Trung Quốc tăng tốc tích trữ vật tư chiến lược: Kế hoạch đằng sau là gì?

Hiện lượng dầu thô dự trữ của Trung Quốc đứng thứ hai thế giới, gần bằng của Mỹ, 10 tháng đầu năm nay nhập tổng cộng 470 triệu tấn. Ảnh: Creaders.

Quy mô mua vào để tích trữ lớn đến mức khiến giới phân tích quốc tế đặt câu hỏi: Trung Quốc đang chuẩn bị cho kịch bản nào?

Dự trữ dầu thô ở mức độ “khủng”

Theo Tổng cục Hải quan Trung Quốc, 10 tháng đầu năm nay, Trung Quốc nhập 470 triệu tấn dầu thô, tương đương khoảng 3,5 tỷ thùng, trung bình 11,54 triệu thùng/ngày.

Vì sao phải mua nhiều đến thế? Ngoài nhu cầu tiêu dùng, mỗi ngày Trung Quốc còn đưa vào kho tích trữ khoảng 1 – 1,2 triệu thùng.

Hiện nay, hơn 90% mức tăng dự trữ dầu toàn cầu là của Trung Quốc. Theo Societe Generale, ngân hàng nổi tiếng thế giới về lĩnh vực phân tích thị trường năng lượng và hàng hóa: Nếu không có lực mua này của Trung Quốc, giá dầu quốc tế có thể đã rơi xuống mức dưới 50 USD/thùng.

Với lượng dự trữ hiện tại, Trung Quốc có thể duy trì hoạt động trong 180 ngày nếu nhập khẩu bị cắt đứt – gấp đôi tiêu chuẩn an toàn của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA). Bắc Kinh còn dự kiến xây thêm 11 kho dầu trong 2 năm tới, nâng tổng dự trữ lên 2 tỷ thùng, tiệm cận mức của Mỹ.

Lượng dầu dự trữ của Trung Quốc hiện đảm bảo nước này duy trì hoạt động 180 ngày dù việc nhập khẩu bị cắt đứt. Ảnh: Sina.

Lương thực: Hơn nửa nguồn cung chủ lực nằm trong kho Trung Quốc

Trung Quốc hiện nắm giữ: 68% lượng ngô tồn kho, 59% gạo, 50% lúa mì tồn kho toàn cầu. Nói cách khác, hơn một nửa lương thực chủ lực của thế giới được cất trong các kho của Trung Quốc.

Dù là nước sản xuất lương thực lớn nhất thế giới, Trung Quốc vẫn không ngừng gia tăng dự trữ.

Năm 2025, ngân sách Trung Quốc chi cho dự trữ lương thực tăng lên 131,6 tỷ NDT, mức cao nhất lịch sử, tăng 6,1% so với năm trước. Dung lượng kho hiện tới trên 730 triệu tấn, đủ nuôi 1,4 tỷ dân trong hơn hai năm.

Các kho ngũ cốc Trung Quốc hiện trữ trên 730 triệu tấn, đủ nuôi 1,4 tỷ dân hơn 2 năm. Ảnh: Sina.

Vàng: Tích trữ mạnh giữa thời điểm bất ổn

Theo Ngân hàng Trung ương Trung Quốc, đến cuối tháng 10, dự trữ vàng của Trung Quốc đã tăng liên tục trong 12 tháng, đạt 2.304 tấn. Nhiều tổ chức phương Tây nhận định, lượng vàng mua “không công bố” của Trung Quốc có thể còn lớn hơn nhiều.

Trong chu kỳ Fed chuẩn bị nới lỏng, vàng tiếp tục được xem là nơi trú ẩn an toàn, cũng là tài sản giúp củng cố uy tín tiền tệ.

Vì sao Trung Quốc đẩy mạnh tích trữ?

Thứ nhất, lượng ngoại hối quá lớn, cần chuyển hóa thành tài sản thật. Trung Quốc nắm giữ 3.000 tỷ USD dự trữ ngoại hối cùng thặng dư thương mại trên 70 tỷ USD mỗi tháng. Trong bối cảnh nợ công Mỹ tăng lên hơn 38 nghìn tỷ USD, Trung Quốc giảm mạnh nắm giữ, xuống còn 700,5 tỷ USD giảm gần một nửa so với lúc đỉnh, khiến lượng USD dư thừa cần tìm “bến đỗ” khác.

Các hàng hóa chiến lược (dầu, kim loại, lương thực, vàng) trở thành lựa chọn hợp lý: Giá đang ở vùng đáy tương đối, có giá trị lưu trữ dài hạn, khi giá tăng, có thể bán lại thu lời và an toàn hơn nhiều so với giữ trái phiếu Mỹ.

Lượng vàng dự trữ của Trung Quốc hiện đạt hơn 2.300 tấn. Ảnh: Sina.

Thực tế, dù lượng dầu nhập tăng mạnh, chi phí nhập khẩu vẫn thấp hơn 9,5% so với năm ngoái nhờ giá thấp.

Thứ hai, rủi ro địa chính trị tăng mạnh – phải “tự cường” chuỗi cung ứng, chuẩn bị cho mọi tình huống. Thế giới hiện đang trải qua thời kỳ rủi ro cao: Xung đột ở Trung Đông, Ukraine; khủng hoảng biển Đỏ năm 2023 làm 12% vận tải toàn cầu tê liệt, cước vận tải Á – Âu tăng 600%; chủ nghĩa bảo hộ trỗi dậy; chuỗi cung ứng có thể đứt gãy bất kỳ lúc nào. Đặc biệt, 70% dầu nhập khẩu của Trung Quốc đi qua eo biển Malacca – tuyến hàng hải chịu ảnh hưởng lớn của Mỹ.

Vì thế, tăng cường dự trữ là bước phòng thủ chiến lược tối quan trọng, không chỉ là quyết sách kinh tế, mà còn mang màu sắc an ninh quốc gia.

Trung Quốc đang chuẩn bị cho điều gì?

Theo phân tích của các chuyên gia, những động thái này của Trung Quốc nhằm các mục đích sau:

Thứ nhất, chuẩn bị cho chu kỳ xung đột kinh tế–địa chính trị mới. Thế giới đã bước vào giai đoạn được nhiều học giả gọi là “chiến tranh lạnh 2.0”: cạnh tranh công nghệ, năng lượng, và chuỗi cung ứng. Các đại cường đang tích lũy năng lực nội sinh để phòng ngừa biến động lớn. Trung Quốc tích trữ vật tư chiến lược để chống “sốc” nếu xảy ra phong tỏa, trừng phạt, hoặc đứt gãy thương mại.

Thứ hai, tăng đệm chống lại rủi ro tài chính toàn cầu. Khi Fed thay đổi hướng chính sách tiền tệ, có thể có những rủi ro: Lạm phát quay lại; đồng USD mất giá; nợ công Mỹ trở thành nguy cơ hệ thống. Trung Quốc không muốn kho ngoại hối khổng lồ “bốc hơi” theo giá trị USD, nên chuyển sang tài sản cứng (dầu, vàng, ngũ cốc).

Hệ thống kho dự trữ lương thực của Trung Quốc tiếp tục được xây dựng thêm. Ảnh: Creaders.

Thứ ba, củng cố vị thế trong cuộc cạnh tranh năng lượng. Dầu mỏ là huyết mạch của công nghiệp. Nếu xảy ra biến động, nước nào sở hữu kho dự trữ lớn sẽ khống chế giá, bảo đảm sản xuất, giữ sức mạnh thương lượng. Trung Quốc đang tiến gần mức dự trữ của Mỹ – một bước tiến có tính chất địa chính trị rất lớn.

Thứ tư, tạo thế chủ động trong chiến lược “tuần hoàn kép”. Khi Trung Quốc đẩy mạnh mô hình kinh tế “tuần hoàn kép” (thị trường nội địa + ngoại thương), việc sở hữu đủ tài nguyên giúp bảo đảm an ninh năng lượng – lương thực – tài chính, từ đó giảm phụ thuộc vào nguồn cung bên ngoài.

Thứ năm, tích trữ không chỉ cho rủi ro, mà còn cho cơ hội. Khi thế giới hỗn loạn, ai giữ tài nguyên giá thấp trong tay, sẽ được hưởng lợi lớn khi giá phục hồi, Trung Quốc hiểu rõ điều đó.

Tóm lại, việc Trung Quốc ồ ạt tích trữ dầu, vàng, lương thực không chỉ phản ánh tâm thế “chuẩn bị cho đại sự”, mà còn là một chiến lược dài hạn: Tự chủ trước rủi ro, củng cố sức mạnh kinh tế, và nắm đòn bẩy trong thời đại cạnh tranh toàn cầu.

Trong kỷ nguyên mà các cú sốc “Thiên nga đen” (chỉ một sự kiện cực kỳ hiếm, gần như không thể dự đoán, nhưng khi xảy ra thì gây tác động khủng khiếp và thay đổi cục diện) liên tục xuất hiện, Trung Quốc muốn đảm bảo: khi thế giới rung chuyển, họ vẫn có thể đứng vững.

Theo NetEase, Sina, Creaders

Thu Thủy