Từ trường hợp ông Hoàng Nam Tiến qua đời, phân biệt đột tử và đột quỵ thế nào?

Đột quỵ hay còn gọi là tai biến mạch máu não

Đột quỵ hay còn gọi là tai biến mạch máu não, xảy ra khi dòng máu cung cấp oxy và dưỡng chất cho não bị gián đoạn hoặc giảm nghiêm trọng. Tình trạng này dẫn đến tế bào não thiếu oxy, bị tổn thương hoặc chết chỉ sau vài phút nếu không được cấp máu kịp thời. Tuy nhiên, tim của người bị đột quỵ vẫn hoạt động, và họ không tử vong ngay lập tức nếu được cấp cứu kịp thời.

Nguyên nhân chính gây đột quỵ là do cục máu đông làm tắc động mạch não hoặc mạch máu bị vỡ, khiến máu không thể nuôi dưỡng não. Các yếu tố nguy cơ bao gồm cao huyết áp, bệnh tim, đái tháo đường, mỡ máu cao, béo phì, hút thuốc lá và lạm dụng rượu bia. Những người có lối sống không lành mạnh hoặc tiền sử bệnh lý liên quan đến mạch máu thường có nguy cơ cao hơn.

Cấp cứu người bệnh tại Bệnh viện Bạch Mai. Ảnh: Hoàng Hà.

Đột tử là ngừng tim đột ngột

Còn đột tử khiến máu không được bơm đi nuôi cơ thể. Hầu hết người bị đột tử tử vong ngay lập tức nếu không được cấp cứu kịp thời. Tình trạng này thường xảy ra ở những người có bệnh lý tim mạch tiềm ẩn nhưng chưa được phát hiện, như bệnh mạch vành hoặc rối loạn nhịp tim.

Nguyên nhân chủ yếu của đột tử liên quan đến rối loạn chức năng tim như tình trạng loạn nhịp tim hoặc tắc nghẽn mạch vành; nhồi máu cơ tim cấp, bóc tách động mạch chủ (ít gặp nhưng rất nguy hiểm, thường xảy ra ở người có tăng huyết áp không kiểm soát).

Một số người do hội chứng rối loạn di truyền ảnh hưởng đến hệ thống dẫn truyền điện của tim hoăc chấn thương ngực mạnh.

Khác với nhiều bệnh lý tiến triển từ từ, đột tử xảy ra trong thời gian cực kỳ ngắn, thậm chí trong vài giây đến vài phút. Khi tim ngừng đập, máu không còn bơm lên não, khiến não bị tổn thương không hồi phục sau 4 phút nếu không được cấp cứu.

Đứng trước tình trạng người có biểu hiện ngất, bất tỉnh, không rõ ý thức, những người xung quan nên kiểm tra dấu hiệu tuần hoàn bằng cách đặt tay dưới gốc hàm, cảm nhận nhịp đập của mạch cổ (động mạch cảnh) hoặc đặt sợi tóc ở mũi, nghe tim.

Có thể ngăn ngừa nguy cơ

Dù khác nhau về cơ chế bệnh sinh nhưng cả hai đều có điểm chung là tiến triển nhanh, cần cấp cứu khẩn cấp, và đặc biệt là đa số các yếu tố nguy cơ đều có thể phòng ngừa hoặc kiểm soát được nếu người dân được trang bị kiến thức đúng đắn và có thái độ chủ động trong việc chăm sóc sức khỏe.

Theo bác sĩ Nguyễn Hoài Nam, nhiều người mang các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn mà không hề hay biết. Vì vậy, người trưởng thành nên kiểm tra: Huyết áp, đường huyết, mỡ máu, chức năng gan thận, điện tâm đồ; siêu âm tim, đo điện tim khi có chỉ định.

Người có nguy cơ cao (trên 40 tuổi, có tiền sử gia đình, thừa cân…) nên kiểm tra chuyên sâu hơn: Siêu âm mạch cảnh, đo độ cứng động mạch; chụp CT mạch vành, MRI não khi cần.

Phương Thúy