Tuyển dụng giáo viên: Sở GD&ĐT chủ trì nhưng ý kiến nhà trường nên là mấu chốt

Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư 15/2025/TT-BGDĐT hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của sở giáo dục và đào tạo thuộc ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và phòng văn hóa - xã hội thuộc ủy ban nhân dân xã, phường, đặc khu thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo.

Theo đó, sở giáo dục và đào tạo sẽ chủ trì thực hiện theo quy định của Luật Nhà giáo, quy định của pháp luật có liên quan và phân cấp của ủy ban nhân dân cấp tỉnh đối với việc tuyển dụng, tiếp nhận, điều động, biệt phái, thuyên chuyển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục, viên chức, người lao động trong các cơ sở giáo dục công lập trên địa bàn tỉnh.

Việc này được kỳ vọng là sẽ giúp điều tiết giáo viên trong tỉnh, tránh thừa thiếu cục bộ, thống nhất đầu mối trong quản lý, tuyển dụng giáo việc. Tuy nhiên, quá trình tuyển dụng, điều động nhà giáo rất cần có quy trình minh bạch, ý kiến từ chính cơ sở giáo dục.

Ảnh minh họa

Trong thực tế, trước đây, việc tuyển dụng giáo viên ở nhiều địa phương có không ít nhà trường phải đứng ở ngoài cuộc. Theo đó, Phòng Nội vụ (cấp huyện trước đây) hoặc Sở Nội vụ có thể tuyển, điều ai đi đâu không nhất thiết phải có ý kiến từ nhà trường. Chính vì vậy, tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ vẫn xảy ra, năm này qua năm khác, như một căn bệnh... khó chữa.

Một đồng nghiệp của tôi chia sẻ, năm học 2022-2023, trường này thiếu 1 giáo viên Tin học. Hiệu trưởng cho biết đã làm tờ trình lên cơ quan cấp trên. Đầu năm học 2023-2024, một giáo viên được điều chuyển về trường nhưng lại không có chuyên môn Tin học. Vì thế, xét về tỉ lệ giáo viên theo định mức thì trường này đã đủ. nhưng về chuyên môn, trường lại vẫn đang thiếu một giáo viên dạy Tin.

Không thể để giáo viên trái chuyên môn đứng lớp, nhà trường buộc phải hợp đồng thêm một giáo viên để dạy môn Tin học. Điều này vừa phát sinh thêm gánh nặng tài chính, vừa khiến việc chi trả lương gặp nhiều khó khăn.

Sau đó, trường nhiều lần làm tờ trình xin bổ sung giáo viên Tin học nhưng không được duyệt do biên chế giáo viên trong trường đã đủ.

Câu chuyện không dừng lại ở một trường. Chỉ cách đó khoảng 5 cây số, một trường khác thiếu 3 giáo viên nhưng đầu năm học phòng nội vụ (khi chưa bỏ chính quyền cấp huyện - PV) vẫn điều chuyển một giáo viên qua trường khác. Trường đã thiếu giáo viên lại càng thiếu hơn, buộc hiệu trưởng và phó hiệu trưởng vừa làm quản lý, số tiết đứng lớp nhiều hơn quy định, kiêm cả giáo viên chủ nhiệm. Giáo viên trong trường đều phải dạy tăng tiết.

Tình cảnh trường "muốn một đằng được một nẻo" khi xin giáo viên cũng không phải là chuyện hiếm. Hiệu trưởng trường trung học cơ sở chia sẻ với người viết câu chuyện "dở khóc dở cười" khi làm tờ trình thiếu giáo viên Hóa học lại được điều về một giáo viên Sinh học. Trường thiếu giáo viên Sinh, lại được “bổ sung”... một giáo viên Vật lý. Một tổ chuyên môn có 10 giáo viên thì 5 giáo viên có chuyên môn Sinh học, 4 giáo viên Vật lý, chỉ có 1 giáo viên có chuyên môn Hóa học. Điều này dẫn đến sự mất cân đối về chuyên môn mà ai cũng cảm thấy lo ngại.

Nếu nghe qua thì tưởng không có gì, bởi hiện nay chương trình trung học cơ sở đã tích hợp các phân môn Sinh, Lý, Hóa thành môn Khoa học tự nhiên. Nhưng ai làm giáo viên cũng hiểu, tên môn học tích hợp còn năng lực chuyên môn vẫn tách biệt bởi đa số giáo viên đang giảng dạy môn Khoa học tự nhiên bậc trung học cơ sở chỉ đảm nhận tốt một phân môn.

Những bất cập này không hẳn do ai thiếu trách nhiệm, mà phần lớn bắt nguồn từ một thực tế là quy trình tuyển dụng hiện nay ý kiến nhà trường chưa mang yếu tố quyết định.

Việc sở giáo dục và đào tạo chủ trì tuyển dụng giáo viên có thể giúp hệ thống đồng bộ, thống nhất đầu mối, tránh tiêu cực cục bộ, điều này đáng mừng.

Tuy nhiên, người viết là một giáo viên gắn bó gần 30 năm với ngành giáo dục cho rằng, sắp tới rất cần có một quy trình tuyển dụng minh bạch, trong đó nhà trường - đơn vị sử dụng giáo viên cần có vai trò quan trọng hơn nữa. Điều này để tránh lặp lại câu chuyện cũ thừa thiếu giáo viên cục bộ ở một trường, địa phương. Để tránh nếu nhìn trên giấy tờ thì đủ giáo viên tính theo định mức biên chế nhưng thực tế lại thừa thiếu giữa các môn học.

Có trường trung học cơ sở đến hai phó hiệu trưởng đều chuyên môn khoa học xã hội, trong khi trường bên cạnh lại “2 phó đều là dân tự nhiên”. Điều này sẽ khiến việc điều hành chuyên môn mất cân đối.

Thực tế, ở nhiều trường hiện nay không hiếm cảnh, có giáo viên phải ngồi chờ tiết dạy để đủ định mức, trong khi trường khác phải huy động cả hiệu trưởng, hiệu phó ra đứng lớp. Có nơi thậm chí phải hợp đồng giáo viên bên ngoài trong khi biên chế thì… vẫn đang “chờ phân bổ”.

Hy vọng, Luật Nhà giáo, Thông tư 15 sẽ giải quyết dứt điểm tình trạng này để nguồn nhân lực ngành giáo dục được điều phối, sử dụng hiệu quả nhất.

(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.

Đỗ Quyên