Trường ĐH Kiến trúc Hà Nội đón đầu đào tạo ngành Xây dựng công trình ngầm đô thị

Báo cáo đánh giá thực trạng chất lượng nhân lực ngành Xây dựng của Tổng hội Xây dựng Việt Nam cho biết, năm 2024, cả nước có hơn 7 triệu người lao động làm việc trong ngành. Trong bối cảnh nhu cầu xây dựng ở nước ta ngày càng tăng cao, số lượng lao động của lĩnh vực này tiếp tục tăng cao hơn nữa. Các chuyên gia dự báo mỗi năm, ngành Xây dựng tăng thêm khoảng 400.000 - 500.000 lao động. Số lượng lao động làm việc trong ngành Xây dựng vào năm 2030 có thể đạt 12 - 13 triệu người [1].

Đồng thời, Bộ Xây dựng định hướng đẩy mạnh đào tạo các nghề chuyên biệt như xây dựng công trình công nghiệp, thi công cơ giới đặc thù, công nghệ xây dựng mới và đặc biệt là công trình ngầm, nhằm đáp ứng nhu cầu cấp thiết về nguồn chất lượng cao cho doanh nghiệp và toàn ngành hiện nay.

Giải mã cơn “khát” nhân lực Xây dựng công trình ngầm đô thị ở nước ta

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Hoàng Hiệp - Trưởng phòng Đào tạo, Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội cho biết: Với tốc độ đô thị hóa ngày càng phát triển mạnh mẽ trong những năm trở lại đây, các đô thị lớn đang đối mặt với nhiều thách thức về không gian sử dụng đô thị và các mạng lưới cơ sở hạ tầng. Do đó, việc phát triển không gian ngầm trong đô thị không chỉ là một xu hướng tất yếu trên thế giới, mà tại Việt Nam cũng đã và đang được cấp thiết triển khai xây dựng.

Trong thiết kế quy hoạch hệ thống cơ sở hạ tầng của một thành phố hay một vùng đô thị, có thể thấy rằng, việc ứng dụng các công trình ngầm giúp tối ưu hóa được không gian sử dụng, giải quyết các vấn đề về giao thông, môi trường, an toàn và an ninh,... Nói cách khác, không gian ngầm, công trình ngầm đô thị đã là giải pháp hiệu quả, thiết thực trong việc sử dụng quỹ đất ngày càng eo hẹp của các đô thị đông dân.

Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội tổ chức nhiều hội thảo chuyên đề về lĩnh vực xây dựng công trình ngầm đô thị nhằm đáp ứng nhu cầu của đất nước. Ảnh: NTCC.

Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển hạ tầng nhanh chóng, với hàng loạt công trình trọng điểm quy mô lớn được khởi công và triển khai trên cả nước. Trước hết phải kể đến các công trình giao thông ngầm như: tuyến tàu điện ngầm; ga tàu điện ngầm; hầm vượt sông; bãi đỗ xe ngầm; hầm đường bộ tại Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng;... Ngoài ra, còn có các công trình hạ tầng kỹ thuật ngầm như hạ ngầm các đường dây cáp trong cống cáp, hào; xây dựng nhiều trung tâm thương mại, dịch vụ dưới lòng đất tại hầu hết các khu chung cư cao tầng.

Đây chính là những minh chứng khẳng định xu thế phát triển mạnh mẽ của chuyên ngành Xây dựng công trình ngầm đô thị, đồng thời đặt ra bài toán nguồn nhân lực kỹ sư có trình độ cao phải đáp ứng được yêu cầu về chất lượng và số lượng tại thời điểm hiện nay cũng như trong tương lai.

“Theo học Xây dựng công trình ngầm đô thị, sinh viên sau khi tốt nghiệp ra trường sẽ có nhiều lợi thế cạnh tranh, cánh cửa nghề nghiệp rộng mở vì có thể dễ dàng được tuyển dụng vào các vị trí chuyên môn sâu, phù hợp với định hướng phát triển công việc lâu dài với nhu cầu lao động trong thị trường lớn. Song, rào cản hiện nay là sự thiếu phổ biến thông tin khiến nhiều thí sinh và phụ huynh chưa nhận diện được rõ tiềm năng của ngành học, dẫn đến việc tiếp cận và lựa chọn đăng ký xét tuyển còn hạn chế”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Hoàng Hiệp chia sẻ.

Đón đầu đào tạo ngành mới, mở ra cơ hội việc làm đa dạng cho người học

Việc xây dựng các công trình ngầm đô thị ngày càng đòi hỏi đội ngũ nhân sự phải có nền tảng chuyên môn cao và trình độ kỹ năng vững chắc. Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn đó, Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội là đơn vị đầu tiên trong cả nước đào tạo chuyên ngành Xây dựng công trình ngầm đô thị. Từ năm 2005, Khoa Xây dựng của trường đã tiên phong triển khai chương trình đào tạo bậc đại học, có trước 7 năm so với thời điểm tuyến metro số 1 được bắt đầu khởi công xây dựng.

Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội là cơ sở giáo dục đại học đầu tiên đào tạo chương trình Xây dựng công trình ngầm đô thị trên cả nước. Ảnh: NTCC.

Hiện nay, nhiều ngành có ít cơ sở giáo dục đại học đào tạo chủ yếu thuộc vào ba nhóm chính: các ngành đặc thù, ngành mới vừa xuất hiện tại Việt Nam, hoặc những lĩnh vực với nhu cầu nhân lực còn khiêm tốn. Việc đi đầu mở ngành mới đồng nghĩa với không ít khó khăn như khan hiếm tài liệu, giáo trình, sách tham khảo, cho đến thách thức trong việc thông tin tuyển sinh đến cộng đồng.

Tuy nhiên, chính việc đảm nhận vai trò mở đường cũng trở thành lợi thế cạnh tranh, bởi khi giảng dạy một ngành học mới, nhà trường không chỉ bắt nhịp với xu thế đón đầu đang manh nha hình thành trong xã hội, mà người học cũng có nhiều cơ hội trở thành những chuyên gia đầu tiên trong lĩnh vực đầy tiềm năng.

Chia sẻ về vấn đề này, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Thanh - Trưởng Bộ môn Địa kỹ thuật và Công trình ngầm cho hay, mặc dù Xây dựng công trình ngầm đô thị là chuyên ngành hiện chỉ đào tạo tại Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội, song đây vẫn là lĩnh vực thuộc ngành Kỹ thuật xây dựng vốn rất cơ bản. Vì vậy, những nền tảng kiến thức cốt lõi được trang bị bài bản trong chương trình đào tạo sẽ giúp sinh viên tốt nghiệp không chỉ am hiểu chuyên sâu về công trình ngầm, mà còn hoàn toàn đủ năng lực đảm nhiệm các công việc chuyên môn chung của một Kỹ sư xây dựng, có thể thích ứng với nhiều vị trí công việc khác nhau.

Nhằm đáp ứng tốt yêu cầu của thời đại số và hội nhập toàn cầu, ngoài những kiến thức nền tảng căn bản chung về Kỹ thuật xây dựng, chương trình đào tạo Xây dựng công trình ngầm đô thị của Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội còn được tăng cường các nội dung về địa kỹ thuật, thiết kế kết cấu và thi công các công trình ngầm. Đặc biệt, hiện nay nhà trường cũng tăng thời lượng thực hành, làm đồ án, các học phần công nghệ số, phân tích dữ liệu, mô hình BIM,...

Các chuyên gia dự báo số lượng lao động làm việc trong ngành Xây dựng vào năm 2030 có thể đạt 12-13 triệu người. Ảnh: NTCC.

Nhờ đó, sau khi tốt nghiệp ra trường, người học có khả năng làm kỹ sư xây dựng trong các dự án công trình dân dụng và công nghiệp và phát triển tốt trong các môi trường việc làm rất đa dạng như: các cơ quan quản lý xây dựng; các doanh nghiệp thi công xây lắp, sản xuất sản phẩm, cấu kiện xây dựng; các công ty tư vấn thiết kế, thẩm tra, giám sát thi công; ban quản lý dự án; công trường, dự án xây dựng; Viện nghiên cứu chuyên ngành xây dựng; các cơ sở đào tạo;...

Ngoài ra, người học cũng có thể tham gia các công trình ngầm như tuyến tàu, ga tàu điện ngầm; đường hầm thông minh đa dụng; hầm cho người đi bộ; trung tâm thương mại dưới lòng đất; bãi đỗ xe ngầm; bể nước ngầm; tầng hầm nhà cao tầng hay tổ hợp cụm nhà cao tầng;...

Nhiều kỹ sư xây dựng tốt nghiệp tại Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội đã và đang công tác ở nhiều đơn vị phát triển mạnh trong lĩnh vực như: FECON, DELTA, LONG GIANG, Công ty cổ phần xây dựng và kinh doanh địa ốc Hòa Bình, Công ty cổ phần xây dựng COTECCONS,...

Lợi thế trau dồi kỹ năng thực tiễn tại Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội

Trải qua các đợt rà soát, phát triển chương trình vào năm 2010, 2014, 2018, 2020, 2022 và 2024; đến nay chương trình đào tạo Xây dựng công trình ngầm đô thị của Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội gồm 157 tín chỉ, đào tạo trong 4,5 năm và cấp bằng Kỹ sư.

Khoa Xây dựng của nhà trường với truyền thống đào tạo từ năm 1972, là một trong những cơ sở đào tạo ngành Xây dựng lâu đời trong cả nước. Hiện nay có đội ngũ giảng viên trình độ cao và có nhiều kinh nghiệm thực tế khi vừa đảm nhiệm công việc giảng dạy trên giảng đường, vừa tham gia các công trình thực tế tại các dự án xây dựng trên toàn quốc, đóng góp vào sự phát triển chung của ngành Xây dựng nước ta. Nhiều đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ Xây dựng, cấp Bộ Khoa học và Công nghệ, cấp Nhà nước được thực hiện và chủ trì bởi các giảng viên của Khoa.

Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội tăng thời lượng thực hành, làm đồ án, các học phần công nghệ số, phân tích dữ liệu, mô hình BIM, tham quan thực địa,... để người học đáp ứng công việc thực tiễn. Ảnh: NTCC.

Thế mạnh đào tạo của Khoa là kết hợp đội ngũ giảng viên có nhiều kinh nghiệm trong ngành Kỹ thuật xây dựng và được đào tạo chuyên sâu về công trình ngầm tại Nhật Bản, châu Âu. Khoa có nhiều giảng viên có trình độ tiến sĩ được đào tạo từ các nước tiên tiến như Pháp, Đức, Hoa Kì, Nhật Bản,… luôn luôn cập nhật kiến thức, công nghệ mới nhất trên thế giới vào bài giảng của các môn học.

Theo Tiến sĩ Lê Khắc Hưng - giảng viên Bộ môn Địa kỹ thuật và Công trình ngầm, là một trong những sinh viên khóa đầu của chương trình đào tạo Xây dựng công trình ngầm đô thị và được đào tạo Tiến sĩ địa kỹ thuật tại Nhật Bản đánh giá, chương trình đào tạo chuyên ngành Xây dựng công trình ngầm đô thị của Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội đã không ngừng cập nhật, nâng cao chất lượng tiệm cận quốc tế với mục tiêu tăng khối lượng các tín chỉ thực tập, thực hiện đồ án, ứng dụng công nghệ số và mô hình BIM, nội dung đồ án tốt nghiệp bám sát thực tế,… để tăng cường tính thực chiến, khả năng cạnh tranh việc làm trong nước và trong khu vực cho sinh viên tốt nghiệp chuyên ngành.

Ngoài việc học tập trên giảng đường được triển khai nhiều đồ án kỹ thuật, thực hành tại phòng thí nghiệm, sinh viên của nhà trường còn được tham gia nhiều hoạt động ngoại khóa bổ ích như Câu lạc bộ Xây dựng sáng tạo; nghiên cứu khoa học sinh viên; tham gia kỳ thi Olympic Toán học, Cơ học toàn quốc; dự thi các giải thưởng quốc gia và khu vực (Holcim Prize, Vifotec, Loa Thành,...); tham quan, thực tập và tham gia nghiên cứu tại các doanh nghiệp và viện khoa học;… Đây sẽ là những cơ hội quý báu để người học tích lũy và trau dồi kỹ năng mềm, giúp sẵn sàng “bắt tay” vào công việc thực tiễn.

Tự tin làm chủ kỹ thuật và công nghệ khi thiết kế - Một phần Đồ án tốt nghiệp năm 2025 của sinh viên khóa 20XN, chuyên ngành Xây dựng công trình ngầm đô thị, Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội. Ảnh: NTCC.

Tài liệu tham khảo:

[1] https://baoxaydung.vn/phat-trien-nhan-luc-nganh-xay-dung-dap-ung-yeu-cau-cach-mang-cong-nghiep-40-1926868367540.htm

Lưu Diễm