Tương lai toàn cầu của Starlink gặp rủi ro khi tỷ phú Elon Musk đối đầu Tổng thống Trump

Mối quan hệ thân thiết giữa Tổng thống Trump (phải) và Elon Musk đã bất ngờ sụp đổ. Ảnh: Getty Images

Theo tờ Politico ngày 9/6, Bộ Ngoại giao Mỹ dưới thời ông Trump đã đóng vai trò thúc đẩy quá trình cấp phép cho Starlink tại nhiều quốc gia khó tiếp cận. Nhiều chính phủ từ châu Phi đến Đông Nam Á đã chủ động đơn giản hóa thủ tục pháp lý và thể hiện thiện chí với Starlink, như một cách củng cố quan hệ với Washington.

Chẳng hạn, hồi tháng 2, Việt Nam đã cho phép triển khai dịch vụ Internet vệ tinh Starlink. Tiếp theo, Cộng hòa Dân chủ Congo cấp phép vào đầu tháng 5. Cuối tháng, Nam Phi nới lỏng một đạo luật yêu cầu các công ty viễn thông dành 30% cổ phần cho các cộng đồng yếu thế từng bị phân biệt đối xử - động thái được cho là tạo điều kiện để Starlink triển khai dịch vụ mà không cần tuân thủ quy định về sở hữu vốn trong nước.

Tuy nhiên, căng thẳng giữa ông Musk và ông Trump đang làm dấy lên nghi ngại về triển vọng phát triển của Starlink. Một số quốc gia đang hoặc chuẩn bị bước vào các vòng đàm phán thương mại với Mỹ có thể xem xét lại việc cấp phép cho công ty này nếu ông Musk không còn được xem là nhân vật có quan hệ thân cận với Nhà Trắng.

Một cựu giám đốc điều hành của Starlink chia sẻ: “Khi các chính phủ đàm phán thương mại, họ thường tính đến những nhân tố có giá trị chiến lược. Nhưng hiện nay, tôi thậm chí không chắc Starlink còn nằm trong phép tính đó nữa hay không”.

Trong số các quốc gia được cho là đã chịu ảnh hưởng từ áp lực ngoại giao của Mỹ có Gambia, Cameroon và đặc biệt là Lesotho. Tháng 4 vừa qua, Lesotho đã cấp phép cho Starlink trong bối cảnh quốc gia này đang nỗ lực được miễn trừ mức thuế nhập khẩu 50% do ông Trump ban hành. Một bản ghi nhớ nội bộ của Bộ Ngoại giao Mỹ được cho là có đoạn nhấn mạnh: “Chính phủ Lesotho hy vọng việc cấp phép cho Starlink thể hiện thiện chí và cam kết tiếp nhận doanh nghiệp Mỹ”.

Bình luận về vấn đề này, ông Blair Levin - chuyên gia viễn thông từng giữ chức vụ cao tại Ủy ban Truyền thông Liên bang (FCC) - cho rằng việc Bộ Ngoại giao Mỹ gắn các cuộc đàm phán thương mại với lợi ích của một công ty cụ thể là “rất bất thường”.

Bộ Ngoại giao Mỹ không xác nhận cũng không bác bỏ thông tin trên, chỉ tuyên bố: “Mọi công dân yêu nước đều mong muốn doanh nghiệp Mỹ thành công trên trường quốc tế, nhất là trước các đối thủ từ Trung Quốc”.

Một số chuyên gia cảnh báo nếu mối bất hòa giữa ông Musk và ông Trump leo thang, chính phủ Mỹ có thể gây áp lực lên Starlink theo nhiều hình thức - từ việc trì hoãn phê duyệt giấy phép cho đến giảm ưu tiên trong các chính sách hỗ trợ. Trong kịch bản cực đoan, Mỹ thậm chí có thể xem xét thu hồi giấy phép hoạt động không gian của Starlink, dù khả năng này được cho là khó xảy ra.

Mặt khác, bất ổn chính trị cũng có thể thúc đẩy các quốc gia tìm kiếm lựa chọn thay thế cho Starlink. Tại châu Âu, một nhóm nghị sĩ Nghị viện châu Âu gần đây đã gửi thư kêu gọi Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen phân bổ 60 tỷ euro để phát triển lĩnh vực không gian, trong đó có hệ thống liên lạc vệ tinh IRIS2 - một dự án cạnh tranh trực tiếp với Starlink.

Tuy vậy, theo ông Tim Farrar - nhà phân tích vệ tinh kỳ cựu - các đối thủ tiềm năng như hệ thống Kuiper của Amazon hay các mạng vệ tinh do Trung Quốc phát triển vẫn cần nhiều năm nữa mới có thể sánh ngang với chòm sao hơn 7.000 vệ tinh mà SpaceX đang vận hành. Ông Farrar nhận định: “Hiện tại, Starlink vẫn là lựa chọn duy nhất tại nhiều khu vực trên thế giới. Bộ Ngoại giao Mỹ buộc phải bảo vệ lợi ích vệ tinh của Mỹ, thay vì để các đối thủ Trung Quốc lấn át”.

Hoàng Anh/Báo Tin tức và Dân tộc