Từ hiện tượng Lê Hoàng Hiệp bàn về văn hóa hâm mộ idol

Khối truyền thông nhân dân

Trên trang Facebook cá nhân, nhà báo Thanh Lương - Phó Tổng Biên tập Tạp chí Ngày nay, có một status nhận xét rất chính xác về hiện tượng Lê Hoàng Hiệp:

"Trong dòng chảy A80, một sự kiện tưởng chừng khô khan, nghiêm túc, trật tự và đầy tính nghi thức lại bất ngờ xuất hiện một hiện tượng: Thượng úy Lê Hoàng Hiệp. Một status khen bộ đội và Hiệp có thể nhận hơn 4.400 lượt thích, lan tỏa hàng nghìn lượt chia sẻ. Fan của Hiệp đông, lịch sự, văn minh; cộng đồng yêu nước, yêu bộ đội cũng tăng chóng mặt từ A50 đến A80. Mỗi ngày mở mạng xã hội, người ta được thấy năng lượng tích cực thay vì những tranh cãi vô bổ.

Hiệp không phải "ngôi sao" theo nghĩa giải trí, nhưng sự hiện diện của anh đã đủ khiến mạng xã hội bùng nổ. Người ta tự hỏi: hơn 2 tỷ lượt xem Lê Hoàng Hiệp thì xem gì? Không có những màn hát hò, nhảy múa, không công nghệ lăng xê, không chiêu trò chiều fan. Chỉ là bước xuống xe, vẫy tay chào, vuốt tóc, nói vài câu ngắn gọn, thế mà hàng chục clip "thổi phồng" sự kiện thành niềm vui chung. Ở trường hợp Hiệp, câu nói "nội dung là vua" không còn đúng nữa, vì bản thân anh chính là nội dung. Một nội dung tự nhiên, đẹp, khí chất, chạm tới cảm xúc, tạo ra sức hút bền vững mà hiếm ai có được”.

Hiện tượng Lê Hoàng Hiệp cho thấy khi tình yêu nước được truyền thông đúng cách, nó không dừng lại ở một trào lưu ồn ào mà trở thành nguồn cảm hứng thật sự.

Đằng sau hiện tượng ấy là một "khối truyền thông nhân dân". Họ tự gọi mình bằng cái tên vừa hài hước vừa đáng yêu, sản xuất hàng trăm nghìn clip, cắt ghép, chia sẻ từng khoảnh khắc của Hiệp và đồng đội. Họ bảo vệ hình ảnh người lính, không tự ái trước những lời giễu cợt, thậm chí lôi kéo cả những anh bộ đội khác thành fan của... đồng đội mình. Chính khối truyền thông tự phát này đã làm điều mà không ít tòa soạn báo chí còn thụ động: lan tỏa hình ảnh đẹp, biến tình cảm yêu nước thành chất liệu truyền thông sống động.

Đáng quý hơn cả, phản ứng của đồng đội, của cấp trên dành cho Hiệp không hề có chút ghen tị hay dè bỉu. Họ che chở anh trước vòng vây người hâm mộ, coi Hiệp như "của báu", không phải kẻ khác biệt. Khác hẳn phản ứng thường thấy trong giới showbiz, nơi nổi tiếng đi kèm ganh ghét. Chính sự bao dung ấy tạo thêm sức nặng cho hình ảnh "Bộ đội Cụ Hồ" trong mắt công chúng: một tập thể kỷ luật nhưng chan chứa tình người, không bị xói mòn bởi sự ganh đua nhỏ nhen.

Hiện tượng Lê Hoàng Hiệp cho thấy khi tình yêu nước được truyền thông đúng cách, nó không dừng lại ở một trào lưu ồn ào mà trở thành nguồn cảm hứng thật sự. Người ta tìm đến clip của Hiệp không chỉ vì anh đẹp trai, mà còn vì họ muốn thấy hàng ngàn bình luận tích cực, chan chứa yêu thương, cùng nhau kết nối trên một điểm chung giản dị: tình cảm dành cho người lính. Trong một xã hội mạng vốn đầy rẫy "drama", những cuộc khẩu chiến không hồi kết, việc một hiện tượng có thể khiến người ta đồng lòng chia sẻ sự tử tế đã là một "kỳ tích truyền thông".

Vấn đề đặt ra sau A80, liệu sức hút ấy có duy trì được hay chỉ là hiệu ứng đám đông? Câu trả lời nằm ở chỗ Hiệp vẫn sống như một người lính bình thường: xách túi xuống tàu, bước đi trong vòng tay người hâm mộ, không chút làm màu. Chính sự bình thường ấy củng cố sức hút phi thường. Bởi, công chúng đã chán ngán những chiêu trò hào nhoáng, nên họ càng khát khao những gì mộc mạc, chân thật mà Hiệp đại diện.

Hiện tượng Lê Hoàng Hiệp, xét cho cùng, không chỉ là câu chuyện về một quân nhân "được yêu mến" mà là minh chứng cho sức mạnh của truyền thông nhân dân trong thời đại mạng xã hội. Khi sức mạnh cộng đồng vượt ra ngoài ý niệm "idol - fan", nó trở thành một phong trào xã hội. Quan trọng hơn, đó là câu chuyện của chúng ta, một xã hội đang khát khao năng lượng tích cực, khát khao những hình ảnh để tin tưởng và tự hào, giữa vô số "content" giả tạo.

3 giây xuống xe, "khổ" cả đời

Hiện tượng Thượng úy Lê Hoàng Hiệp trong dịp A80 thực sự là một "cú twist" thú vị của truyền thông mạng xã hội. Giữa lúc công chúng đã chán ngán với những gương mặt idol, nghệ sĩ "công nghệ lăng xê" mệt mỏi, bỗng một quân nhân trẻ trung, điển trai, bước xuống xe vuốt tóc, vẫy tay chào... cũng đủ khiến hàng triệu con tim xao xuyến. Từ A50 đến A80, hội nhóm fan Hiệp mọc lên như nấm sau mưa, hàng trăm nghìn clip được đăng tải và một "khối truyền thông nhân dân" tự nguyện hình thành.

Lạ ở chỗ, Hiệp chẳng nói nhiều, thậm chí nổi tiếng với "3 từ thần thánh", hôm nào nói hẳn 7 câu thì fan reo hò như trúng số độc đắc. Lượng người theo dõi vượt mốc 2 tỷ lượt xem, một con số mà nhiều ca sĩ, diễn viên chuyên nghiệp có ê-kíp hùng hậu cũng phải khóc thét vì ghen tỵ. Người ta gọi đó là "content tự nhiên", bởi Hiệp không cần tạo nội dung, chính anh đã là nội dung: đẹp, khí chất, đủ để người xem rung động.

Các club, fanpage về Lê Hoàng Hiệp mọc lên như nấm sau mưa.

Nhưng, bên cạnh ánh hào quang ấy, mặt trái nhanh chóng lộ diện. Một bộ phận fan bắt đầu hành xử như Hiệp là BTS hay Blackpink phiên bản quân ngũ, ép anh phải có ê-kíp, phải trả lời tin nhắn, phải tương tác như idol hạng A. Khi Hiệp, một quân nhân thực thụ không làm điều đó, họ thất vọng, hậm hực, quay sang chê bai, thậm chí kêu gọi tẩy chay. Chỉ vì một chàng lính không trả lời inbox mà đòi "bỏ fandom", thế thì fandom ấy có tồn tại làm gì?

Những trò lố quen thuộc của fan cuồng showbiz tái diễn dưới vỏ bọc "ủng hộ Hiệp". Có người lập "fanfic" biến Hiệp thành nam chính ngôn tình, gắn cho anh hàng loạt "crush hư cấu". Nhóm khác hô hào quyên góp mua quà xa xỉ, thậm chí tính chuyện thuê sân khấu tổ chức sinh nhật thần tượng, bất chấp Hiệp đang khoác quân phục chứ không phải bộ đồ biểu diễn. Nghe như copy nguyên xi kịch bản Kpop, chỉ khác bối cảnh. Ở Hàn Quốc, fan từng thuê máy bay treo banner chúc mừng idol; ở Việt Nam, fan thuê LED trên phố đi bộ Nguyễn Huệ để mừng sinh nhật ca sĩ. Giờ, một số người muốn áp công thức ấy vào... một chiến sĩ đang làm nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, vừa lố bịch vừa phi lý.

Không thể thiếu màn "săn đời tư", một trò vốn là đặc sản của fan cuồng Cbiz. Bên Trung Quốc, fan thần tượng tìm cả số căn cước, biển số xe, thậm chí chặn idol ngay cổng sân bay để hỏi chuyện tình cảm. Với Hiệp, một số fan cũng đua nhau lục lọi tài khoản bạn bè, soi từng cái like, từng tấm ảnh từ thời phổ thông, dựng kịch bản tình sử như viết tiểu thuyết. Một hành động vốn đã phản cảm với nghệ sĩ giải trí, nay áp lên một quân nhân càng khó chấp nhận gấp bội.

Bằng chứng rõ ràng nhất là Group Focus CS Lê Hoàng Hiệp với hơn 22.000 thành viên. Ở đó, nhất cử nhất động của Hiệp đều được cập nhật gần như từng phút. Dưới mỗi bài đăng là hàng chục, thậm chí hàng trăm bình luận ngưỡng mộ, đôi khi "điên cuồng". Có người xuýt xoa từ ngón tay, đôi găng tay, đến cả cái thắt lưng của Hiệp. Nhiều chị em dí dỏm: "Giá mà mình được làm đôi găng tay ấy, để được cạnh anh ấy mỗi ngày".

Trong FC, những người xa lạ bỗng thành chị em "cùng hội cùng thuyền" vì có chung một "người trong mộng". Họ rủ nhau hẹn hò, tổ chức đi thăm Hiệp và khi A80 kết thúc, chỗ ngồi của anh trên tàu về đơn vị cũng đủ khiến nhiều chị em "khóc ròng vì lưu luyến". Ban đầu, tình cảm đơn thuần ngưỡng mộ trong sáng, nhưng khi mạng lan truyền tin nhắn riêng tư được cho là của Hiệp và bạn gái, bầu không khí đổi màu. Nhiều người thất vọng, coi đây là "cái tát" vào tình yêu của họ, từ ngưỡng mộ chuyển thành trách móc.

Đỉnh điểm, khi có bài viết chị họ Hiệp khẳng định anh muốn yên ổn, không cần fan, cơn sóng ngầm trong một bộ phận hâm mộ anh bùng nổ. Người đồng cảm, kẻ tự ái xem là "bạc bẽo", "hắt hủi". Thậm chí, có thành viên FC tự tin rằng nhờ fandom Hiệp mới nổi tiếng, hình ảnh mới lan tỏa. Nhưng, đến một lời cảm ơn, Hiệp cũng không nói. Suy diễn kiểu này lột trần "căn bệnh quyền lực ảo" của fan: thần tượng nợ fan một ân tình.

Hiện tượng này phản chiếu xã hội mạng: ngưỡng mộ dễ dàng, cuồng nhiệt vô tội vạ, cái bệnh "ảo tưởng quyền sở hữu thần tượng", nơi fan tin idol phải phục vụ cảm xúc của mình. Ban đầu Hiệp là biểu tượng cho xu hướng tích cực, lan tỏa tình yêu nước, khích lệ tinh thần cộng đồng dần bị kéo vào vòng xoáy idol hóa.

Một chàng lính bình thường trở thành "tâm điểm drama" chỉ vì không trả lời tin nhắn, không giải thích tin đồn, không nói lời cảm ơn theo ý fan. Nó cho thấy thực tế trần trụi: công chúng ngày nay dễ tung hô, cũng dễ quay lưng vì lý do lãng xẹt. Nếu không tỉnh táo, hiện tượng Hiệp sẽ từ biểu tượng tích cực biến thành nạn nhân của sự cuồng nhiệt vô lý. Điều cần thiết lúc này không phải là Hiệp học cách "chiều fan", mà là công chúng học cách hâm mộ có văn hóa, fan học cách yêu thần tượng mà không biến mình thành gánh nặng.

Chi Sơn