Trường Mầm non xã Pà Cò xóa bỏ 'rào cản' ngôn ngữ cho trẻ em dân tộc Mông

Có con đang theo học mẫu giáo tại điểm trường này, chị Sùng Y Thanh ở bản Pà Cò chia sẻ: Bản thân tôi không biết nhiều tiếng phổ thông nên việc giao tiếp hạn chế. Trong cộng đồng xóm, bản cũng ít sử dụng tiếng Việt, chủ yếu nói chuyện bằng tiếng Mông. Vì thế, tôi mong ở môi trường lớp học, con sẽ được làm quen với tiếng Việt để mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp và hòa nhập.

Hằng năm, Trường Mầm non xã Pà Cò đón khoảng 250 trẻ ra lớp, trên 90% tổng số trẻ là con em đồng bào dân tộc Mông. Nhà trường có 12 nhóm, lớp với 3 nhóm trẻ, 9 lớp mẫu giáo. Trên thực tế, tiếng Việt là ngôn ngữ thứ hai của trẻ dân tộc Mông, song ngôn ngữ được dùng trong sinh hoạt, giao tiếp hàng ngày của người dân, phụ huynh và trẻ em thường bằng tiếng Mông, ít sử dụng, thậm chí không sử dụng tiếng Việt. Do đó, khi đến trường, đến lớp, trẻ em cũng giao tiếp bằng tiếng Mông trong khi cô giáo nói tiếng Việt, chương trình giáo dục cũng được thực hiện bằng tiếng Việt. Đây là khó khăn lớn đối với cả giáo viên và trẻ em.

Thông qua thực hành tiếng Việt tại góc hoạt động trải nghiệm, trẻ theo học tại Trường Mầm non xã Pà Cò mạnh dạn, tự tin tham gia, hòa nhập môi trường nhóm, lớp.

Cô giáo Hà Thị Nhất - Hiệu trưởng nhà trường cho biết: Những năm trước, tình trạng bất đồng ngôn ngữ giữa trẻ và giáo viên diễn ra rất nhiều. Chất lượng giáo dục mầm non chưa đạt được như mong đợi, trẻ thậm chí không nói được với cô những nhu cầu tối thiểu của cá nhân. Đa phần trẻ có vốn tiếng Việt ít ỏi, chỉ có khả năng nghe, nói được những câu ngắn, đơn giản. “Rào cản” về mặt ngôn ngữ khiến trẻ càng thêm nhút nhát, không tự tin tham gia các hoạt động ở lớp, ở trường.

Tăng cường tiếng Việt cho trẻ em dân tộc Mông, nhà trường tập trung thực hiện các biện pháp: Tạo môi trường lớp học thân thiện, hài hòa, các góc hoạt động thiết kế mang tính mở và có sự liên kết giữa các góc để trẻ có cơ hội giao lưu, trao đổi, giao tiếp với nhau bằng tiếng Việt. Các đồ dùng, đồ chơi được giáo viên tận dụng nguyên vật liệu sẵn có, gắn với văn hóa tại địa phương, quen thuộc với trẻ, như đồ dùng cá nhân của trẻ, các sản phẩm (váy, áo, khèn...). Các đồ dùng, thiết bị trong lớp được dán thành từ, ký hiệu, các mảng tường sử dụng đa dạng các kiểu chữ cái... Mặt khác, các nhóm, lớp tổ chức hoạt động tăng cường tiếng Việt cho trẻ, tạo môi trường giao tiếp bằng tiếng Việt tích cực thông qua các hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ trong ngày, trò chơi ngôn ngữ, giao lưu, giao tiếp giữa trẻ với trẻ, giữa trẻ, cô giáo và những người xung quanh.

Nhằm tăng cường tiếng Việt cho trẻ thông qua tiết đọc thư viện, nhà trường bố trí góc thư viện, góc sách ở các lớp một cách linh hoạt, sáng tạo, bày trí phù hợp và tiện lợi cho trẻ sử dụng. Các nhóm, lớp thay đổi sách, truyện mới theo chủ đề giáo dục và sử dụng máy vi tính để khám phá sách, truyện qua mạng internet. Giáo viên và phụ huynh còn tự làm tranh truyện khổ nhỏ, truyện tranh khổ lớn, tranh chủ đề gắn với bản sắc văn hóa đồng bào dân tộc Mông. Trong tổ chức hoạt động thư viện, nhà trường thực hiện đúng quy trình các bước trước, trong, sau khi đọc và hoạt động mở rộng. Giáo viên sử dụng hình thức “Song ngữ” Mông - Việt đối với những từ khó, giúp trẻ dễ hiểu, dễ nhớ.

Bên cạnh đó, nhà trường tạo môi trường cho trẻ hoạt động ngoài trời với các góc hoạt động đa dạng, như: Góc tiếng Việt, góc vận động, góc không gian văn hóa địa phương, góc sáng tạo, trải nghiệm... Các thiết bị, đồ dùng, đồ chơi, biển tên cây được viết bằng tiếng Việt và tiếng Mông. Quá trình chơi ngoài trời, vốn từ tiếng Việt của trẻ được mở rộng, tăng khả năng phát âm của trẻ.

Nhà trường chú trọng tạo môi trường xã hội, khuyến khích trẻ tích cực nói chuyện, giao lưu với nhau bằng tiếng Việt trong các hoạt động hàng ngày; giáo viên trò chuyện và trao đổi, hướng dẫn cha mẹ thường xuyên nói chuyện với trẻ bằng tiếng Việt ở gia đình; tuyên truyền tới các bậc phụ huynh không biết tiếng Việt tham gia các CLB cha mẹ nói tiếng Việt tại xóm, bản để biết một số vốn từ cơ bản, bảng chữ cái.

Với việc đẩy mạnh phối hợp tạo môi trường giao tiếp bằng tiếng Việt trong nhà trường, trong gia đình trẻ và cộng đồng, tỷ lệ trẻ tự tin giao tiếp bằng tiếng Việt tại nhà trường tăng từ 45% lên trên 97%. Cùng với đó, vốn từ tiếng Việt của trẻ phong phú hơn, khả năng của cá nhân khi giao tiếp được bộc lộ. Mô hình góp phần nâng cao năng lực, tính chủ động, linh hoạt của giáo viên trong thực hiện nhiệm vụ chăm sóc, giáo dục trẻ; giúp các bậc phụ huynh thấy rõ và làm thay đổi cách nhìn của cộng đồng về tầm quan trọng, sự cần thiết của việc tăng cường tiếng Việt cho trẻ vùng dân tộc thiểu số, không chỉ ở bậc học mầm non mà còn ở các bậc học tiếp theo.

Bùi Minh