Trợ giúp pháp lý đạt được mục tiêu chiến lược và đề án đổi mới

Nguồn lực thực hiện trợ giúp pháp lý trên toàn quốc

Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý cho biết, giai đoạn từ 2011 - 2014, cả nước có 63 Trung tâm và 199 Chi nhánh của Trung tâm Trợ giúp pháp lý (TGPL) đặt tại huyện hoặc liên huyện. Một số địa phương không thành lập Chi nhánh do Trung tâm có thể đáp ứng được nhu cầu TGPL của người dân trong tỉnh.

Ngoài ra, số cộng tác viên TGPL trên toàn quốc là 8.980 người, thành phần tham gia cộng tác viên tương đối đa dạng như: Cán bộ tư pháp huyện, xã hoặc cán bộ, người lao động của các Sở, ban, ngành.

Tuy nhiên, ở giai đoạn 2015 - 2024, cả nước vẫn duy trì 63 Trung tâm nhưng chỉ còn 97 Chi nhánh của Trung tâm (giảm 102 Chi nhánh). Việc duy trì các Chi nhánh được rà soát kỹ theo các điều kiện nhất định để bảo đảm hiệu quả trong việc cung cấp dịch vụ TGPL và đáp ứng nhu cầu TGPL của người dân.

Với mục tiêu bảo đảm chất lượng TGPL do các tổ chức tham gia TGPL cung cấp, Luật TGPL năm 2017 đã quy định các điều kiện, tiêu chuẩn, quy trình, thủ tục ký hợp đồng, đăng ký tham gia đối với các tổ chức tham gia TGPL.

Hiện nay, cả nước có 197 tổ chức tham gia TGPL và có 1.440 người thực hiện TGPL (bao gồm Trợ giúp viên pháp lý, luật sư, cộng tác viên).

Trợ giúp viên pháp lý ở Quảng Ninh tư vấn cho người dân.

Theo Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và TGPL, năm 2017, Luật TGPL được Quốc hội thông qua. Cùng thời điểm đó, nhiều địa phương đã rà soát, đánh giá lại đội ngũ trợ giúp viên pháp lý để chuẩn hóa theo các điều kiện mới của Luật. Tiêu chuẩn của người thực hiện TGPL đã có sự thay đổi khác biệt so với quy định của Luật TGPL năm 2006. Việc quy định tiêu chuẩn, điều kiện cụ thể đối với tổ chức tham gia TGPL, người thực hiện TGPL đã thể hiện cam kết của Nhà nước trong việc cung cấp dịch vụ TGPL có chất lượng cho người nghèo, đối tượng chính sách và các đối tượng yếu thế khác trong xã hội.

Như vậy, việc tập trung phát triển và định hướng chuyên nghiệp hóa đội ngũ trợ giúp viên pháp lý đã giúp công tác TGPL đi vào trọng tâm, chú trọng nâng cao chất lượng dịch vụ, không còn triển khai dàn trải các hoạt động ngoài TGPL. Mặc dù số lượng tổ chức và người thực hiện TGPL chưa nhiều, nhưng số vụ việc TGPL hằng năm tương đối cao, bảo đảm chất lượng, không có vụ việc bị khiếu kiện, khiếu nại về chất lượng; nhiều vụ việc đạt tiêu chí hiệu quả, thành công, được cơ quan tiến hành tố tụng và người dân đánh giá cao.

Số lượng các vụ việc trợ giúp pháp lý tham gia tố tụng tăng đột biến

Thống kê cho thấy, từ năm 2011 - 2024, toàn quốc có 982.684 vụ việc TGPL được thực hiện, trong đó có 194.217 vụ việc tham gia tố tụng (chiếm 19,7% tổng số vụ việc); 768.696 vụ việc tư vấn pháp luật; 3.438 vụ việc đại diện ngoài tố tụng; 16.333 vụ việc bằng hình thức TGPL khác.

Giai đoạn 2011 - 2014, toàn quốc có 440.622 vụ việc TGPL được thực hiện. Trong đó, có 27.311 vụ việc tham gia tố tụng (chiếm 6,2% tổng số vụ việc); 402.841 vụ việc tư vấn pháp luật; 605 vụ việc đại diện ngoài tố tụng; 9.865 vụ việc bằng hình thức TGPL khác.

Giai đoạn 2015 - 2017, toàn quốc thực hiện 307.493 vụ việc. Trong đó có 27.674 vụ việc tham gia tố tụng (chiếm 9% tổng số vụ việc); 272.589 vụ việc tư vấn pháp luật; 762 vụ việc đại diện ngoài tố tụng; 6.468 vụ việc bằng hình thức TGPL khác.

Trợ giúp viên pháp lý tham gia các hoạt động truyền thông.

Giai 2018 - 2024 có 234.569 vụ việc TGPL được thực hiện. Trong đó có 139.232 vụ việc tham gia tố tụng (chiếm 59,4% tổng số vụ việc); 93.266 vụ việc tư vấn pháp luật; 2.071 vụ việc đại diện ngoài tố tụng.

Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và TGPL đánh giá, trong từng giai đoạn, tổ chức thực hiện TGPL đã đáp ứng 100% nhu cầu TGPL của người dân theo đúng quy định, đạt được mục tiêu của Chiến lược và Đề án đổi mới. Số lượng vụ việc có sự thay đổi, số lượng vụ việc tham gia tố tụng tăng, nhất là từ sau khi triển khai Đề án đổi mới với định hướng trọng tâm của công tác TGPL là thực hiện vụ việc TGPL tham gia tố tụng.

Số lượng vụ việc TGPL tham gia tố tụng tăng đã góp phần khẳng định vị trí, vai trò của TGPL trong công tác tư pháp nói chung và vai trò của trợ giúp viên pháp lý trong hoạt động tố tụng nói riêng.

Hoàng An