Trung Quốc công bố mục tiêu khí hậu tham vọng

Trung Quốc đang cho thấy nỗ lực mạnh mẽ thúc đẩy xu hướng toàn cầu khi công bố mục tiêu khí hậu mới, chỉ một ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại Đại hội đồng Liên Hợp quốc với quan điểm gây tranh cãi về biến đổi khí hậu.

Phát biểu qua video trực tiếp từ Bắc Kinh tại hội nghị thượng đỉnh khí hậu do Tổng thư ký Antonio Guterres chủ trì ngày 24/9 tại New York (giờ địa phương), Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cho biết quốc gia này sẽ cắt giảm từ 7% đến 10% lượng khí thải nhà kính vào năm 2035 so với mức đỉnh. Đây là lần đầu tiên quốc gia phát thải lớn nhất thế giới đưa ra cam kết giảm tuyệt đối, thay vì chỉ giới hạn tăng trưởng.

Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình phát biểu qua video tại Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc 2025 tổ chức tại New York ngày 24/9. Ảnh: Xinhua

Tuyên bố này được đưa ra chỉ một ngày sau khi ông Trump bác bỏ tính cấp bách của biến đổi khí hậu, đồng thời chỉ trích châu Âu và Trung Quốc vì thúc đẩy năng lượng sạch. Ông Trump cũng nhắc lại quyết định đưa Mỹ rút khỏi Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu, bất chấp việc đây là quốc gia phát thải lớn nhất lịch sử và hiện đứng thứ hai sau Trung Quốc.

Ông Tập cho biết Trung Quốc sẽ tăng công suất điện gió và điện mặt trời gấp sáu lần so với năm 2020 trong vòng một thập kỷ, qua đó nâng tỷ trọng năng lượng không hóa thạch lên hơn 30% trong tổng mức tiêu thụ.

Cam kết này được coi là bước tiến, nhưng chưa đủ mạnh. Nhiều nhà quan sát nhận định mức giảm 7% đến 10% còn khá khiêm tốn trong bối cảnh Trung Quốc đang dẫn đầu thế giới về năng lượng tái tạo và xe điện.

Ông Lý Sóc, Giám đốc Trung tâm Khí hậu Trung Quốc thuộc Hiệp hội Châu Á, cho rằng thông báo phản ánh truyền thống chính trị ổn định, dễ dự đoán, song chưa tạo đột phá.

Tuy vậy, ông cũng lưu ý khoảng trống mà Mỹ để lại có thể thúc đẩy Trung Quốc nắm vai trò chủ động hơn, tận dụng ưu thế công nghệ xanh để mở rộng ảnh hưởng quốc tế.

Trong bài phát biểu, ông Tập khẳng định chuyển đổi xanh và ít carbon là xu thế tất yếu của thời đại, cộng đồng quốc tế cần giữ vững niềm tin và hành động quyết liệt dù có một số quốc gia đi ngược xu thế này.

Ông Ian Bremmer, chuyên gia tại Trung tâm Belfer, cho rằng việc ông Trump phủ nhận biến đổi khí hậu đã vô tình mở ra cơ hội để Trung Quốc vươn lên trong lĩnh vực năng lượng sạch. Theo ông, Mỹ có thể tiếp tục duy trì vị thế cường quốc dầu mỏ, nhưng việc để Trung Quốc trở thành quốc gia duy nhất dẫn dắt xu thế năng lượng mới lại mâu thuẫn với mục tiêu củng cố sức mạnh lâu dài của Washington.

Nhiều nhà hoạt động môi trường cho rằng các cam kết được công bố tại hội nghị vẫn chưa đáp ứng được tính cấp bách của khủng hoảng khí hậu. Tổng thống Brazil Luis Inacio Lula da Silva cảnh báo xã hội sẽ mất niềm tin nếu các chính phủ không hành động đúng theo khuyến nghị khoa học. Brazil đặt mục tiêu giảm từ 59% đến 67% khí thải vào năm 2035 và siết chặt các biện pháp chống phá rừng.

Tổng thư ký Guterres nhấn mạnh Thỏa thuận Paris đã giúp kéo giảm mức dự báo tăng nhiệt độ toàn cầu từ 4 độ C xuống 2,6 độ C, song mục tiêu 1,5 độ C vẫn còn xa. Ông kêu gọi các nước đưa ra kế hoạch khí hậu năm 2035 với tốc độ nhanh hơn và tầm nhìn xa hơn. Liên minh châu Âu hiện chưa chốt mục tiêu cụ thể nhưng Chủ tịch Ủy ban Ursula von der Leyen cho biết khối này có thể đạt mức giảm từ 66% đến 72% vào năm 2035, sau khi đã đặt mục tiêu 55% vào năm 2030.

Úc cũng đặt mục tiêu cắt giảm 62% đến 70% khí thải vào năm 2035 so với mức năm 2005. Thủ tướng Anthony Albanese nhấn mạnh nước này sẽ hợp tác cùng cộng đồng quốc tế nhằm vừa bảo vệ việc làm, vừa khai thác cơ hội từ nền kinh tế xanh.

Quốc đảo Palau, đại diện cho Liên minh các quốc đảo nhỏ, cam kết giảm 44% khí thải vào năm 2035 và nhắc lại ý kiến của Tòa án Công lý Quốc tế rằng các quốc gia công nghiệp lớn có nghĩa vụ pháp lý phải hành động quyết liệt hơn.

Tùng Lâm