Trường lớp đổi thay từ xây dựng nông thôn mới

Đến nay, 100% tỉnh, thành phố trên cả nước đã đạt chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học và trung học cơ sở. Ảnh: VGP

Hoàn thiện cơ sở vật chất trường học

CTMTQG xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 là chương trình trọng điểm của Chính phủ nhằm phát triển nông thôn toàn diện, bền vững. Ngành GDĐT có vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, góp phần đạt các tiêu chí nông thôn mới, đặc biệt là tiêu chí: Tỷ lệ trường học các cấp, phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi; phổ cập giáo dục tiểu học; phổ cập giáo dục trung học cơ sở; xóa mù chữ và nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho lao động nông thôn, gắn với nhu cầu thị trường; hỗ trợ thúc đẩy và phát triển các mô hình khởi nghiệp, sáng tạo ở nông thôn.

Theo báo cáo của Bộ GDĐT, qua 5 năm thực hiện CTMTQG xây dựng nông thôn mới ngành giáo dục giai đoạn 2021-2025, số lượng trường học đạt chuẩn cơ sở vật chất ở các cấp học mầm non, tiểu học và trung học cơ sở ngày càng tăng. Cùng với đó, tỷ lệ phổ cập giáo dục, tỷ lệ biết chữ trong các nhóm tuổi từ 15 - 35 và 15 - 60 tuổi đều có xu hướng cải thiện tích cực, phản ánh rõ nỗ lực của toàn ngành trong việc thu hẹp khoảng cách giữa thành thị và nông thôn.

Đặc biệt, nếu như năm 2020, tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia mới ở mức 10,9% thì đến năm 2024, con số này đã tăng lên 62,8%. Trong đó, bậc mầm non có 59,5% trường đạt chuẩn quốc gia, tiểu học có 43,4% trường đạt chuẩn mức 1 và 18,2% đạt chuẩn mức 2, trung học cơ sở đạt lần lượt 52,4% và 13,9%.

Trên phạm vi cả nước, 87,5% xã đạt tiêu chí về trường học, riêng vùng Đồng bằng sông Hồng đạt 100%, Đông Nam Bộ đạt 98%. Tuy chưa đạt mục tiêu của cả giai đoạn, song đây là bước tiến quan trọng, thể hiện sự ưu tiên của các địa phương trong đầu tư cơ sở hạ tầng giáo dục. Tiêu chí xã nông thôn mới nâng cao có 38,2% số xã đạt chuẩn về giáo dục, cho thấy xu hướng chuyển biến tích cực dù vẫn còn dư địa để cải thiện.

Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện

Song song với việc đầu tư hạ tầng, ngành giáo dục tập trung củng cố và nâng cao chất lượng dạy học, bảo đảm duy trì phổ cập ở các cấp học. Trong đó, các địa phương đã chú trọng thực hiện phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi, phổ cập tiểu học và trung học cơ sở, đồng thời duy trì chất lượng xóa mù chữ mức độ 1 và mở rộng tỷ lệ biết chữ mức độ 2 cho người dân trong độ tuổi lao động.

Nhờ sự nỗ lực của các cấp, các ngành, chất lượng giáo dục đã có bước tiến đáng kể. Đến nay, 100% tỉnh, thành phố trên cả nước đã đạt chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học và trung học cơ sở, trong đó có 64% địa phương đạt chuẩn tiểu học mức độ 3. Cùng với đó, 95,6% số xã hiện đã đạt chuẩn tiêu chí số 14 về GDĐT trong Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới - vượt chỉ tiêu của giai đoạn 2021-2025.

Năm học 2024-2025, tỷ lệ huy động trẻ ra lớp tại các tỉnh miền núi phía Bắc và Tây Nguyên đạt từ 98% trở lên. Ảnh: VGP

Riêng năm học 2024-2025, tỷ lệ huy động học sinh tiểu học đúng độ tuổi đạt 99,7% và tỷ lệ học sinh hoàn thành tiểu học vào học tiếp trung học cơ sở đạt 98,23%. Ở vùng khó khăn, toàn bộ các tỉnh miền núi phía Bắc và Tây Nguyên đều đã duy trì chuẩn phổ cập mầm non cho trẻ 5 tuổi; tỷ lệ huy động trẻ ra lớp đạt từ 98% trở lên, nhiều nơi đạt 100%. Chất lượng chăm sóc, nuôi dưỡng cũng được cải thiện với tỷ lệ trẻ học 2 buổi/ngày đạt 97,7% và trẻ ăn bán trú đạt 95,1%.

Công tác xóa mù chữ tiếp tục đem lại chuyển biến rõ rệt. Trong 5 năm, cả nước đã huy động hơn 261.000 người tham gia học xóa mù chữ, trung bình hơn 52.000 người mỗi năm. Tỷ lệ người biết chữ trong nhóm tuổi 15-60 đã tăng từ 97,85% năm 2021 lên 99,1% vào năm 2025. Đến nay, 84% xã đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 2.

Đào tạo nghề gắn với thực tiễn nhu cầu sản xuất

Song song với phổ cập, đào tạo nghề cho lao động nông thôn cũng được đặc biệt chú trọng. Giai đoạn 2021-2025, gần 300.000 lao động nông thôn đã được hỗ trợ học nghề từ nguồn kinh phí của chương trình và các nguồn lồng ghép. Hơn 1.200 chương trình, giáo trình đào tạo sơ cấp và dưới ba tháng được biên soạn, 76 bộ chuẩn về giáo dục nghề nghiệp được ban hành, cùng hàng nghìn lượt cán bộ quản lý, giáo viên được bồi dưỡng, tập huấn.

Các ngành nghề đào tạo ngày càng bám sát thực tiễn sản xuất, ưu tiên cho nông nghiệp hữu cơ, bảo quản nông sản, vận hành máy nông nghiệp, thương mại điện tử và ứng dụng công nghệ số. Nhiều lớp học được tổ chức ngay tại mô hình sản xuất của doanh nghiệp, hợp tác xã, tạo điều kiện cho học viên thực hành, nâng cao kỹ năng và sẵn sàng tham gia thị trường lao động tại chỗ. Nhờ đó, thu nhập bình quân khu vực nông thôn năm 2024 đã đạt khoảng 54 triệu đồng/người/năm, tăng 1,3 lần so với năm 2020…

Trong giai đoạn 2026-2030, Bộ GDĐT xác định mục tiêu trong thực hiện CTMTQG về xây dựng nông thôn mới, tập trung hiện đại hóa, nâng cao chất lượng GDĐT, trọng tâm là phát triển phẩm chất, năng lực người học, tạo đột phá về nguồn lực, động lực và không gian mới cho phát triển GDĐT đảm bảo cơ hội bình đẳng cho mọi người, nhất là vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Để đạt được mục tiêu đề ra, theo Thứ trưởng Bộ GDĐT Lê Tấn Dũng, các đơn vị cần tiếp tục phát huy những kết quả đạt được, tập trung vào các giải pháp trong thời gian tới: Hoàn thiện cơ chế, chính sách về phổ cập, giáo dục bắt buộc, đào tạo nghề, xóa mù chữ; tăng đầu tư cơ sở vật chất, nhân lực, chế độ giáo viên, nhất là vùng khó khăn; đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng hệ thống dữ liệu; huy động nguồn lực xã hội hóa, hợp tác công - tư, quốc tế; phát triển văn hóa học tập suốt đời, xây dựng mô hình trường học gắn nông thôn mới; tăng cường giám sát, đánh giá, nhân rộng điển hình tiên tiến.

“Về nhiệm vụ đầu tư, cần tích hợp các CTMTQG để tránh chồng chéo, bảo đảm hiệu quả sử dụng nguồn lực. Quan trọng hơn, việc triển khai phải gắn với các dự án, chương trình cụ thể. Nghị quyết số 71-NQ/TW vừa qua được xem là bước đột phá nhằm tháo gỡ những điểm nghẽn lớn, trong đó ngành giáo dục phải tập trung nâng cao chất lượng. Trong lĩnh vực đào tạo nghề, sẽ sửa đổi Luật Giáo dục nghề nghiệp với nhiều điểm mới, trong đó có mô hình “trường trung học nghề”. Loại hình này vừa đảm bảo học sinh có kiến thức phổ thông, vừa được đào tạo nghề, đồng thời vẫn đủ điều kiện dự thi tốt nghiệp trung học phổ thông. Đây là bước đi nhằm hiện thực hóa mục tiêu phổ cập trung học phổ thông và tương đương” - Thứ trưởng Lê Tấn Dũng nhấn mạnh./.

PHƯƠNG LAN