Trí tuệ nhân tạo - 'con dao hai lưỡi' và nguy cơ 'tự diễn biến', 'tự chuyển hóa'

Những thủ đoạn này ngày càng tinh vi và khó nhận diện. Một trong những chiêu trò nguy hiểm nhất là sản xuất, phát tán tin giả trên quy mô lớn. Các mô hình ngôn ngữ như ChatGPT có thể tạo ra hàng loạt bài viết, bình luận mang tính xuyên tạc chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, bóp méo lịch sử, phủ nhận chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước. Đáng lo ngại, chúng được ngụy trang dưới vỏ bọc phản biện, lồng ghép thông tin sai lệch một cách tinh vi, khiến người đọc khó phân biệt thật - giả. Song song với đó, công nghệ deepfake được sử dụng để dựng nên hình ảnh, video, âm thanh giả mạo lãnh đạo, cán bộ, nhằm hạ thấp uy tín, gieo rắc ngờ vực, chia rẽ niềm tin của nhân dân với Đảng. AI còn cho phép thu thập và phân tích dữ liệu cá nhân, nhắm đến các nhóm dễ bị tổn thương như thanh thiếu niên, người cao tuổi, học sinh, sinh viên. Các hệ thống bot có khả năng tự động đăng tải, chia sẻ, bình luận, tạo ra “ảo giác số đông” và dẫn dắt dư luận. Nếu không cảnh giác, niềm tin xã hội có thể bị bào mòn, thậm chí bị thao túng.
Đặt trong thực tiễn tỉnh Lai Châu, thách thức này càng nhạy cảm hơn. Là tỉnh biên giới chiến lược, địa bàn rộng, dân cư phân tán, với 20 dân tộc cùng sinh sống có trình độ dân trí chưa đồng đều. Những năm gần đây, các thế lực xấu đã liên tục tung tin giả, luận điệu xuyên tạc liên quan đến chính sách dân tộc, tôn giáo, an sinh xã hội, môi trường, xóa đói giảm nghèo. Nếu trước đây, các luận điệu này chỉ xuất hiện qua tờ rơi hay mạng xã hội thủ công, thì nay, nhờ AI, chúng được khuếch đại bởi hàng trăm tài khoản ảo, bot tự động, video giả mạo, khiến việc phát hiện và phản bác trở nên khó khăn hơn. Không ít thanh niên vùng cao, do hạn chế kỹ năng số, đã vô tình chia sẻ những thông tin sai lệch, vô hình trung tiếp tay cho luận điệu xuyên tạc, thông tin giả mạo, lừa đảo...
Để đối phó với những nguy cơ ấy, việc xây dựng “hệ miễn dịch tư tưởng” trở thành yêu cầu cấp thiết. Lai Châu đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ như đưa giáo dục chính trị gắn với kỹ năng số vào trường học, lồng ghép các buổi tập huấn kỹ năng phân tích, phản biện thông tin cho đoàn viên, thanh niên, học sinh dân tộc nội trú. Các cơ quan như: Ban Chỉ đạo 35 tỉnh, Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy, Công an tỉnh đã chủ động phối hợp xây dựng hệ thống giám sát, kịp thời phát hiện và phản bác thông tin xấu độc. Chương trình Chuyển đổi số tỉnh Lai Châu đến năm 2025, định hướng 2030 không chỉ nhằm phát triển kinh tế số, chính quyền số, mà còn hướng tới xây dựng “lá chắn số” bảo vệ an ninh tư tưởng, văn hóa và xã hội. Cùng với đó, vai trò của đội ngũ trí thức, nhà báo, văn nghệ sĩ, già làng, trưởng bản, chức sắc tôn giáo cũng được phát huy, trở thành “hệ miễn dịch xã hội” giúp đồng bào phân biệt đúng - sai, thật - giả, không bị lôi kéo.
Điều quan trọng là phải có cách tiếp cận đúng đắn với AI. Nó không phải là kẻ thù, mà là công cụ. Vấn đề nằm ở chỗ công cụ ấy thuộc về ai, được dùng vào mục đích gì. Nếu biết tận dụng, AI có thể trở thành động lực cho phát triển, giúp Lai Châu xây dựng nông nghiệp thông minh, y tế từ xa, giáo dục trực tuyến, quản lý hành chính công minh bạch, thuận lợi. Nhưng nếu buông lỏng quản lý, thiếu cảnh giác, nó sẽ trở thành “người lính đánh thuê” cho những âm mưu chống phá. Vì vậy, thái độ đúng đắn là không sợ hãi, cũng không chủ quan, phải tỉnh táo, chủ động tận dụng ưu thế, đồng thời kiểm soát rủi ro.
Trong bối cảnh ấy, mỗi cán bộ, đảng viên ở Lai Châu càng phải là tấm gương về bản lĩnh chính trị, khả năng chọn lọc thông tin, kiên định trước mọi thủ đoạn xuyên tạc. Trí tuệ nhân tạo là thành tựu của nhân loại, nhưng “hệ miễn dịch tư tưởng” mới là thành tựu của một dân tộc có bản lĩnh. Lai Châu, vùng đất biên cương nơi thường xuyên bị các thế lực thù địch nhắm tới càng chứng minh rõ điều đó, Đảng bộ, chính quyền, lực lượng vũ trang và nhân dân trong tỉnh đủ bản lĩnh để không chỉ phòng thủ, mà còn biến thách thức thành cơ hội trong kỷ nguyên AI, bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, củng cố niềm tin và đoàn kết toàn dân, xây dựng tỉnh nhà phát triển xanh, nhanh và bền vững.

Lê Chí Công