầu, cung cấp nhiều sản phẩm AI và hiện có hơn 23.000 nhân viên.

UAE cho biết họ đã đầu tư hơn 147 tỷ USD vào AI kể từ năm 2024, bao gồm tới 50 tỷ euro (58 tỷ USD) cho một trung tâm dữ liệu AI công suất một gigawatt tại Pháp.

“AI, giống như dầu mỏ, là lĩnh vực có tính liên ngành, tạo hiệu ứng lan tỏa và ảnh hưởng đến nhiều hoạt động khác nhau”, giáo sư Jean-Francois Gagne của Đại học Montreal nhận xét.

Năm 2019, Abu Dhabi mở Đại học Trí tuệ nhân tạo Mohamed bin Zayed (MBZUAI), trường đại học đầu tiên trên thế giới chuyên về AI. Từ tháng 8 năm ngoái, AI cũng đã trở thành môn học cốt lõi trong chương trình giáo dục công lập của UAE, bắt đầu từ bậc mẫu giáo.

MBZUAI và Viện Đổi mới Công nghệ Abu Dhabi (TII) đã giới thiệu nhiều mô hình AI tạo sinh, trong đó có Falcon - mô hình được đánh giá ngang ngửa với các sản phẩm dẫn đầu thị trường và hiện đã có phiên bản tiếng Ả Rập.

Mong muốn giảm phụ thuộc vào phần cứng và chuyên môn nhập khẩu, UAE đã mạnh tay đầu tư vào nghiên cứu, phát triển và các chương trình do chính họ xây dựng.

TII đã mở một phòng thí nghiệm nghiên cứu chung với Nvidia nhằm “mở rộng giới hạn” của các mô hình AI tạo sinh và phát triển hệ thống robot, theo Giám đốc điều hành Najwa Aaraj.

“Chủ quyền, khả năng tự chủ và khả năng tùy chỉnh công nghệ theo nhu cầu địa phương đều cực kỳ quan trọng”, Eric Xing, Chủ tịch MBZUAI, chia sẻ với AFP.

“Và điều đó rất khó đạt được nếu bạn chỉ dựa vào nhập khẩu, hay chuyển giao công nghệ từ bên ngoài”, ông lưu ý.

Cuộc đua chip

Trong cuộc cạnh tranh giành vị thế trong lĩnh vực AI, UAE đang đi sau Mỹ và Trung Quốc - hai quốc gia dẫn đầu rõ rệt. Nhưng quốc gia nhỏ bé giữa sa mạc này lại có những lợi thế lớn: Tiền và năng lượng.

Nhờ nguồn dầu khí và nắng quanh năm cho điện mặt trời, UAE có thể nhanh chóng xây dựng các nhà máy điện để cấp nguồn cho trung tâm dữ liệu - vốn là trở ngại lớn ở nhiều nơi khác.

Dòng vốn dồi dào cùng mô hình quản lý tập trung giúp nước này dễ dàng rót hàng tỷ USD vào phát triển AI và hạ tầng liên quan.

Với vai trò là trung tâm kinh doanh của khu vực và dân số gần 90% là người nước ngoài, UAE cũng có lợi thế hơn so với Ả Rập Xê-út trong việc thu hút nhân tài.

Tuy vậy, UAE vẫn phải khéo léo cân bằng giữa Mỹ và Trung Quốc khi tìm nguồn nhập khẩu thiết yếu cho AI, nhất là các loại chip chuyên dụng vận hành trung tâm dữ liệu.

Tháng trước, sau nhiều nỗ lực vận động, Mỹ đã chấp thuận xuất khẩu chip Nvidia tiên tiến cho cả UAE và Ả Rập Xê-út.

“Họ rõ ràng không muốn phụ thuộc vào Trung Quốc, nhưng điều đó cũng không có nghĩa là họ muốn phụ thuộc hoàn toàn vào Mỹ”, ông Gagne nhận định.

Dẫu vậy, dù đã đạt nhiều bước tiến và đầu tư mạnh trong nhiều năm, khả năng thành công trong lĩnh vực phức tạp và biến đổi nhanh này vẫn chưa thể nói trước.

“Lúc này chúng ta chưa biết chiến lược nào đúng, cũng chưa biết ai sẽ là người chơi mạnh”, ông Gagne nói. “Các bên đang đặt cược vào những hướng khác nhau - và sẽ có kẻ thắng, người thua”, ông kết luận.

Nh.Thạch

AFP