Trước TP.HCM, các nước xây làn đường ưu tiên xe đạp thế nào?

Vừa qua, làn đường ưu tiên dành cho xe đạp đầu tiên vừa được thí điểm tại đường Mai Chí Thọ (TP.HCM). Đây là nỗ lực của thành phố nhằm nâng cao an toàn giao thông đô thị. Việc tách biệt xe đạp bằng làn đường riêng biệt cũng đã được nhiều quốc gia thực hiện trong những năm gần đây. Vậy chúng trông ra sao?

Hà Lan

Hà Lan là quốc gia đầu tiên phát triển làn đường ưu tiên cho xe đạp. Tại đây, chính phủ chia thành 2 loại làn đường chính.

Đầu tiên là làn đường riêng (Fiestpad trong tiếng Hà Lan) thường có màu sắc khác biệt và tách biệt hoàn toàn với đường ôtô. Đường này thường được sơn màu đỏ gạch. Đây là nơi chỉ dành riêng cho xe đạp, không cho phương tiện cơ giới đi vào. Người đi bộ chỉ được lưu thông trong làn Fiestpad khi không có vỉa hè hoặc làn đi bộ riêng.

Làn ưu tiên xe đạp (Fiestraat trong tiếng Hà Lan) là làn xe chung dành cho cả ôtô lẫn xe đạp. Tuy nhiên tại đây, ôtô luôn phải di chuyển ở tốc độ dưới 30 km/h và ưu tiên cho xe đạp.

Điểm đặc biệt là Hà Lan có một nền công nghiệp xe đạp rất phát triển, vì vậy ở mỗi làn riêng đều được xây dựng kèm bãi tập kết xe đạp với sức chưa hàng chục, thậm chí là hàng trăm chiếc. Chính phủ quốc gia này thậm chí còn lắp đặt các toa riêng cho xe đạp trên các chuyến tàu hỏa.

Đan Mạch

Thủ đô Copenhagen của Đan Mạch đã quy hoạch hệ thống làn đi cho xe đạp dọc thành phố từ những năm 1980. Tại đây, các làn đường được sơn màu xanh dương đặc trưng giúp tăng khả năng nhận diện.

Cũng giống như Hà Lan, nơi đây có loại làn tách biệt, chỉ dành cho xe đạp. Nhưng điểm độc đáo ở đây là một số làn có thể to bằng, thậm chí là hơn làn ôtô.

Làn ưu tiên xe đạp màu xanh dương nhạt với thanh tựa ở Copenhagen (Đan Mạch). Ảnh: Tool of Change.

Chính quyền cũng đã thiết kế các vạch dừng lùi (stop line) tại các nút giao thường xuyên tắc nghẽn nhằm giúp người sử dụng xe đạp vượt lên trước, tránh tai nạn.

Đặc biệt, tại các làn đường này, chính phủ Đan Mạch còn cho lắp đặt các thùng rác nghiêng nhằm giúp người đạp xe có thể ném rác vào thùng khi di chuyển. Tại các nút giao, gần cột đèn giao thông, làn đường được trang bị thêm thanh tựa (footrest) hỗ trợ người đạp xe có dễ dàng vịn tay hoặc tựa chân mà không cần xuống xe chờ đèn đỏ.

Trung Quốc

Thành phố đầu tiên lắp đặt hệ thống làn đường riêng cho xe đạp ở Trung Quốc là Hạ Môn. Vào năm 2017, chiếc cầu đặc biệt dành cho xe đạp trên cao được một công ty Đan mạch lên ý tưởng xây dựng với độ dài 7,6 km.

Bắc Kinh cũng bắt đầu quy hoạch làn đường xe đạp đầu tiên vào năm 2019. Tuyến đường đặc biệt này dài 6,5 km, với 2,5 km đặt ở cầu vượt, nối với khu dân cư và khu công nghệ cao. Tại đây, các quy định về phương tiện lưu thông cũng khắt khe hơn.

Cầu dành riêng cho xe đạp được xây dựng tại Bắc Kinh (Trung Quốc). Ảnh: China Daily.

Cụ thể, chỉ xe đạp được cho phép chạy trên đường, cấm các loại xe đạp điện, xe máy, ôtô và cả người đi bộ. Người đi xe đạp phải đi bên phải làn đường và họ buộc dắt xe trong trường hợp xe xảy ra vấn đề, bị hỏng. Người lái chỉ được phép ra khỏi làn đường ở lối ra gần nhất và không được đỗ xe trên làn hay đi ngược chiều.

Mỹ

Mỹ được xem là quốc gia đầu tiên xây dựng làn đường dành riêng cho xe đạp vào năm 1894. Làn đường này kéo dài đến 8 km, nối giữa công viên Prospect (New York) và đảo Coney. Đến năm 1970, phong trào đạp xe bắt đầu quay trở lại, làn đường ưu tiên cho người đi xe đạp cũng được quy hoạch đa dạng.

Khác với Đan Mạch hay Hà Lan, làn đường ưu tiên xe đạp tại Mỹ được sơn màu xanh lá. Chính quyền Mỹ cũng chia làn đường xe đạp thành nhiều loại khác nhau.

Đầu tiên là làn ưu tiên (Bike lanes), thường được đánh dấu bằng vạch sơn trên đường bộ, có thể là đường riêng hoặc đường cho phép ôtô nhưng phải ưu tiên cho xe đạp.

Làn đường dành cho xe đạp tại Mỹ. Ảnh: NYC.gov.

Tiếp theo là Protected bike lanes (làn cho xe đạp có rào chắn). Loại làn đường ưu tiên này bắt đầu phổ biến từ những năm 2010. Tại đây, chính phủ lắp đặt thêm các cột, hàng cây hoặc dải phân cách làm rào chắn nhắm tách biệt làn dành cho xe đạp với làn cho xe cơ giới.

Ngoài ra, một số công viên tại Mỹ cũng xây dựng các làn hỗn hợp (Shared-use-path). Đây là loại đường dành cho cả người đi xe đạp và người đi bộ, thường thấy ở các công viên hoặc ở bờ sông.

Có thể thấy, từ những vạch sơn xanh dương ở Đan Mạch đến những cây cầu trên cao tại Hạ Môn, làn đường dành riêng cho xe đạp không chỉ đơn thuần là giải pháp phân luồng, mà là minh chứng cho một đô thị coi trọng con người và môi trường.

Việc thí điểm làn đường riêng tại trục đường Mai Chí Thọ dù mới chỉ là những bước đi đầu tiên, nhưng đã mở ra kỳ vọng về một hệ sinh thái giao thông đa dạng cho TP.HCM, nơi mà "văn hóa đạp xe" đã dần trở nên phổ biến trong những năm gần đây. Làn đường cho xe đạp cũng hướng tới giao thông văn minh hơn, khi trước đây nhiều người đạp xe viện có không có làn riêng nên thậm chí đi vào làn dành cho ôtô gây nguy hiểm cho các phương tiện khác.

Đan Thanh - Tô Minh