Tuần lễ Cấp cao Đại hội đồng Liên Hợp Quốc: Chung sức trước thách thức toàn cầu

Đầu tháng này, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc (LHQ) Khóa 80 đã khai mạc kỳ họp toàn thể đầu tiên tại trụ sở LHQ ở TP New York (Mỹ). Kỳ họp Đại hội đồng năm nay diễn ra trong bối cảnh đặc biệt, khi LHQ kỷ niệm 80 năm thành lập.

Một trong chuỗi hoạt động quan trọng nhất của kỳ họp Đại hội đồng LHQ năm nay là Tuần lễ cấp cao Đại hội đồng LHQ Khóa 80. Tuần lễ Cấp cao sẽ bắt đầu vào ngày 23 và kéo dài đến ngày 29-9, với sự tham gia của các nguyên thủ quốc gia và quan chức cấp cao các nước thành viên LHQ.

Khai mạc kỳ họp Đại hội đồng LHQ khóa 80 tại TP New York (Mỹ) ngày 9-9. Ảnh: UN

"Chung sức để tốt hơn"

Đại diện toàn bộ 193 quốc gia thành viên LHQ cùng với hai phái đoàn quan sát viên sẽ phát biểu trong cuộc tranh luận chung của Tổ chức, diễn ra tại Phòng họp Đại hội đồng, theo trang web của LHQ (un.org).

Trong khi đó, khắp khuôn viên trụ sở LHQ, một loạt cuộc họp cấp cao sẽ bàn thảo về những thách thức cấp bách nhất mà nhân loại đang đối mặt.

Với các cuộc khủng hoảng toàn cầu trải rộng từ chiến tranh, biến đổi khí hậu đến bất bình đẳng giới và những vấn đề đạo đức do trí tuệ nhân tạo đặt ra.

Cuộc tranh luận chung, khởi động từ ngày 23-9 chính là điểm nhấn của kỳ họp Đại hội đồng. Các nhà lãnh đạo thế giới sẽ bước lên bục phát biểu trước phông nền mạ vàng của Phòng họp, để trình bày các ưu tiên của mình trước toàn cầu.

Giới hạn thời gian dự kiến và mang tính tự nguyện cho mỗi bài phát biểu nhằm đảm bảo lịch trình hiệu quả cho hơn 193 diễn giả trong 6 ngày là 15 phút.

Theo truyền thống, Brazil phát biểu đầu tiên, tiếp đến là Mỹ với tư cách nước chủ nhà.

Tân Chủ tịch Đại hội đồng, bà Annalena Baerbock - người phụ nữ thứ năm trong lịch sử 80 năm của LHQ đảm nhiệm vị trí này - sẽ chủ trì cuộc tranh luận với chủ đề: “Chung sức để tốt hơn: 80 năm và hơn thế nữa vì hòa bình, phát triển và quyền con người”.

Cờ LHQ. Ảnh: Loey Felipe/UN

Trọng tâm tuần lễ cấp cao

Một trong những vấn đề được dự đoán sẽ là trọng tâm của Tuần lễ cấp cao là Giải pháp hai Nhà nước - một khuôn khổ được đề xuất nhằm giải quyết xung đột giữa Israel và Palestine bằng việc thành lập hai quốc gia cho hai dân tộc.

Tổng thư ký LHQ António Guterres hồi tháng 7 nói rằng giải pháp này hiện đang “xa vời hơn bao giờ hết”.

Giải pháp hai Nhà nước đã có từ trước khi xung đột Israel-Hamas bùng phát vào tháng 10-2023. Với hơn 65.000 người được báo cáo đã thiệt mạng tại Gaza trong gần 2 năm xung đột và các con tin Israel vẫn bị giam trong vùng lãnh thổ này, các quốc gia thành viên LHQ sẽ tiếp tục đàm phán về giải pháp hai Nhà nước tại một hội nghị quốc tế ở trụ sở LHQ vào ngày 22-9.

Hội nghị này là sự tiếp nối các cuộc họp do Đại hội đồng LHQ tổ chức hồi tháng 7 với sự vắng mặt của Israel và Mỹ.

Kỳ họp lần này đánh dấu 30 năm Tuyên bố Bắc Kinh về "Trao quyền cho phụ nữ và trẻ em gái".

Tuyên bố và Cương lĩnh Hành động Bắc Kinh năm 1995 được xem là bản kế hoạch tiến bộ nhất từng có để đạt được bình đẳng giới và thúc đẩy quyền của phụ nữ và trẻ em gái trên toàn thế giới.

Ba thập niên kể từ cột mốc này, dù đã có một số tiến bộ, cơ quan LHQ chuyên trách về bình đẳng giới là UN Women cho biết đang xuất hiện “làn sóng phản kháng ngày càng tăng đối với quyền của phụ nữ”.

Ngày 22-9, các nhà lãnh đạo thế giới sẽ thảo luận về Chương trình Hành động Bắc Kinh+30, với mục tiêu mang lại cho tất cả phụ nữ và trẻ em gái: một cuộc cách mạng số, thoát nghèo, chấm dứt bạo lực, quyền ra quyết định đầy đủ và bình đẳng, tiếng nói ngang bằng trong các vấn đề hòa bình và an ninh, cũng như công lý về khí hậu.

Như nhiều kỳ họp gần đây, vấn đề khí hậu luôn duy trì sức nóng tại các Tuần lễ cấp cao của Đại hội đồng LHQ.

Khi thế giới nỗ lực giữ mức tăng nhiệt độ dưới ngưỡng 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp theo thỏa thuận quốc tế, một hội nghị thượng đỉnh sẽ được tổ chức vào ngày 24-9 nhằm đánh giá tốc độ và quy mô đáng lo ngại của khủng hoảng khí hậu toàn cầu.

Các nhà lãnh đạo thế giới sẽ công bố kế hoạch hành động khí hậu quốc gia mới (gọi là Đóng góp do quốc gia tự quyết định – NDC), những cam kết cấp quốc gia nêu rõ các biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu. Hội nghị cũng sẽ quy tụ lãnh đạo từ chính phủ, giới kinh doanh và xã hội dân sự, đưa ra ý tưởng thúc đẩy hành động trên các lĩnh vực: giảm thiểu, thích ứng, tài chính và đảm bảo tính minh bạch thông tin.

“Đây là thời khắc cơ hội của chúng ta” - Tổng Thư ký Guterres nhấn mạnh.

Hội nghị diễn ra trước thềm một sự kiện khí hậu quan trọng của LHQ, được gọi là COP30, sẽ khai mạc tại Brazil vào tháng 11.

Một vấn đề mới nổi khác là trí tuệ nhân tạo (AI) được dự đoán sẽ chiếm sóng trong các cuộc họp năm nay AI đang nhanh chóng thay đổi thế giới, từ xe tự lái đến phân tích hình ảnh y khoa, từ quản lý hàng tồn kho cho doanh nghiệp đến các thuật toán giao dịch tài chính, và từ trợ lý ảo đến dịch ngôn ngữ theo thời gian thực.

Tuy nhiên, lợi ích của AI không được phân bổ đồng đều, và nhiều quốc gia vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận các công cụ có thể giúp thay đổi xã hội của họ thông qua hỗ trợ phát triển và cải thiện đời sống người dân.

Sự mở rộng nhanh chóng của AI tất yếu kéo theo hàng loạt rủi ro và thách thức, bao gồm các mối đe dọa đối với tính chính xác của thông tin và quyền con người, chẳng hạn như giám sát.

Hiện chưa có một cơ quan được công nhận để quản lý AI ở cấp độ toàn cầu, vì vậy các nhà lãnh đạo thế giới sẽ tập trung tại New York vào ngày 25-9 để thảo luận về một khuôn khổ quản trị AI toàn diện và có trách nhiệm.

“Nếu không có những hàng rào an toàn phù hợp, AI có thể làm trầm trọng thêm bất bình đẳng và khoảng cách số, đồng thời gây ảnh hưởng nặng nề đến những nhóm dễ bị tổn thương nhất. Chúng ta phải nắm bắt cơ hội lịch sử này vì lợi ích của toàn nhân loại” - ông Guterres nhấn mạnh.

THẢO VY