Trợ giúp pháp lý - Điểm tựa pháp lý cho tuổi vị thành niên lầm lỡ

Vụ án của bị cáo Phạm Hồ Anh K. là một minh chứng. Vào ngày 4/11/2024, chỉ vì mâu thuẫn nhỏ trong lúc đá bóng, Võ Thái Kh. rủ bạn bè trong đó có Phạm Hồ Anh K. đi đánh nhau. Hậu quả, em Phan Thanh T. bị thương tích 28%. Dù không trực tiếp gây thương tích, K. vẫn bị truy tố đồng phạm tội "Cố ý gây thương tích", vì đã giúp sức, hỗ trợ, củng cố về mặt tinh thần cho Kh. thực hiện hành vi phạm tội.

Trợ giúp viên pháp lý tham gia tố tụng tại phiên tòa xét xử lưu động đối tượng là người chưa thành niên. Ảnh: Đỗ Hải

Tại phiên tòa sơ thẩm, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Khánh Hòa đã truy tố bị cáo Phạm Hồ Anh K. về tội "Cố ý gây thương tích" quy định tại điểm đ khoản 2 (điểm a, c, i Khoản 1) - Điều 134 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Cụ thể: Áp dụng điểm đ khoản 2 (điểm a, c, i Khoản 1) - Điều 134, điểm b, s, khoản 1, khoản 2 Điều 51, 54, 91 Bộ luật Hình sự, đề nghị xử phạt bị cáo Phạm Hồ Anh K. từ 15 đến 18 tháng tù.

Trước truy tố đầy đủ căn cứ pháp luật của Viện Kiểm sát, tại phiên tòa sơ thẩm cho bị cáo, nhất là tình tiết phạm tội có tính chất côn đồ của bị cáo, trợ giúp viên pháp lý áp dụng kỹ năng nghiệp vụ đã phân tích, đưa ra nhiều tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự: Bị cáo Phạm Hồ Anh K. thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, cùng với gia đình tự nguyện bồi thường thiệt hại dân sự, khắc phục hậu quả, bị hại và gia đình bị hại có yêu cầu xin giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo.

Mặt khác, bị cáo là người có nhân thân tốt, chưa có tiền án, tiền sự. Đây là các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự quy định tại điểm b, s, khoản 1, khoản 2 Điều 51 Bộ luật Hình sự. Quan trọng nhất, tại thời điểm phạm tội, bị cáo Phạm Hồ Anh K. mới 16 tuổi 2 tháng 29 ngày, là người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, chưa phát triển đầy đủ về thể chất và tinh thần, thiếu kinh nghiệm sống, khả năng nhận thức còn nhiều hạn chế nên áp dụng quy định tại các Điều 91 của Bộ luật Hình sự khi quyết định về hình phạt.

Đồng thời, khi lượng hình đề nghị Hội đồng xét xử cần căn cứ quy định tại Điều 119 Luật Tư pháp người chưa thành niên "khi phạm tội bị cáo đủ 16 tuổi và chưa đủ 18 tuổi nên phải chịu mức hình phạt không quá ba phần năm mức hình phạt mà điều luật quy định" để xem xét, ra một phán quyết hợp tình, hợp lý. Qua đó, trợ giúp viên pháp lý đề nghị Hội đồng xét xử xem xét lại mức đề nghị áp dụng thời gian chấp hành án phạt tù của Viện kiểm sát đối với bị cáo Phạm Hồ Anh K.

Những lập luận thuyết phục này của trợ giúp viên pháp lý đã được Hội đồng xét xử tạm ngừng phiên tòa để hội ý, đại diện Viện kiểm sát đã điều chỉnh quan điểm truy tố, đề nghị mức án thấp hơn, đề nghị xử phạt bị cáo Phạm Hồ Anh K. từ 12 - 15 tháng tù. Hội đồng xét xử Tòa án nhân dân Khu vực 5 - Khánh Hòa đã tuyên phạt bị cáo Phạm Hồ Anh K. 12 tháng tù giam theo đề nghị bào chữa của trợ giúp viên.

Kết quả này không chỉ bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp cho bị cáo và gia đình, mà còn khẳng định vai trò quan trọng của công tác trợ giúp pháp lý miễn phí cho người yếu thế, đặc biệt là trẻ em và người chưa thành niên.

Vụ án khép lại, để lại trong lòng K, gia đình và những người dự khán tại phiên tòa nhiều suy ngẫm. Một thiếu niên chỉ vì phút bốc đồng đã phải trả giá bằng một năm tù giam; nhưng cũng chính từ vụ việc này, mọi người càng thấy rõ ý nghĩa nhân văn của trợ giúp pháp lý - cánh tay nối dài của công lý, là cầu nối để công lý đến gần hơn với mọi người dân, đặc biệt là trẻ em và người chưa thành niên. Để mỗi bài học, dù cay đắng, cũng trở thành hành trang giúp các em trưởng thành, sống tốt hơn, có ích hơn cho xã hội.

Đây là một bài học quý giá đối với trẻ vị thành niên phạm tội, cũng là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về trách nhiệm của gia đình và cộng đồng trong việc quản lý, giáo dục con em, đặc biệt ở độ tuổi nhiều biến động. Trợ giúp pháp lý không chỉ dừng lại ở những điều khoản pháp luật khô khan mà đằng sau mỗi vụ án là số phận con người, là ước mơ còn dang dở. Hy vọng những tháng ngày trong trại giam trôi qua nhanh để K. sớm về lại với gia đình, sửa chữa lỗi lầm và trở thành công dân có ích cho xã hội.

Đỗ Thị Hải