Tuyên truyền pháp luật thời đại số: Hà Nội hướng tới 'văn hóa pháp lý số'

Tiếp cận thông tin pháp luật trong sinh hoạt hằng ngày

Ngày 17-9, Sở Tư pháp Hà Nội tổ chức hội thảo góp ý kế hoạch thực hiện Đề án “Chuyển đổi số trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật giai đoạn 2025-2030” của Chính phủ trên địa bàn Hà Nội.

Hội thảo góp ý kế hoạch thực hiện đề án “Chuyển đổi số trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật giai đoạn 2025-2030”. Ảnh: PV

Tại hội thảo, bà Phạm Thanh Hương, Phó Giám đốc Sở Tư pháp cho biết, xác định số trong tuyên truyền, phổ biến pháp luật là nhu cầu tất yếu, thời gian qua, thành phố Hà Nội đã giao Sở Tư pháp cùng các sở, ngành liên quan xây dựng kế hoạch triển khai. Kế hoạch nhằm đẩy mạnh tuyên truyền qua mạng xã hội, trên nền tảng “Công dân Thủ đô số” - iHanoi để tăng cường phương thức tương tác trực tuyến trên môi trường số giữa công dân, doanh nghiệp với chính quyền.

Về phía thành phố, đã tổ chức các cuộc thi tìm hiểu pháp luật theo cách làm mới, hiệu quả hơn, như các cuộc thi: "Báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật giỏi về pháp luật phòng, chống tham nhũng” dưới hình thức xây dựng video; “Tìm hiểu pháp luật về ứng xử trên môi trường mạng” bằng hình thức xây dựng video và bình chọn trên website; cuộc thi trực tuyến “Tìm hiểu pháp luật về định danh điện tử và dịch vụ công trực tuyến”; cuộc thi “Hòa giải viên giỏi” trên địa bàn thành phố được tổ chức dưới hình thức xây dựng video...

Ở cấp phường, phản ánh của cấp cơ sở cho thấy, mô hình tuyên truyền, phổ biến pháp luật qua thiết bị điện tử tại các tòa nhà chung cư và màn hình led theo mô hình “Cầu thang pháp luật” là điểm sáng, nhận được sự đánh giá cao của chính quyền cũng như cộng đồng cư dân. Điểm nổi bật của mô hình là tính gần gũi và trực quan.

Ví dụ, tại nhiều khu chung cư, cư dân khi đi thang máy có thể xem những clip ngắn về Luật Phòng cháy, chữa cháy; Luật An ninh mạng; Luật Giao thông đường bộ… hoặc những thông điệp nhắc nhở như “Không xả rác nơi công cộng là tuân thủ pháp luật” được hiển thị sinh động, đồng thời mở rộng phạm vi tiếp cận đến hàng chục nghìn cư dân.

Nhờ đó, việc phổ biến pháp luật trở nên nhẹ nhàng, dễ tiếp nhận, vừa tạo thói quen tuân thủ, vừa góp phần nâng cao ý thức cộng đồng. Thay vì những buổi tuyên truyền tập trung truyền thống vốn khó thu hút, cư dân có thể tiếp cận thông tin pháp luật ngay trong sinh hoạt hằng ngày, một cách tự nhiên và dễ dàng ghi nhớ nhanh.

Đoàn Luật sư Hà Nội tư vấn về các kênh phổ biến pháp luật cho người dân. Ảnh: Hà Lan

Xây dựng văn hóa pháp lý số

Mặc dù vậy, các ý kiến tại hội thảo cho rằng, bên cạnh điểm sáng, nhận thức về chuyển đổi số trong công tác phổ biến pháp luật ở Hà Nội còn hạn chế, chưa thống nhất, nên việc triển khai còn tùy nghi, kết quả không đồng đều giữa các cơ quan, đơn vị, địa phương. Không ít nội dung tuyên truyền còn khô cứng, chủ yếu là văn bản pháp luật đưa lên mạng, thiếu sự tương tác và chưa thân thiện với người dùng.

Đề cập cụ thể hơn, ông Ngô Văn Đức - Phó Giám đốc Viện Giáo dục và Đào tạo số VTC chỉ rõ các điểm nghẽn, như: Cổng thông tin điện tử của các phường hiện nay hoạt động thiếu khả năng kết nối, liên thông và chia sẻ dữ liệu; không có một cơ sở dữ liệu pháp luật dùng chung được chuẩn hóa, dẫn đến tình trạng trùng lặp thông tin, khó khăn trong quản lý và không thể tạo ra một bức tranh dữ liệu toàn cảnh. Ngoài ra, việc thu thập dữ liệu về hành vi, nhu cầu người dùng gần như bị bỏ ngỏ, khiến công tác tuyên truyền vẫn mang tính "phỏng đoán" thay vì dựa trên nhu cầu. Đội ngũ cán bộ hạn chế kỹ năng số, đào tạo chưa gắn thực tiễn. Ứng dụng AI gần như bỏ ngỏ, chưa có chatbot pháp lý, chưa khai thác dữ liệu.

“Hà Nội cần một khung chiến lược toàn diện, lấy trí tuệ nhân tạo và khoa học dữ liệu làm động lực trung tâm. Phổ biến, giáo dục pháp luật hiện đại không chỉ là đưa văn bản lên mạng, mà là trao quyền tiếp cận pháp luật chủ động, thông minh và cá nhân hóa cho công dân”, ông Ngô Văn Đức nhấn mạnh.

Theo hướng đi này, ông Ngô Văn Đức đề xuất, chuyển đổi số không chỉ là số hóa tài liệu, mà là thay đổi toàn diện cách tiếp cận. Người dân có thể tra cứu pháp luật nhanh chóng, dễ hiểu, thậm chí được tư vấn trực tuyến qua công nghệ AI. Các giải pháp trụ cột có thể bắt đầu từ việc xây dựng hệ sinh thái pháp luật số hợp nhất. Tái cấu trúc cổng thông tin phổ biến giáo dục pháp luật của Hà Nội thành nền tảng tương tác hai chiều. Tích hợp chatbot pháp lý AI để giải đáp 24/7.

Nhiều ý kiến tại hội thảo cũng cho thấy, thách thức lớn nhất hiện nay không chỉ nằm ở công nghệ, mà ở tư duy đổi mới. Hà Nội cần coi phổ biến giáo dục pháp luật không đơn thuần là tuyên truyền, mà là dịch vụ công thông minh phục vụ người dân.

Theo Đại úy Nguyễn Huy Thành - Phó Đội trưởng Đội Pháp chế và Quản lý khoa học, Công an thành phố Hà Nội, trong bối cảnh chuyển đổi số đang lan tỏa mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực, đặc biệt là trong công tác đảm bảo an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội, việc cập nhật kiến thức pháp luật số, làm chủ công nghệ không còn là lựa chọn với mỗi người dân, mà còn là yêu cầu bắt buộc đối với lực lượng Công an Thủ đô. Từ đó, Công an thành phố xây dựng “đơn vị số” và đội ngũ “cán bộ số” phục vụ hiệu quả công tác tuyên truyền về quản lý hành chính, bảo đảm an ninh trật tự trong thời đại số.

Nếu thực hiện thành công, Thủ đô sẽ trở thành địa phương tiên phong trong xây dựng "văn hóa pháp lý số", nơi mỗi người dân đều có thể tiếp cận pháp luật dễ dàng, thuận tiện và hiệu quả. Đây cũng là tiền đề quan trọng để Hà Nội xứng đáng vai trò biểu tượng đô thị thông minh, văn minh pháp luật trong giai đoạn 2025-2030.

Hải Hà