Từ 1/7: Tiến hành điều tra kinh tế - xã hội 53 dân tộc thiểu số

Cuộc điều tra, thu thập thông tin về thực trạng KT-XH của 53 DTTS năm 2024 là nguồn dữ liệu quan trọng, làm cơ sở cho chính quyền các cấp tiếp tục xây dựng và triển khai hiệu quả các cơ chế, chính sách phát triển đối với vùng đồng bào DTTS; đặc biệt là để hoạch định chính sách phát triển KT-XH cho các vùng DTTS giai đoạn 2026-2030, đồng thời làm cơ sở cập nhật hệ thống thông tin, dữ liệu thống kê về DTTS tại Việt Nam.

Dân số Cà Mau hiện có hơn 1,194 triệu người, trong đó có 32 DTTS với khoảng 11.657 hộ, 33.624 người. Mỗi dân tộc đều có bản sắc văn hóa, phong tục, tập quán riêng nhưng luôn gắn kết, hòa quyện với nhau để tạo nên sự đa dạng, phong phú cho văn hóa tỉnh nhà.

Người dân tích cực chung tay xây dựng làng quê đổi mới. (Ảnh minh họa)

Ông Trần Thanh Bình, Cục trưởng Cục Thống kê tỉnh, cho biết, đây là lần thứ ba tổ chức cuộc điều tra, thu thập thông tin về thực trạng KT-XH của 53 DTTS được tổ chức ở nước ta (lần đầu tiên được tổ chức vào năm 2015 và lần thứ hai vào năm 2019). Cuộc điều tra DTTS năm 2024 được thực hiện tại 54 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, bao gồm 51 tỉnh có xã thuộc vùng DTTS và miền núi (DTTS&MN) theo Quyết định số 861/QÐ-TTg, ngày 4/6/2021, của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt danh sách các xã khu vực III, khu vực II, khu vực I thuộc vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021-2025; và 3 tỉnh, thành phố có các xã/phường/thị trấn có nhiều người DTTS sinh sống gồm: TP Hồ Chí Minh, Long An và Hà Tĩnh.

So với điều tra thu thập thông tin về thực trạng KT-XH 53 DTTS năm 2015 và năm 2019, cuộc điều tra lần này có sự thay đổi về tiêu chí xác định địa bàn. Qua 2 cuộc điều tra trước, địa bàn điều tra DTTS được xác định là các địa bàn có dân số người DTTS từ 30% trở lên so với tổng dân số của địa bàn. Năm 2024, theo đề nghị của Ủy ban Dân tộc trên cơ sở Quyết định số 33/2020/QÐ-TTg, ngày 12/11/2020, của Thủ tướng Chính phủ, ban hành tiêu chí phân định vùng đồng bào DTTS&MN theo trình độ phát triển giai đoạn 2021-2025, địa bàn vùng DTTS được quy định trong cuộc điều tra này là địa bàn có số lượng người DTTS đang sinh sống chiếm từ 15% trở lên so với tổng số dân của địa bàn.

“Ðối tượng điều tra là hộ dân cư người DTTS; nhân khẩu thực tế thường trú tại các hộ DTTS tính đến thời điểm điều tra có từ 2 người trở lên; hộ DTTS được quy định trong cuộc điều tra này là các hộ đáp ứng ít nhất 1 trong 3 điều kiện (chủ hộ là người DTTS, vợ hoặc chồng của chủ hộ là người DTTS, hộ có tỷ lệ thành viên là người DTTS chiếm từ 50% trở lên); UBND xã thuộc khu vực III, khu vực II và khu vực I theo Quyết định số 861/QÐ-TTg và các xã không thuộc các khu vực trên nhưng có địa bàn vùng DTTS”, ông Trần Thanh Bình chia sẻ.

Theo ông Bình, cuộc điều tra sẽ thu thập các thông tin về: nhân khẩu học của dân số; giáo dục; di cư; hôn nhân; sử dụng bảo hiểm y tế; việc làm; lịch sử sinh và tình hình sử dụng biện pháp tránh thai của nữ từ 10-49 tuổi; thông tin người chết của hộ trong 12 tháng qua; nhà ở và điều kiện sinh hoạt của hộ; đất ở, đất sản xuất của hộ; một số loại gia súc chủ yếu của hộ; tình hình tiếp cận dịch vụ công cộng của hộ. Ðối với UBND xã, sẽ thu thập các thông tin về: đặc điểm của xã; sử dụng điện, đường, giao thông; trường học và trình độ giáo viên; nhà văn hóa; y tế và vệ sinh môi trường; chợ; trình độ của cán bộ, công chức cấp xã; tôn giáo, tín ngưỡng; mức độ phủ sóng điện thoại và Internet.

Thời gian qua, các địa phương trong tỉnh đặc biệt quan tâm chăm lo đời sống của bà con vùng đồng bào DTTS. (Trong ảnh: Đại diện lãnh đạo xã Nguyễn Phích, huyện U Minh bàn giao nhà cho hộ dân tộc đang gặp khó khăn về nhà ở).

Cuộc điều tra thu thập thông tin về thực trạng KT-XH 53 DTTS năm 2024 là điều tra toàn bộ, kết hợp điều tra chọn mẫu. Ðiều tra toàn bộ được thực hiện tại tất cả các xã thuộc khu vực III, khu vực II và khu vực I theo Quyết định số 861/QÐ-TTg và các xã không thuộc các khu vực trên nhưng có địa bàn DTTS được chọn điều tra để thu thập các chỉ tiêu về dân số theo DTTS. Ðiều tra chọn mẫu được thực hiện trên phạm vi tương tự như điều tra toàn bộ. Quy mô mẫu được phân bổ bảo đảm mức độ đại diện đến cấp huyện về một số chỉ tiêu nhân khẩu học của các dân tộc nói chung và từng DTTS chủ yếu trong huyện nói riêng. Riêng đối với DTTS có quy mô dân số dưới 10 ngàn người trên toàn quốc theo kết quả Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019, sẽ tiến hành điều tra toàn bộ những hộ thuộc nhóm DTTS này tại địa bàn vùng DTTS.

Ông Bình thông tin, hiện tại, ngành thống kê tỉnh đang khẩn trương chỉ đạo và giám sát công tác lập bảng kê hộ tại các địa bàn điều tra; triển khai tập huấn nghiệp vụ, hướng dẫn sử dụng phần mềm cho giám sát viên các cấp, tổ trưởng, điều tra viên. Công tác chuẩn bị của ngành thống kê tỉnh với những đơn vị phối hợp thực hiện đã được triển khai tốt nhất để sẵn sàng cho lễ ra quân thực hiện điều tra sẽ được tiến hành từ ngày 1/7-15/8. Kết quả cuộc điều tra sẽ được công bố vào tháng 5-7/2025./.

Trung Ðỉnh