Tuân thủ quy định theo EVFTA để tối ưu chi phí và tận dụng ưu đãi thuế

Ngày 18/9/2025, Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP. Hồ Chí Minh (ITPC) phối hợp với Văn phòng Đại diện Thương mại Bang Rheinland-Pfalz (CHLB Đức) tại Việt Nam và Công ty TradeComply tổ chức Hội thảo “Tuân thủ quy định thương mại xuất nhập khẩu theo EVFTA để tối ưu chi phí và tận dụng ưu đãi thuế” nhằm hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp trong việc cập nhật thông tin, chia sẻ kinh nghiệm nhằm tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức khi thực thi Hiệp định EVFTA.

Hội thảo “Tuân thủ quy định thương mại xuất nhập khẩu theo EVFTA để tối ưu chi phí và tận dụng ưu đãi thuế” nhằm hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp

Trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng, EVFTA không chỉ mở ra nhiều cơ hội ưu đãi thuế quan cho hàng hóa Việt Nam, mà còn đặt ra yêu cầu khắt khe về quy tắc xuất xứ, phân loại mã HS, tiêu chuẩn kỹ thuật, môi trường và trách nhiệm xã hội. Hiểu và tuân thủ đúng các quy định này sẽ giúp doanh nghiệp tận dụng ưu đãi, tối ưu chi phí, giảm rủi ro và nâng cao giá trị thương hiệu trên thị trường quốc tế.

Bà Nguyễn Thị Phượng, Giám đốc điều hành của Công ty TradeComply, nhấn mạnh rằng dù Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - EU (EVFTA) mang lại cơ hội lớn, việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định mới là yếu tố then chốt để các doanh nghiệp Việt thực sự hưởng lợi và bảo vệ vị thế của mình tại thị trường châu Âu.

Cam kết của Hiệp định EVFTA về việc xóa bỏ gần 99% dòng thuế trong vòng 7 năm sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh cho các ngành hàng chủ lực trong nước như dệt may, da giày, gỗ nội thất, nông sản chế biến và thủy sản, đặc biệt khi EU là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Việt Nam. Đơn cử, thuế suất đối với áo sơ mi xuất khẩu sang Đức giảm từ 12% xuống 0%, giúp tiết kiệm gần 1 triệu USD cho một lô hàng 1 triệu chiếc áo.

Tương tự, thuế suất cà phê rang xay giảm từ 7-11% xuống 0%, mang lại lợi thế cạnh tranh lớn cho các nhà xuất khẩu Việt Nam so với đối tác từ Brazil hay Indonesia. EVFTA được xem là “đòn bẩy vàng” cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) của Việt Nam, nhưng điều này chỉ đúng khi doanh nghiệp tuân thủ theo quy định.

Bà Nguyễn Thị Phượng, Giám đốc điều hành của Công ty TradeComply

Tuy nhiên, bà Nguyễn Thị Phượng cảnh báo một lỗi nhỏ trong việc tuân thủ có thể khiến doanh nghiệp mất toàn bộ ưu đãi thuế quan. Các vấn đề phổ biến bao gồm việc áp sai mã HS dẫn đến mức thuế không chính xác, hay không đáp ứng được Quy tắc xuất xứ (RoO) như việc không chứng minh được 40% hàm lượng giá trị khu vực tối thiểu mà hàng hóa phải đạt. Việc thiếu các chứng từ hợp lệ như C/O Mẫu EUR.1 cũng là một điểm cần lưu ý.

Ngoài ra, còn có các thông tin cập nhật về rào cản phi thuế quan (NTM) như an toàn thực phẩm, kiểm dịch, nhãn mác và tiêu chuẩn môi trường, tuân thủ thương mại là công tác gặp nhiều thách thức, với 60% container hàng quốc tế bị chậm thông quan mỗi ngày; trong khi lỗi sai mã HS và quy trình nhập liệu thủ công đang làm tăng thêm 20-30% chi phí tuân thủ thương mại của doanh nghiệp.

Trường hợp của Toyota tại Thái Lan là một ví dụ, khi việc nhập khẩu, tháo rời xe nguyên chiếc thành linh kiện sau đó phân loại sai dẫn đến khoản phạt 272 triệu USD, cho thấy việc phân loại mã HS đòi hỏi cả sự chính xác về kỹ thuật lẫn tư duy chiến lược.

Ngoài thuế quan, một làn sóng quy định mới và khắt khe của EU sắp tác động trực tiếp đến các nhà xuất khẩu Việt Nam. Bắt đầu từ năm 2026, Cơ chế Điều chỉnh Carbon Biên giới (CBAM) sẽ áp thuế carbon đối với các mặt hàng nhập khẩu như sắt thép, xi măng, nhôm và phân bón, yêu cầu các nhà xuất khẩu Việt Nam trong những lĩnh vực này phải báo cáo lượng phát thải CO2.

Thêm vào đó, Quy định Chống phá rừng của EU (EUDR), có hiệu lực đối với các doanh nghiệp SME từ giữa năm 2025, sẽ yêu cầu các sản phẩm như cà phê, gỗ và cao su phải chứng minh được nguồn gốc không gây mất rừng, đòi hỏi phải có hệ thống truy xuất nguồn gốc hiệu quả. Các nhà nhập khẩu EU cũng ngày càng yêu cầu sự minh bạch trong chuỗi cung ứng về lao động và môi trường theo các quy định về Trách nhiệm giải trình và tiêu chuẩn ESG; do đó, các doanh nghiệp SMEs Việt Nam nếu không đáp ứng có thể bị loại khỏi chuỗi cung ứng.

“Để vượt qua môi trường phức tạp này, các doanh nghiệp Việt Nam cần thay đổi tư duy. Thương mại quốc tế giờ đây không chỉ đơn thuần là vấn đề logistics và giá cả, mà cốt lõi là việc tuân thủ đúng các quy định và tiêu chuẩn của thị trường nhập khẩu. Việc chủ động tuân thủ là điều cần thiết để tiết kiệm chi phí, tăng cường khả năng đàm phán và mở rộng thị phần tại EU” - bà Nguyễn Thị Phượng nhấn mạnh.

Bàn về vấn đề này, bà Phan Thụy My - Aimee, Trưởng Văn phòng Đại diện Thương mại bang Rheinland-Pfalz (CHLB Đức) tại Việt Nam, đã giới thiệu tổng quan về tiềm năng của bang Rheinland-Pfalz, nhấn mạnh đây không chỉ là một địa điểm kinh doanh lý tưởng mà còn là cầu nối chiến lược, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường châu Âu.

Bà Phan Thụy My - Aimee, Trưởng Văn phòng Đại diện Thương mại bang Rheinland-Pfalz (CHLB Đức) tại Việt Nam

Nền kinh tế của Rheinland-Pfalz được đánh giá là đặc biệt năng động. GDP của bang đạt 171,7 tỷ euro vào năm 2022, ghi nhận mức tăng trưởng 42,5% so với năm 2005. Điểm mạnh kinh tế của bang đến từ cơ cấu độc đáo với 99% là các doanh nghiệp SME, nhiều trong số đó là các công ty gia đình hoạt động qua nhiều thế hệ. Tỉ lệ xuất khẩu cao, lên đến 58%, minh chứng cho tính linh hoạt và định hướng toàn cầu của các doanh nghiệp tại đây.

Rheinland-Pfalz cũng là nơi hội tụ của nhiều ngành công nghiệp trọng điểm, từ sản xuất xe hơi, hóa chất, công nghệ y tế, rượu vang, cho đến các lĩnh vực mang tính đột phá như trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số và công nghệ môi trường. Ngoài ra, hợp tác chặt chẽ giữa các tổ chức nghiên cứu và công nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự đa dạng ngành nghề tại Rheinland-Pfalz.

Để hỗ trợ các công ty nước ngoài và các doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ, bang Rheinland-Pfalz cung cấp nhiều chương trình đầu tư và sáng kiến tài trợ. Đáng chú ý là Quỹ Đổi mới RLP II & III, cung cấp vốn chủ sở hữu lên đến 2 triệu euro cho các công ty công nghệ nhỏ, sáng tạo. Bên cạnh đó, các chương trình tăng tốc và ươm tạo khởi nghiệp như Grow in RLP Accelerator và LiSci RLP Incubator cũng được thiết kế để hỗ trợ các công ty nước ngoài thâm nhập thị trường.

Về quy định thương mại trong khu vực, khối EU đã cập nhật các quy tắc xuất xứ, mang lại sự linh hoạt hơn cho hàng hóa, đặc biệt là với các sản phẩm có chứng nhận nguồn gốc và lĩnh vực ưu tiên kể từ ngày 01/01/2025. Các quy tắc sửa đổi này phải được thể hiện trên giấy chứng nhận vận chuyển và tờ khai của nhà cung cấp. Ủy ban Châu Âu cũng đang phát triển các hệ thống số hóa mới, như hệ thống ELAN cho nông sản, nhằm đơn giản hóa thủ tục hải quan. Một quy định mới khác là Tuyên bố An toàn, yêu cầu hàng nhập khẩu vào EU từ các quốc gia ngoài EU phải có tuyên bố này và do người vận chuyển nộp.

Bên cạnh đó, Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM) đã yêu cầu các nhà nhập khẩu phải báo cáo dữ liệu phát thải đối với các sản phẩm có hàm lượng carbon cao như thép, nhôm, xi măng và một số hóa chất từ tháng 10/2023. Các quy định về kiểm dịch thực vật bổ sung cũng được áp dụng cho các sản phẩm nông nghiệp và thực vật nhất định. Vì vậy, các doanh nghiệp, khi thực hiện các hoạt động kinh doanh tại châu Âu nói chung và Đức nói riêng, nên tìm hiểu đầy đủ thông tin và đề nghị sự hỗ trợ từ Phòng Công nghiệp và Thương mại Đức (IHK).

Thanh Tuyết