Tư duy và hành động mới từ Nghị quyết 57: Chuyển đổi số là con đường tất yếu để HTX 'hóa rồng'

Theo ông Tuấn, Nghị quyết 57 không chỉ là một nghị quyết về khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, mà còn là chìa khóa mở đường cho sự chuyển hóa căn bản của khu vực HTX, từ tư duy quản lý truyền thống sang mô hình kinh tế số, kinh tế tri thức.

HTX là hạt nhân chuyển đổi số

Nếu như trước đây, các HTX được nhìn nhận chủ yếu như mô hình hỗ trợ sản xuất nhỏ, thì nay, dưới tinh thần của Nghị quyết 57, nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Tuấn cho rằng cần nhìn HTX như “hạt nhân chuyển đổi số nông thôn”, nơi công nghệ trở thành nền tảng liên kết và chia sẻ giá trị.

Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị xác định rõ phải “đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, nhất là công nghệ số, vào quản trị, sản xuất, kinh doanh và kết nối thị trường”. Điều này đặt khoa học công nghệ ở vị trí trụ cột trong phát triển kinh tế tập thể.

Trên tinh thần của Nghị quyết 57, HTX cần phát huy vai trò "hạt nhân chuyển đổi số" ở nông thôn.

Theo ông Tuấn, tinh thần của Nghị quyết 57 không chỉ giúp khu vực HTX bắt nhịp với xu thế chuyển đổi số toàn cầu, mà còn tái định hình cách thức tổ chức, vận hành và phân phối lợi ích trong nền kinh tế hợp tác, kinh tế chia sẻ.

Thực tế cho thấy, những HTX tiên phong ứng dụng công nghệ số đã đạt được bước tiến rõ rệt. Việc số hóa quy trình quản lý, sử dụng phần mềm truy xuất nguồn gốc, thương mại điện tử hay nông nghiệp thông minh đã giúp giảm chi phí sản xuất 15–20%, tăng năng suất 15–28%, đồng thời mở rộng khả năng tiếp cận thị trường trong và ngoài nước. Điều đó chứng minh rằng, công nghệ không chỉ là công cụ, mà là sức bật nội sinh của khu vực HTX trong kỷ nguyên mới.

Nghị quyết 57 cho thấy thấy rõ tầm nhìn chiến lược của Đảng trong việc kết nối khoa học công nghệ với đổi mới thể chế và phát triển xã hội số. Chính từ “trụ cột công nghệ”, 3 nghị quyết còn lại mới có thể vận hành hài hòa: thể chế linh hoạt hơn (Nghị quyết 66), kinh tế tư nhân năng động hơn (Nghị quyết 68), và thương mại toàn cầu được số hóa hơn (Nghị quyết 59).

Đó là nền tảng cho “tư duy mới, hành động mới”. Đã đến lúc HTX không chỉ là tổ chức kinh tế của nông dân, mà phải là tổ chức của công nghệ, của dữ liệu và của sáng tạo xã hội. Chỉ có như vậy, kinh tế tập thể mới trở thành trụ cột thực sự trong nền kinh tế quốc dân”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Từ tư duy mới đến hành động thực tiễn

Một trong những điểm nhấn quan trọng mà nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Tuấn đề xuất là mô hình HTX điện tử, biểu hiện cụ thể của tư duy tích hợp khoa học, công nghệ và thể chế.

Mô hình này cho phép hàng triệu hộ kinh doanh cá thể, vốn là “xương sống” của nền kinh tế phi chính thức, có thể hợp tác, chia sẻ hạ tầng số, kế toán, pháp lý và tài chính dùng chung, mà không phải chuyển đổi gấp lên mô hình doanh nghiệp tốn kém và phức tạp.

Theo ông Tuấn, HTX điện tử là mô hình cụ thể hóa Nghị quyết 57, với khoa học – công nghệ trở thành nền tảng tổ chức lại khu vực hộ cá thể, đồng thời là cầu nối giữa Nghị quyết 68 (kinh tế tư nhân) và Nghị quyết 66 (cải cách thể chế).

Không dừng lại ở đó, HTX điện tử còn giúp hiện thực hóa Nghị quyết 59 bằng việc kết nối hộ sản xuất trong nước với thị trường quốc tế thông qua thương mại điện tử, sàn giao dịch nông sản, truy xuất nguồn gốc và dữ liệu minh bạch. Nhờ vậy, khu vực HTX có thể tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, thay vì chỉ bó hẹp trong phạm vi sản xuất nông nghiệp địa phương như trước.

Cũng theo nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Tuấn, tác động lớn nhất của Nghị quyết 57 không chỉ nằm ở chính sách, mà ở chỗ nó định hình lại tư duy phát triển, từ “làm nông nghiệp bằng kinh nghiệm” sang “làm kinh tế bằng công nghệ và dữ liệu”.

Chuyển đổi số là con đường tất yếu để HTX vươn tầm, nâng cao sức cạnh tranh.

Ông Tuấn nêu thực tế, trong các chuyến công tác quốc tế gần đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhiều lần khẳng định tinh thần cải cách thể chế gắn liền với khoa học công nghệ, coi đó là “động lực mới cho phát triển bền vững”.

Việc Việt Nam học hỏi mô hình quản trị công hiện đại từ các quốc gia đi đầu về chuyển đổi số như Estonia, Thụy Điển hay Pháp chính là một minh chứng sinh động cho sự lan tỏa của tinh thần Nghị quyết 57 ra ngoài phạm vi nghiên cứu lý luận, tiến vào đời sống chính trị, hành chính quốc gia.

“Khi tư duy thể chế và tư duy công nghệ gặp nhau, chúng ta có thể tiết kiệm hàng tỷ USD mỗi năm từ chi phí vận hành hành chính và nâng cao năng suất xã hội thông qua mô hình tổ chức thông minh. HTX điện tử chính là không gian thực hành cho sự kết hợp ấy”, ông Tuấn phân tích.

Với cách nhìn này, Nghị quyết 57 không chỉ là động lực khoa học, mà còn là công cụ thực hành dân chủ và quản trị minh bạch trong đời sống kinh tế tập thể, HTX, khi mỗi giao dịch, mỗi hóa đơn, mỗi quyết định kinh doanh được ghi nhận trên nền tảng số và niềm tin xã hội.

Theo thống kê, Việt Nam hiện có hơn 8 triệu hộ kinh doanh cá thể, trong đó phần lớn hoạt động phi chính thức, khó tiếp cận tín dụng và các ưu đãi chính sách. Trong khi đó, số lượng HTX mới thành lập hằng năm chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ, cho thấy một khoảng trống thể chế lớn giữa khu vực hộ cá thể và doanh nghiệp.

Khi mỗi hộ được “số hóa” và “liên kết hóa”, năng lực quản trị cộng đồng sẽ tăng lên, chi phí tuân thủ giảm xuống, và năng suất lao động được nâng cao. Đây chính là con đường để HTX tại Việt Nam “hóa rồng”, vươn mình bằng công nghệ, như cách Hàn Quốc và Nhật Bản từng làm trong quá trình hiện đại hóa nông nghiệp.

Từ góc nhìn của nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Tuấn, Nghị quyết 57-NQ/TW không chỉ là một văn bản chính trị, mà là bản thiết kế tương lai của kinh tế hợp tác, HTX tại Việt Nam, nơi khoa học, công nghệ và thể chế được hòa quyện trong một hệ sinh thái phát triển mới.

Mỹ Chí