Từ phòng thí nghiệm ra đồng ruộng, một HTX ở Đồng Tháp thắng lớn nhờ nông nghiệp công nghệ cao

Sự hình thành và phát triển của HTX nông nghiệp công nghệ cao Kim Phát tại xã An Thạnh Thủy, tỉnh Đồng Tháp là một minh chứng tiêu biểu cho cách thức hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong khu vực kinh tế hợp tác được kiến tạo, vận hành và lan tỏa giá trị.

Nền tảng từ tri thức

Ra đời vào tháng 5/2024, trên nền tảng nâng chất từ một cơ sở sản xuất cây giống, cấy mô tư nhân, HTX nông nghiệp công nghệ cao Kim Phát sớm xác lập cho mình một hướng đi khác biệt, khi lấy khoa học công nghệ làm trụ cột, nhu cầu thực tiễn của nông dân làm trung tâm và liên kết “3 nhà” làm phương thức phát triển.

Chỉ sau hơn 1 năm hoạt động, HTX không chỉ khẳng định được năng lực sản xuất giống cây trồng chất lượng cao, mà còn từng bước hình thành vai trò “hạt nhân công nghệ” trong chuỗi giá trị nông nghiệp địa phương, đúng với tinh thần của mô hình liên kết “3 nhà”.

HTX Kim Phát đang gặt hái thành công nhờ ứng dụng sản xuất công nghệ cao.

Điểm đặc biệt của HTX Kim Phát là đưa công nghệ nuôi cấy mô, một lĩnh vực vốn đòi hỏi trình độ khoa học kỹ thuật cao, đầu tư lớn và quy trình nghiêm ngặt, vào sản xuất và cho hiệu quả tích cực.

Dưới sự điều hành của bà Bùi Thị Kim Thanh, Giám đốc HTX, và ông Ngô Hùng Vũ, Phó Giám đốc HTX, đều là những kỹ sư được đào tạo bài bản về công nghệ sinh học và công nghệ thực phẩm, HTX đã xây dựng thành công quy trình nhân giống cây trồng bằng công nghệ tế bào thực vật.

Sự hiện diện của những kỹ sư được đào tạo bài bản trong HTX chính là sự hội tụ trực tiếp của “nhà khoa học” trong lòng HTX, giúp tri thức khoa học không nằm trên giấy hay trong phòng thí nghiệm, mà trở thành năng lực sản xuất thực tế.

Giám đốc HTX Bùi Thị Kim Thanh cho biết công nghệ nuôi cấy mô cho phép nhân nhanh số lượng lớn cây giống đồng đều, sạch bệnh, giữ nguyên đặc tính di truyền của cây mẹ, khắc phục những hạn chế cố hữu của các phương pháp nhân giống truyền thống như chiết, ghép hay giâm cành.

Để tạo ra một cây giống hoàn chỉnh, quy trình phải trải qua nhiều công đoạn phức tạp, từ tuyển chọn cây mẹ sạch bệnh, khử trùng mẫu, tạo chồi, nhân nhanh số lượng, cấy rễ trong môi trường in vitro, cho đến thuần hóa và đưa cây ra vườn ươm. Mỗi giai đoạn đều đòi hỏi sự chính xác, kiên nhẫn và tích lũy kinh nghiệm qua nhiều thí nghiệm, nhiều tháng, thậm chí hơn một năm.

Từ nền tảng đó, chỉ trong thời gian ngắn, HTX Kim Phát đã nhân giống thành công hơn 30 loại cây trồng có giá trị kinh tế cao như dứa MD2, hoa lan, hoa cúc, chuối và nhiều loại cây kiểng lá.

Trung bình mỗi tháng, HTX cung cấp ra thị trường hơn 1 triệu cây giống, trong đó giống dứa MD2 cấy mô trở thành sản phẩm chủ lực, được các HTX nông nghiệp và nông dân tại Đồng Tháp, miền Trung và Tây Nguyên tin tưởng lựa chọn.

Thực tiễn sản xuất cho thấy, giống cấy mô của HTX Kim Phát giúp cây sinh trưởng đồng đều, sạch bệnh, năng suất và chất lượng vượt trội so với giống truyền thống, qua đó giảm chi phí, tăng hiệu quả kinh tế cho người trồng.

Mở rộng liên kết

Sự đón nhận của nông dân và các HTX đối tác chính là thước đo rõ ràng nhất cho thành công của HTX Kim Phát. Ông Nguyễn Anh Khoa, Giám đốc HTX nông nghiệp Quyết Thắng tại xã Tân Phước 3, tỉnh Đồng Tháp cho biết, qua gần 10 tháng chọn giống dứa MD2 của HTX Kim Phát trồng, thấy cây phát triển rất tốt. “Chúng tôi kỳ vọng năng suất và chất lượng trái dứa sẽ đạt hiệu quả tốt hơn các loại giống trước đây”, ông Khoa cho hay.

Liên kết "3 nhà" là chìa khóa giúp HTX Kim Phát đưa sản phẩm từ phòng thí nghiệm ra đồng ruộng hiệu quả.

Đáng chú ý, HTX Kim Phát không dừng lại ở việc cung cấp cây giống. Nhận thức rõ rằng khoa học công nghệ chỉ phát huy hiệu quả tối đa khi gắn với tổ chức sản xuất và thị trường, HTX đã chủ động mở rộng liên kết, xây dựng vùng nguyên liệu cây ăn trái đạt tiêu chuẩn xuất khẩu.

Các mô hình liên kết sản xuất dừa xiêm với quy mô 100 ha, bưởi da xanh 50 ha được HTX triển khai trên cơ sở thống nhất quy trình kỹ thuật, tiêu chuẩn chất lượng và truy xuất nguồn gốc. HTX đóng vai trò điều phối, chuyển giao khoa học kỹ thuật, giám sát sản xuất, tạo nền tảng cho việc hình thành mã số vùng trồng và kết nối với doanh nghiệp tiêu thụ trong nước, xuất khẩu.

Ở đây, vai trò của nhà nước được thể hiện rõ nét thông qua sự đồng hành của chính quyền địa phương, Liên minh HTX tỉnh và Liên minh HTX Việt Nam. Đánh giá cao hướng đi của HTX Kim Phát, Đảng ủy, UBND xã An Thạnh Thủy xác định kinh tế hợp tác, đặc biệt là HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, là một trong những động lực quan trọng để phát triển kinh tế nông thôn. Sự hỗ trợ về cơ chế, chính sách, môi trường đầu tư và sự công nhận chính thức đã tạo điều kiện để HTX yên tâm đầu tư dài hạn, mở rộng sản xuất và liên kết.

Không chỉ tạo ra giá trị kinh tế, HTX Kim Phát còn góp phần giải quyết các vấn đề xã hội tại địa phương. Với đội ngũ 50 cán bộ, nhân viên kỹ thuật, trong đó một nửa là kỹ sư có kinh nghiệm, cùng mạng lưới liên kết khoảng 300 nông dân, HTX đã hình thành một cộng đồng sản xuất dựa trên tri thức và hợp tác.

Những thành tích mà HTX Kim Phát đạt được trong thời gian ngắn, từ chứng nhận OCOP, chứng nhận cây đầu dòng, đến các giải thưởng sáng tạo, khởi nghiệp và chuyển đổi xanh, không chỉ là sự ghi nhận nỗ lực của một tập thể HTX, mà còn khẳng định tính đúng đắn của mô hình liên kết “3 nhà” trong phát triển kinh tế hợp tác hiện đại.

Khi nhà khoa học trực tiếp tham gia sản xuất, nhà nước đóng vai trò kiến tạo và hỗ trợ, còn HTX trở thành trung tâm tổ chức sản xuất và liên kết thị trường, một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đã được hình thành ngay từ cơ sở.

Từ thực tiễn HTX Kim Phát có thể thấy, đổi mới sáng tạo trong HTX không nhất thiết phải bắt đầu từ những dự án quy mô lớn, mà có thể khởi nguồn từ những nhu cầu rất cụ thể của nông dân, được giải quyết bằng tri thức khoa học, tổ chức sản xuất hợp tác và sự đồng hành của Nhà nước. Đó cũng chính là tinh thần cốt lõi của Nghị quyết 57, khi đặt đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ và chuyển đổi số vào trung tâm của phát triển. Trên tinh thần đó, kinh tế hợp tác, với nòng cốt là các HTX, có thể trở thành một cấu phần quan trọng trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia.

Nam Phong