Trưởng thành qua trải nghiệm

Hoạt động của học sinh Trường THCS Trần Duy Hưng (Cầu Giấy, Hà Nội). Ảnh: NTCC

Hoạt động hè tại các nhà trường năm nay có nhiều thay đổi vì không được tổ chức dạy các môn văn hóa (có thu phí) theo quy định mới về dạy thêm, học thêm. Bên cạnh vai trò chủ lực là gia đình, làm sao để học sinh có được một mùa Hè ý nghĩa, nhẹ nhàng mà vẫn duy trì thói quen học tập tích cực, rất cần sự đồng hành của thầy cô, nhà trường.

Nhìn nhận lại mục tiêu

Chuẩn bị cho kỳ nghỉ hè, cô Bùi Minh Anh - giáo viên Trường THCS Trần Duy Hưng (Cầu Giấy, Hà Nội) đã xây dựng kế hoạch tổ chức hai hoạt động trọng tâm: “Nhật ký đọc sách” và “Thử thách: Mỗi tuần một kỹ năng”.

Với “Nhật ký đọc sách”, học sinh được giới thiệu danh sách phù hợp độ tuổi, khuyến khích chọn đọc và phản hồi cảm nhận bằng nhiều hình thức sáng tạo: Viết cảm nhận, vẽ minh họa, quay video review. Bài làm được gửi online qua nhóm Facebook, padlet lớp để các bạn bình chọn. Đây không chỉ là hoạt động củng cố năng lực đọc - viết, mà còn nuôi dưỡng tình yêu với sách và phát triển tư duy độc lập.

Hoạt động thứ hai, “Thử thách: Mỗi tuần một kỹ năng”, hướng tới việc rèn luyện kỹ năng sống đơn giản và gần gũi như: Gấp chăn màn, nấu món ăn nhẹ, dọn dẹp góc học tập, viết thiệp cảm ơn người thân… Học sinh thực hiện tại nhà, ghi lại bằng ảnh hoặc clip ngắn và gửi lại qua kênh trực tuyến của lớp. Mỗi tuần sẽ có tuyên dương “sản phẩm dễ thương” hoặc “nỗ lực đáng ghi nhận” để tạo động lực cho các em.

“Tôi tin rằng, dù hè nghỉ ngơi, nhưng chỉ cần gợi mở và đồng hành đúng cách, các em vẫn có thể học được nhiều điều mới mẻ, trở nên tự tin, tự lập và trưởng thành hơn từng ngày”, cô Bùi Minh Anh chia sẻ.

Từ thực tế nhà trường, bà Đoàn Thị Ngọc Tuyền - Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Bình Tân (quận Bình Tân, TPHCM), nhận thấy: Thông tư 29/2024 của Bộ GD&ĐT tạo ra một số trăn trở, nhưng cũng mở ra cơ hội quý giá để trả lại cho học sinh mùa Hè thực sự, nơi các em được vui chơi, trải nghiệm và phát triển kỹ năng thay vì chỉ tập trung vào bài vở.

Riêng tại Trường Tiểu học Bình Tân, Thông tư 29/2024 không gây ảnh hưởng đến hoạt động của trường. Thực tế, nhà trường chỉ tổ chức các hoạt động sinh hoạt hè nhằm phát triển năng khiếu và kỹ năng sống, hoàn toàn không dạy các môn văn hóa hay nhận học sinh tiền tiểu học.

Tuy nhiên, thời gian qua, nhà trường tạm ngưng các hoạt động hè, chỉ tập trung mở lớp ôn tập miễn phí hỗ trợ học sinh có học lực yếu, giúp các em củng cố kiến thức, rèn luyện thêm trong hè để kiểm tra lại với học sinh chưa hoàn thành chương trình.

Đối với học sinh THCS, ông Cao Đức Khoa - Hiệu trưởng Trường THCS Huỳnh Khương Ninh (Quận 1, TPHCM) cho rằng, nhu cầu về mùa Hè năng động và có định hướng càng rõ rệt hơn. Các em đang ở lứa tuổi hình thành nhân cách, khám phá sở thích và chuẩn bị cho bậc học cao hơn. Việc không dạy thêm văn hóa trong hè giúp nhà trường và phụ huynh nhìn nhận lại mục tiêu thực sự của kỳ nghỉ này.

Trường THCS Huỳnh Khương Ninh dự kiến tổ chức các dự án học tập trải nghiệm. Ví dụ, nhóm học sinh có thể cùng nhau thực hiện một dự án về “Sài Gòn xanh”, tìm hiểu vấn đề rác thải nhựa tại địa phương và đề xuất giải pháp. Hoặc các em có thể tham gia chuyến đi thực tế đến làng nghề truyền thống, khu di tích lịch sử. Những hoạt động này không chỉ củng cố kiến thức liên môn, mà còn rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm, tư duy phản biện và tình yêu quê hương, đất nước.

“Đây là dịp để tăng cường sự kết nối giữa nhà trường và cộng đồng. Trường sẽ mời các chuyên gia, nghệ nhân, vận động viên đến nói chuyện, truyền cảm hứng cho học sinh, tạo ra một môi trường học tập mở và đa dạng. Đồng thời, nhà trường còn tổ chức các câu lạc bộ kỹ năng, thể dục thể thao…”, ông Khoa thông tin.

Bảng hướng dẫn, tuyên truyền các chương trình hoạt động trải nghiệm hè tại Trường THCS Huỳnh Khương Ninh (Quận 1, TPHCM). Ảnh: NTCC

“Sạc lại” năng lượng, nuôi dưỡng sức khỏe tinh thần

Theo quy định tại Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT, các trường không được tổ chức dạy thêm các môn văn hóa (có thu tiền) trong dịp hè. Tuy nhiên, nhà trường vẫn có thể tổ chức nhiều hoạt động bổ ích, sáng tạo và đúng quy định giúp học sinh rèn luyện kỹ năng, phát triển năng khiếu và thư giãn lành mạnh.

Chia sẻ điều này, ông Nguyễn Minh Tuấn - Hiệu trưởng Trường THCS Lưu Văn Mót (Vũng Liêm, Vĩnh Long) gợi ý một số hoạt động nhà trường nên tổ chức trong hè. Đơn cử, nhóm hoạt động phát triển kỹ năng, như các khóa học bơi lội, sơ cứu đuối nước; lớp tư vấn học sinh quản lý cảm xúc cho tuổi dậy thì; lớp về kỹ năng số như: Ứng dụng AI, lập trình python, Scratch…

Nhóm hoạt động thể chất và nghệ thuật với các hoạt động như bóng đá, bóng rổ, cầu lông, nhảy flashmob, khiêu vũ dân gian hoặc yoga, lớp vẽ tranh tường, làm gốm, tái chế đồ cũ thành đồ trang trí… Nhóm trải nghiệm thực tế, như: Tham quan làng nghề truyền thống địa phương; tham gia dự án cộng đồng… Tổ chức các câu lạc bộ theo sở thích…

“Những hoạt động này không chỉ giúp học sinh có mùa Hè bổ ích, ý nghĩa, mà còn góp phần phát triển những kỹ năng cần thiết, chuẩn bị tốt hơn cho tương lai”, ông Nguyễn Minh Tuấn nêu quan điểm.

Để tổ chức tốt hoạt động hè theo quy định mới, Hiệu trưởng Trường THCS Lưu Văn Mót cho rằng, nhà trường cần sự hỗ trợ từ nhiều phía. Trong đó, trước hết sở/phòng GD&ĐT có văn bản hướng dẫn chi tiết việc tổ chức hoạt động hè, để nhà trường chủ động xây dựng kế hoạch, tránh lúng túng, sai phạm; cho phép linh hoạt trong việc kết hợp với các đơn vị bên ngoài (trung tâm kỹ năng, tổ chức xã hội); có ngân sách riêng cho hoạt động hè hoặc cơ chế xã hội hóa minh bạch.

Bên cạnh các điều kiện về cơ sở vật chất, nhân lực, ông Nguyễn Minh Tuấn kiến nghị cho phép nhà trường được xã hội hóa các hoạt động trải nghiệm, kỹ năng, năng khiếu với điều kiện công khai, minh bạch, không mang tính bắt buộc. Cùng đó, có chế độ hỗ trợ hoặc khen thưởng giáo viên tham gia quản lý, tổ chức các câu lạc bộ, hoạt động trải nghiệm trong hè.

Thầy cô cần được tính công lao động hoặc ghi nhận trong đánh giá thi đua nếu tham gia hoạt động hè tích cực. Nhà trường cũng mong các phụ huynh hiểu rõ quy định, phối hợp với nhà trường trong quản lý học sinh trong hè. Chính quyền địa phương, các tổ chức đoàn thể cùng tham gia hỗ trợ, tạo môi trường sinh hoạt hè an toàn, lành mạnh.

Liên quan đến nội dung này, ThS Võ Minh Thành - giảng viên Khoa Tâm lý học, Trường Đại học Sư phạm TPHCM, nhận định, não bộ của trẻ, cũng như các bộ phận quan trọng khác trong cơ thể, cần được nghỉ ngơi sau một năm học tập căng thẳng. Việc tiếp tục tăng cường kiến thức trong hè có thể dẫn đến tình trạng quá tải, kiệt sức, dẫn tới việc không còn năng lượng khi bước vào năm học mới.

Một mùa Hè không bị ràng buộc bởi nhiều nội dung trong sách vở của các môn văn hóa là khoảng thời gian vàng để trẻ “sạc lại” năng lượng, nuôi dưỡng sức khỏe tinh thần. Các hoạt động vui chơi, thể chất, nghệ thuật hay trải nghiệm tự nhiên không chỉ giúp trẻ giải tỏa căng thẳng, mà còn kích thích sự phát triển của nhiều vùng não bộ khác nhau, tăng cường khả năng sáng tạo, giải quyết vấn đề và trí thông minh cảm xúc (EQ).

“Khi tham gia trại hè đúng chuẩn hè, câu lạc bộ thể thao hay dự án cộng đồng, trẻ học được cách tương tác xã hội, hiểu và chấp nhận bản thân, cách hợp tác để đạt mục tiêu chung. Đây là những bài học vô giá mà không sách vở nào có thể thay thế. Trẻ sẽ trở nên tự tin, linh hoạt và bản lĩnh hơn. Phụ huynh và nhà trường cần hiểu rằng, đầu tư cho những kỹ năng này chính là đầu tư cho sự phát triển toàn diện, cân bằng và bền vững của con em mình”, ThS Võ Minh Thành nhấn mạnh.

Hiếu Nguyễn - Lâm Ngọc