Trưng bày 'đóng góp của các nhà khoa học Việt Nam'

"Đóng góp của các nhà khoa học Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc" là tên của chủ đề trưng bày vừa được MEDDOM phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) tổ chức tại Công viên Di sản các nhà khoa học Việt Nam (Meddom Park, xã Thung Nai, tỉnh Phú Thọ).

Đây là hoạt động hướng tới kỷ niệm 80 năm ngày Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2.9.1945 - 2.9.2025).

Có hơn 150 nhà khoa học tiêu biểu cùng gần 200 tài liệu, hiện vật quý giá được giới thiệu lần này, chia thành hai chủ đề chính:

Bảo vệ Tổ quốc: Kể lại những đóng góp của các nhà khoa học trong các cuộc kháng chiến, từ nghiên cứu chế tạo vũ khí, đảm bảo y tế, đến các hoạt động nghiên cứu khoa học cải tiến kỹ thuật phục vụ kháng chiến.

Giáo sư, AHLĐ Nguyễn Anh Trí - Người sáng lập, Chủ tịch Hội đồng cố vấn MEDDOM giới thiệu với các nhà khoa học về dự khai trương trưng bày.

Xây dựng và phát triển đất nuớc: Tôn vinh các công trình nghiên cứu, sáng chế, giải pháp ứng dụng vào thực tiễn đời sống và sản xuất, góp phần phát triền các lĩnh vực như nông nghiệp, y tế, giáo dục, quốc phòng, công nghệ, môi trường... từ sau hòa bình lập lại đến nay.

Chia sẻ tại Lễ khai trương trưng bày, Giáo sư, AHLĐ Nguyễn Anh Trí - Người sáng lập, Chủ tịch Hội đồng cố vấn MEDDOM cho hay: "Đây là kết quả của hơn một năm chuẩn bị công phu, được xây dựng từ kho tư liệu, hiện vật và ký ức quý giá mà MEDDOM đã kiên trì sưu tầm suốt gần 20 năm qua. Hàng trăm chuyến điền dã, hàng nghìn giờ phòng vấn, sưu tầm và xử lý tư liệu đã được các cán bộ MEDDOM thực hiện. Nhiều nhà khoa học mà MEDDOM từng phỏng vấn, ghi lại câu chuyện nay đã không còn nữa nhưng ký ức, di sản mà họ để lại đã trở thành một phần quan trọng của di sản dân tộc".

Theo dự kiến, trưng bày kéo dài 5 năm, hiện vật và nhân vật sẽ được thay đổi định kỳ với phương pháp tiếp cận thông qua lời kể của các nhà khoa học, nhân chứng lịch sử, hoặc qua những vật chứng gắn bó với cuộc đời họ, trưng bày mang đến cho công chúng những câu chuyện sâu sắc, chân thực và cảm động về các nhà khoa học và hành trình khoa học Việt Nam trong suốt 80 năm xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước.

TSKH Đào Chí Thành trao tặng MEDDOM 2 cuốn "Hồi ức Quảng Trị" - Ảnh: Minh Đức

Không chỉ giới thiệu tài liệu, hiện vật, trưng bày còn là không gian kể lại những lát cắt lịch sử sống động, thông qua nhiều câu chuyện xúc động như: GS. VS. AHLĐ Trần Đại Nghĩa từ Pháp trở về Việt Nam và đặt nền móng cho ngành công nghiệp quốc phòng nước nhà; GS Từ Giấy đã sáng lập báo Vui sống để phổ biến kiến thức phòng bệnh trong dân chúng và quân đội; GS Bùi Đại với 5 lần vào chiến trường, góp phần dập tắt những ổ dịch sốt rét hoành hành chiến trường B ác liệt; Hay GS Tạ Quang Bửu đã đề xuất phương châm đào tạo trí thức "Ba tốt" và để lại di cảo quý giá trong cuốn sách "Sống"; Câu chuyện về các nhà khoa học nông nghiệp như GS.AHLĐ Lương Định Của, GS Bùi Huy Đáp, GS.VS Đào Thế Tuấn, GS.VS.AHLĐ Vũ Tuyên Hoàng... đã giúp Việt Nam từ một quốc gia trải qua nạn đói khủng khiếp năm 1945 trở thành một trong những nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới...

Trưng bày "Đóng góp của các nhà khoa học Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc" là dịp để tôn vinh những cống hiến đó của giới trí thức Việt Nam.

Tòa nhà hình cuốn sách của MEDDOM là nơi trưng bày, lưu giữ, bảo quản hơn 1 triệu hiện vật, tài liệu nghiên cứu khoa học của hơn 7.000 nhà khoa học Việt Nam.

Sự phối hợp tổ chức giữa MEDDOM và VUSTA thể hiện cam kết chung và trách nhiệm trong việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản khoa học, đồng thời góp phần lan tỏa những câu chuyện chân thực, những thành tựu đầy cảm hứng của các thế hệ nhà khoa học đến với đông đảo công chúng.

MEDDOM là Trung tâm duy nhất và đầu tiên ở Việt Nam có chức năng nghiên cứu, bảo tồn và lưu giữ những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể thông qua tư liệu hiện vật cá nhân, hồi ức của các nhà khoa học Việt Nam.

Các nhà khoa học chụp ảnh lưu niệm cùng đoàn học sinh tới tham quan bảo tàng.

Meddom Park được xây dựng với hai chức năng chính là bảo tàng di sản và công viên di sản. Meddom Park ấn tượng với diện tích rộng lớn khoảng 30 hecta với điểm nhấn là tòa nhà S1 hình quyển sách mở. Đây là một không gian độc đáo, không gian kết nối giữa khoa học và văn hóa, mang đến những trái nghiệm đa dạng và ý nghĩa.

Trưng bày "Đóng góp của các nhà khoa học Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc" chính thức được khai trương ngày 16.8.2025, chào mừng 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2.9.

Giáo sư Đặng Huy Huỳnh (giữa) đã 94 tuổi nhưng vẫn rất nhanh nhẹn, về dự khai trương trưng bày. Ông rất vui mừng khi gặp lại các Giáo sư, Tiến sĩ học trò của mình.

Không gian trưng bày với đủ các hiện vật, công trình nghiên cứu ở tất cả các lĩnh vực của các nhà khoa học Việt Nam.

Sơ lược các giai đoạn của sự phát triển khoa học Việt Nam từ năm 1946 tới năm 1975.

Giáo sư Trần Đại Nghĩa (bìa phải) giới thiệu về bazooka với Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Giáo sư Tôn Thất Tùng với phương pháp cắt gan khô khiến giới khoa học y học ngả mũ.

4 cuốn sổ ghi chép về gan của Giáo sư Tôn Thất Tùng.

Công trình Vaccine phòng bại liệt của GS.TSKH Hoàng Thủy Nguyên. Việc sản xuất thành công Vaccine phòng bại liệt tại Việt Nam kể từ năm 1962 đã giúp Việt Nam tự túc được Vaccine để thanh toán bệnh bại liệt vào năm 2000.

Giáo sư Nguyễn Tài Thu với phương pháp chữa bệnh bằng thủy châm.

Cụm công trình nghiên cứu tương tác của các hạt cơ bản và hạt nhân ở năng lượng cao và phát hiện phản hạt hyperon sigma âm của GS.TS Nguyễn Đình Tứ và cộng sự đã đạt giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2000.

Các công trình thuộc lĩnh vực tối ưu hóa, nổi bật là Giải tích tối ưu toàn cục và Quy hoạch D.C và ứng dụng của GS Hoàng Tụy là một trong những thành tựu quan trọng của toán học Việt Nam hiện đại. Những thành tựu nghiên cứu này, đặc biệt là phương pháp lát cắt để tìm điểm tối ưu toàn cục, lần đầu tiên được áp dụng để giải các bài toán quy hoạch lõm, có thế ứng dụng vào quy hoạch vùng kinh tế, định vị xây dựng các trung tâm thương mại, thiết kế, nhận dạng trong sinh vật. Tình yêu toán học, đam mê cháy bỏng đưa khoa học phục vụ thực tiễn đã giúp GS Hoàng Tụy trở thành người khai sinh lĩnh vực mới của toán học: tối ưu toàn cục... Các công trình này được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh nắm 1996.

GS. Võ Tòng Xuân: "Đi nước này nước kia, tôi thấy sao người nông dân người ta giàu quá vậy, mà người nông dân nước mình lại nghèo thế. Cần làm sao để người nông dân trồng lúa Việt Nam có thu nhập cao lên. Từ đó tôi xác định mục tiêu để học, nghiên cứu nhằm giải quyết vấn đề".

Tái tạo bàn làm việc của nhà khoa học với các vật dụng như: Bàn làm việc của PGS. TS Lê Đình Anh; Giá sách của GS Đoàn Trọng Tuyến; quả địa cầu của PGS Trần Đình Gián; đèn bàn của GS Hoàng Đình Cầu...

Bài, ảnh: Nam Phong