Trò chơi dân tộc gắn kết cộng đồng

Những trò chơi dân gian ở đồng bào các dân tộc thiểu số đều xuất phát từ cuộc sống lao động, sản xuất hàng ngày, không cầu kỳ, tốn kém, dụng cụ dễ kiếm, dễ làm, nên thu hút người chơi, tạo không khí sôi nổi, vui tươi. Có những trò cần vận dụng trí tuệ, quan sát nhanh, phán đoán tốt như chơi cờ, bắn nỏ, tung còn; có trò thiên về thể thao, rèn luyện sức khỏe như đẩy gậy, đi cầu khỉ. Một số trò chơi lại cần đến sức mạnh tập thể với sự phối hợp nhịp nhàng, ăn ý giữa những người chơi, góp phần tạo sự đoàn kết, gắn kết trong cộng đồng, như kéo co, rồng rắn lên mây…

Nhân dân xã Mường Hung chơi tó mák lẹ.

Dù có nhiều thay đổi phù hợp với nhiều môn thể thao mới, nhưng các trò chơi dân gian vẫn thường xuyên được tổ chức trong mỗi dịp lễ hội tại các bản làng, nhất là vào Ngày hội đại đoàn kết toàn dân tộc tổ chức vào tháng 11 hằng năm. Ân tượng là các trò chơi được tổ chức, không có nhà thi đấu hoành tráng, không có khán đài, mà trên những khu đất trống hay sân nhà văn hóa bản, các trò chơi dân gian được tổ chức với không khí sôi nổi, vui tươi, thu hút đông đảo nhân dân tham gia.

Ông Lò Văn Hặc, Bí thư chi bộ, Trưởng bản Lướt, xã Ngọc Chiến, cho biết: Vào các dịp lễ, tết, sự kiện quan trọng của bản, địa phương và đất nước, bản luôn tổ chức các hoạt động giao lưu, chào mừng. Trong đó, không thể thiếu các trò chơi dân gian như tung còn, tó mák lẹ, kéo co, bịt mắt đánh trống… bà con trong bản nhiệt tình tham gia, tạo bầu không khí phấn khởi, đoàn kết.

Thi đẩy gậy của nhân dân xã Co Mạ tại Tuần lễ văn hóa các dân tộc vùng cao Thuận Châu.

Đối với dân tộc Mông, ném pao đã trở thành một trò chơi truyền thống trong các dịp lễ, tết, nhất là đối với những chàng trai cô gái Mông, ném pao như một cách để làm quen và kết duyên.

Chị Sộng Thị Sua, bản Hua Ngáy, xã Co Mạ, cho biết: Để làm quả pao (lu po), chị em phụ nữ Mông thường khâu nối các miếng vải lanh thành trái tròn, to bằng quả cam, bên trong nhồi hạt lanh. Quả pao của các thiếu nữ màu sắc bắt mắt và sặc sỡ hơn, còn pao của các cô bé mới lớn đơn giản, nhỏ và thường có màu đen. Trò chơi ném pao người chơi chia làm hai bên nam - nữ, mỗi bên từ 3-10 người, đứng đối diện, hai đội cách nhau khoảng 5-8 m. Tài khéo léo của người ném pao là không để cho pao rơi xuống đất.

Thi kéo co trong các đơn vị trường học.

Trong xu thế hội nhập hiện nay, việc bảo tồn, lưu giữ và phát triển các trò chơi dân gian được tỉnh đặc biệt chú trọng, nhất là triển khai hiệu quả việc bảo tồn văn hóa dân tộc, trong đó có phát huy các trò chơi dân gian thông qua nguồn hỗ trợ từ các dự án, chương trình mục tiêu quốc gia vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Các ngành, địa phương chú trọng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ văn hóa, nhất là cán bộ người dân tộc thiểu số, nhằm giữ gìn truyền thống văn hóa dân tộc.

Thi bắn nỏ trong các đơn vị trường học.

Hằng năm vào dịp đầu năm, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch duy trì tổ chức Giải thi các môn thể thao dân tộc truyền thống, như: Kéo co, ném còn, đi cà kheo, đánh tu lu, đẩy gậy... Tháng 10 vừa qua, Sở tổ chức Giải đấu các môn thể thao truyền thống, trò chơi dân gian dân tộc thiểu số thuộc chương trình mục tiêu quốc gia gắn với Kỷ niệm 130 năm thành lập tỉnh Sơn La, đã tạo cơ hội để bà con được giao lưu, học hỏi và khuyến khích phong trào thể thao quần chúng phát triển trong cộng đồng.

Các xã, phường trong tỉnh đưa thi đấu thể thao dân tộc vào các sự kiện văn hóa, lễ hội lồng ghép các hoạt động chào mừng ngày lễ lớn của đất nước, của tỉnh. Bên cạnh đó, các xã Ngọc Chiến, Tà Xùa, Mộc Châu, Vân Hồ còn sưu tầm, khôi phục, duy trì một số trò chơi dân gian để cho du khách trải nghiệm, thúc đẩy phát triển du lịch bản địa.

Việc tổ chức các trò chơi dân gian trong dịp lễ, Tết từ xưa đến nay đã trở thành nét đẹp văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc ở Sơn La. Thông qua các hoạt động nhằm bảo tồn, gìn giữ văn hóa truyền thống, khuyến khích phát triển thể thao dân tộc, giúp gắn kết cộng đồng dân cư, tạo không khí vui tươi, sôi nổi, động viên bà con hăng hái lao động sản xuất, chung tay xây dựng quê hương ngày càng phát triển, giàu đẹp và văn minh.

Huyền Trăng