Từ phong trào 'Ngày thứ bảy' đến mục tiêu nông thôn mới nâng cao ở Cần Thơ

Ở giai đoạn mới, nông thôn mới được xây dựng theo hướng không chỉ đẹp hơn, sạch hơn mà còn phải trở thành không gian sản xuất hiệu quả, xanh, hiện đại và gắn với thị trường, từ đó mang lại hiệu quả kinh tế, tinh thần cao cho người dân.

Nông thôn mới chuyển mình

Điển hình như tại Thạnh Thới An đang thể hiện một gam màu đầy tươi sáng trong bức tranh nông thôn mới Cần Thơ, với điểm nhấn từ sức sống của cộng đồng.

Phong trào “Ngày thứ bảy chung tay xây dựng nông thôn mới” đã trở thành hoạt động thường kỳ, quy tụ sự tham gia của cả hệ thống chính trị và người dân. Việc đồng loạt dọn dẹp, trồng hoa, chỉnh trang cảnh quan không chỉ tạo nên môi trường sống xanh, sạch, an toàn, mà quan trọng hơn, xây dựng được ý thức cộng đồng bền vững.

Nông thôn mới Cần Thơ đang tạo nhiều dấu ấn.

Những yếu tố trên là nền tảng để xã Thạnh Thới An hướng tới mục tiêu đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2025–2030. Tuy nhiên, để phong trào này lan tỏa sâu hơn, nông nghiệp địa phương cần có “bệ phóng” để phát triển sản xuất và chính các HTX kiểu mới là hạt nhân đảm nhiệm vai trò đó.

Trong khi đó, nông thôn mới xã Trường Long lại là minh chứng rõ nét cho sự chuyển biến từ tư duy phát triển truyền thống sang tư duy hiện đại hóa. Với hơn 2.600ha cây ăn trái, con số vượt xa kế hoạch, xã đã khẳng định lợi thế sản xuất nông nghiệp chất lượng cao theo hướng vùng chuyên canh.

Điều quan trọng hơn nằm ở cách địa phương vận hành mô hình trồng cây ăn trái theo hướng hiện đại, khi áp dụng đồng bộ kỹ thuật canh tác tiên tiến, mở rộng mã số vùng trồng, từng bước kết hợp sản xuất với du lịch sinh thái, qua đó tạo thêm giá trị gia tăng cho nông sản.

Việc đầu tư mạnh vào hạ tầng giao thông, xử lý dòng chảy, nâng cấp đường, cầu, lộ ấp không chỉ giúp xã Trường Long cải thiện diện mạo nông thôn mà trực tiếp hỗ trợ lưu thông hàng hóa, tạo điều kiện kết nối sản xuất với thị trường.

Đặc biệt, Trường Long còn là một trong những xã tiên phong ứng dụng công nghệ thông tin trong cải cách hành chính, từ thanh toán điện tử đến thu phí dịch vụ bằng mã QR. Đây là bước tiến quan trọng chứng minh nông thôn hoàn toàn có thể tiếp cận mô hình chính quyền số, tạo nền tảng cho quá trình chuyển đổi số sâu rộng trong tương lai.

Ấn tượng từ các HTX

Đáng chú ý, trong tiến trình chuyển mình của nông thôn mới ở Cần Thơ, mô hình HTX nổi lên như một trụ cột quan trọng, vừa dẫn dắt nông dân đổi mới tư duy, vừa tổ chức lại sản xuất, vừa tạo việc làm, đồng thời trở thành “cầu nối” cho nông nghiệp đi vào chuỗi giá trị toàn diện.

Từ thực tiễn các địa phương, có thể thấy vai trò của HTX ngày càng mang tính quyết định đối với thành công của mục tiêu nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu mà thành phố đang theo đuổi.

Các mô hình HTX hoạt động hiệu quả đã chứng minh khi nông dân liên kết, ứng dụng khoa học công nghệ, kết nối thị trường và tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng thì nông nghiệp chắc chắn sẽ được nâng cao giá trị và bền vững.

Liên hiệp HTX lúa gạo Xà No Mekong tại xã Vĩnh Tường là một ví dụ nổi bật cho sự đổi mới tư duy. Từ vài trăm ha ban đầu, HTX đã mở rộng vùng sản xuất lên hơn 1.000ha, trở thành đơn vị tiên phong tham gia Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp.

Những hiệu quả thiết thực như giảm chi phí đầu vào, giảm sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, giảm phát thải từ 2 đến 12 tấn CO₂/ha và tăng lợi nhuận tối thiểu 20%... cho thấy sản xuất lúa hoàn toàn có thể dung hòa giữa hiệu quả kinh tế và tính bền vững môi trường.

Thành công trong nông thôn mới Cần Thơ có dấu ấn không nhỏ của các HTX.

Thành công của Liên hiệp HTX lúa gạo Xà No Mekong còn thể hiện bước chuyển quan trọng trong tư duy sản xuất, từ “bán những gì mình có” sang “sản xuất theo nhu cầu thị trường”.

Cũng có thể kể đến HTX Khiết Tâm ở xã Thạnh Quới là minh chứng cho sự bứt phá của kinh tế hợp tác. Từ một vùng sản xuất nhỏ lẻ, HTX đã tổ chức cánh đồng lớn, ứng dụng cơ giới hóa đồng bộ, sử dụng drone phun thuốc, áp dụng hệ thống giám sát sinh trưởng, xây dựng kho chứa, lò sấy và trạm bơm điện.

Sự hỗ trợ hơn 10 tỷ đồng từ Dự án VnSat đã giúp HTX hoàn thiện hệ thống hạ tầng thiết yếu, đưa toàn bộ diện tích đạt chuẩn GlobalGAP và tạo đầu ra ổn định cho sản phẩm. Thu nhập của thành viên tăng gấp 2–2,5 lần, và HTX trở thành mô hình điểm đóng góp trực tiếp vào quá trình xây dựng nông thôn mới nâng cao.

Động lực cho nông thôn mới

HTX Tiến Nông tại Vĩnh Viễn cũng là một điển hình cho thấy sức mạnh của khoa học khi được áp dụng đúng cách. Trên vùng đất phèn từng bị xem như “đất chết”, HTX đã liên kết với nhà khoa học, áp dụng kỹ thuật cải tạo đất, xử lý ra hoa và bảo quản trái để phát triển mô hình bưởi da xanh đạt chuẩn VietGAP, có mã số vùng trồng và được chứng nhận OCOP 3 sao.

Sản phẩm của HTX hiện được doanh nghiệp thu mua ổn định với giá 25.000–30.000 đồng/kg. Từ chỗ sản xuất theo kinh nghiệm, thành viên và nông dân liên kết của HTX đã chuyển sang sản xuất theo quy trình, tiêu chuẩn cao, một thay đổi mang tính căn bản và bền vững.

Điểm chung của các mô hình HTX kể trên là sự đồng hành chặt chẽ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX TP Cần Thơ. Vai trò của hệ thống Liên minh thể hiện ở việc chuyển giao kỹ thuật, hướng dẫn ứng dụng công nghệ cao, hỗ trợ xây dựng mã số vùng trồng, xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường, đào tạo nghề và bồi dưỡng cán bộ quản trị HTX.

Ngoài ra, nguồn hỗ trợ về vốn, trang thiết bị, máy móc và dự án của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX TP Cần Thơ đã giúp nhiều HTX hoàn thiện hạ tầng sản xuất, từ kho, lò sấy đến hệ thống tưới… những yếu tố quyết định chất lượng nông sản.

Đặc biệt, Cần Thơ đang triển khai mạnh mẽ Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao với hơn 104.000ha tham gia, cùng sự đồng hành của 191 HTX và tổ hợp tác. Đây là chương trình có ý nghĩa chiến lược, không chỉ tái cấu trúc ngành lúa gạo mà còn thúc đẩy nông nghiệp xanh, giảm phát thải và nâng cao sức cạnh tranh cho nông sản Việt Nam.

Việc giảm 40–50% lượng giống, giảm hơn 30% phân đạm, giảm số lần phun thuốc và tăng năng suất 0,3–0,7 tấn/ha là minh chứng cho tính đúng đắn của mô hình sản xuất mới, trong đó HTX đóng vai trò “cánh tay nối dài” của Nhà nước.

Từ những diễn biến thực tế cho thấy HTX không chỉ là một tổ chức kinh tế đơn thuần, mà đang trở thành kiến trúc sư cho mô hình nông thôn mới hiện đại, là động lực để Cần Thơ xây dựng nông thôn mới nâng cao và nông thôn mới kiểu mẫu.

Trong bối cảnh kinh tế xanh và chuyển đổi số đang trở thành xu thế chủ đạo, HTX chính là một trong những mô hình phù hợp nhất để nông dân tham gia vào quá trình tái cơ cấu nông nghiệp, tiếp cận công nghệ cao và vươn tới thị trường rộng lớn hơn.

Cần Thơ đang đi đúng hướng khi phát triển nông thôn từ nội lực của người dân, dựa trên nền tảng kinh tế hợp tác hiện đại, ứng dụng khoa học công nghệ và gắn với thị trường. Thời gian tới, nếu phát huy được hết tiềm năng, các HTX sẽ là trụ cột quan trọng quyết định sự thành công của mục tiêu nâng tầm nông thôn mới hiện đại, xanh, bền vững và hội nhập ở Cần Thơ.

Nam Phong