Trước và sau khi bắt đầu điều trị HIV người bệnh cần lưu ý gì?

1. Bạn nên làm gì trước khi bắt đầu phác đồ điều trị HIV?

Trước khi khởi trị HIV, việc trao đổi kỹ với bác sĩ hoặc nhân viên y tế là bước rất quan trọng. Cuộc trò chuyện này giúp bạn hiểu rõ lý do vì sao cần bắt đầu điều trị, tác dụng của thuốc và đặc biệt là tầm quan trọng của việc tuân thủ.

Tuân thủ có nghĩa là dùng thuốc kháng HIV đúng liều, đúng giờ và đúng chỉ định mà bác sĩ đưa ra. Nếu không tuân thủ, thuốc có thể kém hiệu quả, dẫn đến tình trạng kháng thuốc và làm cho việc điều trị về sau trở nên khó khăn hơn.

Liệu pháp kháng virus (ART) hiện được khuyến nghị cho tất cả mọi người nhiễm HIV, bất kể tình trạng sức khỏe hay số lượng tế bào miễn dịch CD4.

Khi sử dụng đúng cách, ART giúp ức chế tải lượng virus xuống mức không phát hiện được, từ đó bảo vệ hệ miễn dịch, giúp người bệnh sống lâu, sống khỏe và giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội.

Ngoài lợi ích cho bản thân, tuân thủ điều trị còn mang ý nghĩa cộng đồng. Khi tải lượng virus không phát hiện được đồng nghĩa với việc hầu như không còn nguy cơ lây truyền HIV sang người khác. Do đó, trước khi bắt đầu phác đồ, bạn nên chia sẻ với bác sĩ bất kỳ khó khăn nào có thể ảnh hưởng đến việc uống thuốc đều đặn. Việc chuẩn bị trước này sẽ giúp xây dựng một kế hoạch điều trị phù hợp và bền vững cho bạn.

Tuân thủ dùng thuốc trị HIV là yếu tố then chốt để đạt hiệu quả điều trị tối ưu.

2. Bạn nên trao đổi gì với bác sĩ trước khi bắt đầu phác đồ điều trị HIV?

Theo thông tin đăng trên hiv.gov, trước khi khởi trị HIV, việc chia sẻ đầy đủ thông tin với bác sĩ hoặc nhân viên y tế sẽ giúp xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, giảm thiểu nguy cơ tương tác thuốc và tăng khả năng tuân thủ lâu dài.

Dưới đây là những điều quan trọng bạn cần trao đổi:

2.1 Thông tin về thuốc và sản phẩm bổ sung

Hãy cung cấp cho bác sĩ danh sách tất cả các loại thuốc bạn đang dùng, bao gồm thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn, vitamin, thực phẩm chức năng và các sản phẩm thảo dược. Ngay cả những sản phẩm tưởng chừng "tự nhiên" cũng có thể gây tương tác thuốc với thuốc kháng HIV. Tương tác này có thể làm giảm hiệu quả của phác đồ hoặc làm tăng nguy cơ xuất hiện tác dụng phụ. Vì vậy, việc thông báo rõ ràng giúp bác sĩ điều chỉnh, thay thế hoặc theo dõi chặt chẽ hơn.

2.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ

Hãy cho bác sĩ biết về bất kỳ trở ngại nào có thể khiến việc uống thuốc đều đặn trở nên khó khăn. Những khó khăn thường gặp bao gồm: Khó nuốt viên thuốc, không có bảo hiểm y tế hoặc gặp vấn đề tài chính, lịch trình làm việc hoặc học tập, thiếu phương tiện đi lại đến cơ sở y tế, không có chỗ ở ổn định, lo ngại về tác dụng phụ, lạm dụng rượu, thuốc lá hoặc chất kích thích và nỗi sợ bị kỳ thị hoặc phán xét... Việc chia sẻ trung thực sẽ giúp bác sĩ đưa ra những giải pháp hỗ trợ như kê thuốc dễ uống hơn, kết nối với dịch vụ hỗ trợ xã hội hoặc gợi ý công cụ nhắc nhở thuốc.

2.3 Thói quen sinh hoạt hằng ngày

Hãy mô tả chi tiết lịch trình sinh hoạt của bạn, từ giờ làm việc, giờ ăn uống đến thói quen ngủ nghỉ. Bác sĩ có thể cùng bạn xây dựng lịch uống thuốc kháng HIV phù hợp với nhịp sống hằng ngày, giúp việc tuân thủ trở nên thuận tiện và ít bị gián đoạn.

2.4 Hướng dẫn điều trị rõ ràng

Đề nghị bác sĩ cung cấp hướng dẫn bằng văn bản về cách tuân thủ phác đồ điều trị HIV. Tài liệu này nên có thông tin cụ thể về tên thuốc, liều lượng, thời điểm uống, những lưu ý khi dùng thuốc (uống cùng hay không cùng thức ăn), cũng như cách xử trí khi quên liều. Hướng dẫn chi tiết sẽ giúp bạn tự tin hơn trong quá trình điều trị và dễ dàng tham khảo khi cần.

Chia sẻ cởi mở với bác sĩ không chỉ giúp bạn bắt đầu phác đồ HIV một cách an toàn mà còn là bước quan trọng để duy trì hiệu quả điều trị lâu dài.

3. Cách tốt nhất để tuân thủ phác đồ điều trị HIV là gì?

Tuân thủ thuốc kháng HIV là yếu tố quyết định để điều trị đạt hiệu quả tối ưu. Để duy trì thói quen uống thuốc đều đặn, bạn có thể áp dụng một số chiến lược sau:

- Sử dụng hộp thuốc 7 ngày: Mỗi tuần, chuẩn bị sẵn thuốc HIV vào các ngăn của hộp thuốc cho cả tuần để tránh quên liều.

- Uống thuốc vào cùng một thời điểm mỗi ngày: Thói quen cố định sẽ giúp bạn dễ ghi nhớ hơn.

- Đặt báo thức hoặc nhắc nhở trên điện thoại: Đây là công cụ đơn giản nhưng hiệu quả để không bỏ sót liều thuốc.

- Nhờ sự hỗ trợ từ người thân hoặc bạn bè: Một lời nhắc từ người thân có thể giúp bạn duy trì kỷ luật uống thuốc.

- Lên kế hoạch cho những thay đổi trong sinh hoạt: Chuẩn bị trước cho cuối tuần, ngày lễ hoặc khi đi xa… đảm bảo luôn mang đủ thuốc cho chuyến đi.

- Theo dõi bằng ứng dụng hoặc nhật ký dùng thuốc: Ghi lại từng liều đã uống để dễ kiểm soát. Khi xem lại, bạn cũng có thể nhận ra những thời điểm hay quên thuốc để tìm giải pháp khắc phục.

- Tái khám và lấy thuốc đầy đủ: Luôn đến hẹn với bác sĩ và chuẩn bị thuốc mới trước khi số thuốc hiện có sắp hết.

Những chiến lược này, khi được áp dụng đồng bộ, sẽ giúp bạn duy trì sự tuân thủ phác đồ điều trị HIV một cách bền vững và hiệu quả.

4. Bạn nên làm gì nếu quên uống thuốc điều trị HIV?

Nếu bạn quên một liều, hãy uống ngay khi nhớ ra, trừ khi đã gần đến giờ uống liều tiếp theo. Trong trường hợp đó, bỏ qua liều đã quên và tiếp tục uống như bình thường. Không được uống gấp đôi liều để bù cho liều đã bỏ lỡ, trừ khi có chỉ định khác từ bác sĩ.

Nếu bạn thường xuyên gặp khó khăn trong việc uống thuốc đúng giờ, hãy trao đổi thẳng thắn với bác sĩ hoặc nhân viên y tế. Việc chia sẻ này giúp tìm ra giải pháp hỗ trợ, chẳng hạn như sử dụng hộp thuốc, đặt báo thức, hoặc điều chỉnh lịch dùng thuốc cho phù hợp hơn.

Ngoài ra, hãy thông báo cho bác sĩ nếu bạn gặp tác dụng phụ khi dùng thuốc kháng HIV hoặc các loại thuốc khác. Những tác dụng phụ này có thể là nguyên nhân khiến bạn khó duy trì sự tuân thủ và bác sĩ có thể giúp bạn điều chỉnh để việc điều trị trở nên dễ dàng hơn.

Mời độc giả xem thêm:

DS. Thu Hoài