Từ vấn nạn livestream phản cảm: Vi phạm trên mạng xã hội vẫn phải chịu trách nhiệm pháp lý

Cơ quan CSĐT Công an TP.HCM đang tạm giữ hình sự Lương Công Thuận (27 tuổi, ngụ TP.HCM, chủ tài khoản “Thuận khùng báo đời”) và Lê Văn Nhâm (33 tuổi, ngụ TP.HCM, chủ tài khoản “Minh báo đời yêu em”) để điều tra về hành vi gây rối trật tự công cộng theo khoản 2 Điều 318 Bộ luật Hình sự.

Trước đó, công an phát hiện hai tài khoản Tiktok trên thường xuyên livestream có nội dung thực hiện các “thử thách” phản cảm, trái thuần phong mỹ tục, gây ảnh hưởng đến an ninh trật tự.

Các clip được dàn dựng theo kịch bản như: nằm giữa đường khi xe dừng đèn đỏ, đội quần lót lên đầu giả vờ “ngáo đá” rồi nhảy múa giữa giao lộ, thuê người úp bánh kem vào mặt người khác rồi rượt đuổi gây náo loạn, hay lau xe ô tô bằng quần lót lúc chờ đèn tín hiệu.

Điều tra xác định Thuận và Nhâm nhiều lần bàn bạc, dàn dựng tình huống phản cảm để phát trực tiếp, kêu gọi người xem chuyển tiền nếu muốn họ thực hiện thử thách. Mỗi lần livestream có thể thu 3-5 triệu đồng, sau đó hai bên chia nhau. Nhóm này còn lôi kéo thêm hai người khác cùng tham gia quay clip.

Gây rối câu view có thể bị xử lý hình sự

Xét về mặt pháp lý, luật sư Đào Thị Bích Liên, Đoàn Luật sư TP.HCM, cho biết các hành vi như nói trên của hai người này đều có dấu hiệu của Tội gây rối trật tự công cộng (Điều 318 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017) với tình tiết như phạm tội có tổ chức, gây cản trở giao thông nghiêm trọng, xúi giục người khác cùng gây rối.

Địa điểm thực hiện là nơi công cộng; hành vi gây rối, làm náo loạn, cản trở hoạt động bình thường của xã hội, đặc biệt là cản trở nghiêm trọng hoạt động giao thông đường bộ; hậu quả là làm mất an ninh, trật tự, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn, ảnh hưởng trực tiếp đến sự an toàn của cộng đồng.

Về yếu tố lỗi, Thuận và Nhâm đã cố ý trực tiếp thực hiện hành vi với mục đích gây sự chú ý, thu hút người xem và thu lợi bất chính từ mạng xã hội.

"Mạng xã hội là nơi chia sẻ, sáng tạo nội dung có thể mang lại cơ hội thể hiện cá tính, thậm chí kiếm thêm thu nhập. Tuy nhiên, bất kỳ hành vi nào cũng phải đặt trong khuôn khổ pháp luật.

Việc chạy theo những “thử thách” phản cảm, nguy hiểm hoặc gây mất trật tự công cộng có thể đem lại những hậu quả pháp lý vô cùng nặng nề, có thể bị xử phạt hành chính, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự” - LS Liên nhấn mạnh.

Thuận và Linh đã bị Công an TP.HCM bắt để điều tra về hành vi gây rối trật tự công cộng. Ảnh: CA

Văn hóa like, share “nuôi” nội dung lệch chuẩn

ThS Trần Xuân Tiến, giảng viên Trường Đại học Văn Hiến, cho biết trong môi trường mạng xã hội, những nội dung gây sốc, phản cảm thường đánh vào sự hiếu kỳ, tâm lý muốn xem cái lạ của công chúng. Xuất phát từ nhu cầu này, thuật toán của các nền tảng ưu tiên hiển thị những nội dung có nhiều tương tác.

Khi công chúng bình luận, chia sẻ hay chỉ đơn giản là tò mò bấm vào xem, thuật toán lại càng làm cho các thông tin này lan tỏa mạnh hơn. Đây là cơ chế lan truyền vòng lặp, khiến những nội dung lệch chuẩn, phản cảm có thể nhanh chóng đạt lượt xem lớn, bất chấp giá trị văn hóa, đạo đức, pháp luật.

Theo ThS Tiến, dù biết là nội dung lệch chuẩn, nhưng vẫn có trường hợp công chúng sẵn sàng bỏ tiền ủng hộ. Điều này, tưởng chừng khó hiểu. Song, có thể lý giải từ nhiều góc độ.

Tiếp cận từ góc nhìn tâm lý học truyền thông, có thể là do tâm lý muốn thỏa mãn quyền lực, công chúng cho rằng có thể điều khiển “idol mạng” bằng tiền, yêu cầu các thần tượng làm điều mình muốn.

Hoặc một bộ phận công chúng xem đây là trò vui, chỉ quan tâm tới sự hài hước, tính kỳ dị, mà bất chấp hậu quả xã hội. Tính giải trí cực đoan này làm môi trường mạng xã hội trở nên thiếu lành mạnh, ảnh hưởng tiêu cực đến thẩm mỹ tiếp nhận của công chúng.

ThS Tiến cho rằng hiện tượng này phản ánh vấn đề một bộ phận công chúng đang thiếu kỹ năng chọn lọc, dễ bị cuốn vào các nội dung giật gân, thay vì đánh giá giá trị thực. Chính văn hóa “like, share” đang khiến nhiều người coi trọng sự nổi tiếng hơn trách nhiệm xã hội. Ngoài ra, nhu cầu khẳng định bản thân và tìm kiếm sự chú ý quá lớn, dẫn tới việc cả người làm nội dung lẫn công chúng đều chạy theo những hành vi lệch chuẩn.

THẢO HIỀN