Từ làn khói shisha đến ý thức pháp luật của người có ảnh hưởng trên mạng xã hội

Vào đầu tháng 9/2025, một đoạn clip ghi lại hình ảnh một streamer hút shisha trong một quán bar đã lan truyền trên mạng xã hội. Nghịch lý, một hành vi thuộc diện cấm vẫn được đưa ra tranh luận như một lựa chọn cá nhân.

Từ tháng 7/2013, UBND TP HCM đã kiến nghị Chính phủ xem xét đưa shisha vào danh mục cấm kinh doanh do lo ngại về nguồn gốc không rõ ràng, nguy cơ bị pha trộn chất cấm và ảnh hưởng xấu sức khỏe.

Đến ngày 1/1/2025, cùng với thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và bóng cười, shisha chính thức bị cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu và sử dụng theo Nghị quyết 173/2024/QH15 của Quốc hội. Văn bản này đã đặt một dấu chấm hết rõ ràng cho shisha tại Việt Nam cùng với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Mọi hành vi sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, tàng trữ và sử dụng các sản phẩm này đều là vi phạm quy định.

Nền tảng của lệnh cấm này là những cơ sở khoa học không thể chối cãi. Các chuyên gia y tế đã chứng minh shisha nguy hiểm hơn thuốc lá rất nhiều. Hút shisha trong vòng 1 giờ, lượng khói hút vào cơ thể tương đương 100 điếu thuốc lá, với lượng nicotine vào cơ thể cao hơn 75% so với thuốc lá.

Quan niệm khói được lọc qua nước sẽ an toàn cũng bị xem là một sự "ngụy biện". WHO đã đưa ra những con số đáng báo động: Nguy cơ ung thư phổi cao gấp 5 lần cùng hàng loạt nguy cơ bệnh ung thư khác và suy giảm chức năng sinh sản do khói thuốc. Thêm vào đó là nguy cơ shisha bị lợi dụng để pha trộn ma túy và các hóa chất gây ung thư. Lệnh cấm là một hành động pháp lý cần thiết để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

BS.CKI Nguyễn Hà Huy Trung - Trung tâm y tế khu vực Mỹ Tho, tỉnh Đồng Tháp cho biết: “Thực tế, nhiều bạn trẻ lầm tưởng rằng hút shisha chỉ là hình thức giải trí nhẹ, ít độc hại hơn thuốc lá. Tuy nhiên, các nghiên cứu dịch tễ gần đây cho thấy tỷ lệ sử dụng shisha trong giới trẻ đang gia tăng, đặc biệt tại các đô thị lớn. Một lần hút shisha có thể kéo dài hàng giờ và khiến người hút hấp thu lượng nicotine, carbon monoxide cùng hàng chục chất gây ung thư gấp nhiều lần so với một điếu thuốc lá thông thường. Chúng tôi đã ghi nhận ngày càng nhiều trường hợp người trẻ bị ngộ độc khí CO, giảm dung tích phổi, rối loạn nhịp tim và lệ thuộc nicotine. Hút shisha không phải xu hướng thời thượng, mà là vấn đề sức khỏe của cộng đồng cần được cảnh báo và kiểm soát bằng các biện pháp y tế - xã hội kịp thời.”

Mối quan hệ giữa streamer và người hâm mộ là một dạng quan hệ cộng sinh đặc biệt của thời đại số. Không giống các ngôi sao truyền thống, streamer xây dựng "quyền lực mềm" dựa trên sự gần gũi và tính chân thực.

Streamer "tên tuổi" sử dụng shisha đã bộc lộ sự va chạm sâu sắc của hệ giá trị. Hệ giá trị này đề cao vai trò giáo dục và định hướng của người có sức ảnh hưởng. Dù muốn hay không, người nổi tiếng vẫn "gánh trên vai" trách nhiệm xã hội là tấm gương đạo đức cho giới trẻ. Vô hình trung, việc chia sẻ những khoảnh khắc vui chơi "sành điệu" trở thành một cách để khẳng định giá trị bản thân streamer. Trong bối cảnh đó, các trào lưu như shisha có thể dễ dàng được bình thường hóa...

Nếu góc nhìn văn hóa cho thấy sự phức tạp, thì góc nhìn pháp luật cho thấy còn có bất cập trong thực thi và truyền thông về quy định cấm các sản phẩm độc hại, gây nghiện này.

Vụ ồn ào của nam streamer kể trên thể hiện sự thiếu hụt ý thức pháp luật trong một bộ phận người trẻ. Lệnh cấm đã có hiệu lực 9 tháng đã bị lãng quên hay chưa được biết tới?. Cuộc tranh luận sôi nổi trên mạng xã hội vẫn xoay quanh các khái niệm liên quan đến giải trí cá nhân, gần như bỏ qua vấn đề quan trọng nhất là hành vi bất hợp pháp.

Anh P.K.N (24 tuổi) - cử nhân Luật, tốt nghiệp năm 2023 cho biết: “Tôi chưa biết shisha bị cấm hoàn toàn, bao gồm cả sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển, chứa chấp và sử dụng từ ngày 1/1/2025. Tôi thường được nghe tuyên truyền cấm sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nhưng chưa được nghe nhắc cụ thể đến shisha. Thực tế tôi vẫn thường nhìn thấy có những bạn trẻ tụ tập sử dụng shisha tại các quán bar, lounge, karaoke… để giải trí, thể hiện sự “sành điệu”.

Vụ ồn ào của nam streamer hút shisha không chỉ là một câu chuyện về lối sống của giới trẻ mà còn là một bài học đáng lưu ý về hiệu quả công tác triển khai, thực thi pháp luật. Để một quy định đi vào đời sống cần các chiến dịch truyền thông sâu rộng nhằm thay đổi nhận thức văn hóa, lên án mạnh mẽ hàng vi lệch chuẩn cùng với sự giám sát và xử lý nghiêm minh vi phạm. Nếu không, những "vùng xám" trong nhận thức sẽ vẫn tồn tại và pháp luật sẽ khó có thể phát huy hết tác dụng bảo vệ cộng đồng.

Anh Như