Từ phong trào 'Bình dân học vụ' đến phong trào 'Bình dân học vụ số'

Sôi nổi lớp "Bình dân học vụ số" của Đoàn xã Ngự Thiên.

Từ “Xóa mù chữ”

Ngay sau ngày Cách mạng Tháng Tám thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, tại phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời ngày 3/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra rằng: “Nạn dốt là một trong những phương pháp độc ác mà bọn thực dân dùng để cai trị chúng ta. Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu. Vì vậy tôi đề nghị mở một chiến dịch để chống nạn mù chữ”. Từ đây, phong trào “Bình dân học vụ” do Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động là một biểu tượng của lòng quyết tâm, ý chí, tinh thần đoàn kết giúp người dân thoát khỏi bóng tối mù chữ, tiếp cận tri thức. 1 năm sau ngày phát động, với phương châm “Người biết chỉ cho người chưa biết, người biết nhiều chỉ cho người biết ít”, phong trào “Bình dân học vụ” đã giúp 2,5 triệu người Việt Nam biết đọc, biết viết.

Nghe theo lời Bác, cùng với cả nước, Nhân dân Hưng Yên hăng hái diệt “giặc dốt”. Khẩu hiệu khích lệ người người, nhà nhà đi học được kẻ vẽ khắp nơi “mỗi người đi học, đi dạy là một chiến sĩ”, “cầm bút cũng như cầm súng”, “gia đình là lớp học”...Các lớp học xóa mù chữ được mở khắp nơi, từ thành thị đến nông thôn, từ đình làng, sân chùa, quán chợ đến bến xe, bến đò. Hồi tưởng về lớp học “có một không hai” thời bình dân học vụ, cụ Nguyễn Thị An, sinh năm 1935 tại phường Phố Hiến chia sẻ: Ban ngày, mọi người tham gia sản xuất, nhưng cứ đến tối thì từ người già đến trẻ con lại rủ nhau xách đèn dầu ra đình làng để học chữ. Bảng là ván gỗ, nền đất, nong, nia; phấn từ gạch non, than củi, vôi trắng. Thời đó, làng tôi ai muốn đi chợ thì phải đọc được chữ được ghi trên chiếc mẹt đặt ở cổng chợ mới được vào chợ, vậy mới có câu ca “Cô khoe cô đẹp cô tươi/ Cô không biết chữ cũng chui cổng mù”.

Mọi người dân đều nô nức đi học các lớp xóa mù chữ, con dạy cha, vợ dạy chồng, người biết chữ dạy người không biết chữ. Chỉ trong 1 năm từ tháng 11/1945 đến tháng 11/1946, toàn tỉnh đã có 26.700 người biết đọc, biết viết. Hưng Yên trở thành một trong những điểm sáng của cả nước về phong trào bình dân học vụ.

Đến “xóa mù công nghệ”

Phong trào “Bình dân học vụ” đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử. Nhưng sự học là mãi mãi, không bao giờ có điểm dừng. Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia cho thấy, cần tận dụng công nghệ số như một phương tiện hỗ trợ mạnh mẽ cho việc tự học, học tập suốt đời. Giai đoạn này, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu một số công việc cần làm ngay, trong đó có việc phát động thực hiện phong trào “Bình dân học vụ số”.

Phong trào “Bình dân học vụ số” được cấp ủy, chính quyền, các tổ chức đoàn thể trong tỉnh triển khai với nhiều hành động thiết thực, toàn diện từ xây dựng kế hoạch thực hiện đến công tác tuyên truyền; hoàn thiện hạ tầng viễn thông - công nghệ thông tin phục vụ người dân tiếp cận, sử dụng internet và các ứng dụng số. Các lớp học “Bình dân học vụ số” diễn ra sôi nổi từ cơ quan, công sở, trường học, bệnh viện, khu dân cư bắt đầu từ những việc nhỏ nhất như: Hướng dẫn người dân cài đặt VNeID, thanh toán không tiền mặt, sử dụng dịch vụ công trực tuyến đến bảo vệ thông tin cá nhân, học bán hàng trên sàn thương mại điện tử…

Giáo viên Trường Tiểu học Lương Bằng tham gia tập huấn sử dụng AI trong thiết kế bài giảng.

Là lực lượng tiên phong, nòng cốt hỗ trợ chính quyền cơ sở, đồng hành hỗ trợ người dân trong việc tiếp cận và sử dụng hiệu quả các nền tảng số, thời gian qua, tuổi trẻ Hưng Yên đã có nhiều cách làm sáng tạo, linh hoạt trong phong trào “Bình dân học vụ số”. Giống như thành viên cốt cán của bình dân học vụ năm xưa - ngày nay các đội hình tổ "Bình dân học vụ số" với các đoàn viên, thanh niên nhiệt huyết, được trang bị kiến thức và kỹ năng sư phạm, đã trực tiếp "cầm tay chỉ việc" cho người dân, nhất là người lớn tuổi. Từ những thao tác cơ bản trên điện thoại thông minh, cách sử dụng các ứng dụng hữu ích như: VNeID, dịch vụ công trực tuyến, đến các kỹ năng giao dịch trực tuyến an toàn, tất cả đều được hướng dẫn một cách tận tình, dễ hiểu.

Đồng chí Bí thư Tỉnh đoàn Hưng Yên Thiệu Minh Quỳnh cho biết: Bình dân học vụ số" không chỉ đơn thuần là xóa mù chữ về công nghệ mà là bước khởi đầu để mỗi công dân làm chủ thời đại số. Vì thế, Tỉnh đoàn đã thành lập hơn 1.000 đội hình thanh niên xung kích với trên 20.000 đoàn viên, thanh niên "đi từng ngõ, gõ từng nhà", kiên trì đến từng hộ dân để hiện thực hóa mục tiêu "xóa mù công nghệ" một cách hiệu quả và bền bỉ. Từ tháng 7/2025 đến nay, Tỉnh đoàn tổ chức được 200 lớp “Bình dân học vụ số” và đã có hơn 200.000 người dân tỉnh Hưng Yên được tuyên truyền, hướng dẫn dịch vụ công trực tuyến và tiếp cận với các lớp học “Bình dân học vụ số”.

Phong trào “Bình dân học vụ số” không chỉ là một sáng kiến giáo dục mà còn là cầu nối giữa quá khứ và tương lai. Để lan tỏa phong trào “Bình dân học vụ số”, không chỉ cần quyết sách, sự hỗ trợ từ chính quyền, mà hơn hết, người dân chính là chủ thể, cần chủ động học hỏi, sẵn sàng chia sẻ, ứng dụng tri thức số, cùng xây dựng một xã hội tiến bộ trong kỷ nguyên mới.

Vũ Huế