Trên 280 triệu lượt ý kiến góp ý về sửa Hiến pháp 2013 đã được tiếp thu, giải trình

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp

Trên 280 triệu lượt ý kiến góp ý về sửa Hiến pháp

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 (dự thảo Nghị quyết), đã được công bố rộng rãi để lấy ý kiến Nhân dân, các ngành, các cấp từ ngày 06/5/2025. Các cơ quan, tổ chức, địa phương đã tổ chức triển khai việc lấy ý kiến Nhân dân một cách khẩn trương, đồng bộ, dân chủ, rộng khắp với nhiều hình thức đa dạng, sáng tạo, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương, cơ sở, bảo đảm đúng tiến độ. Việc lấy ý kiến Nhân dân về dự thảo Nghị quyết lần này là đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, không chỉ đề cao quyền làm chủ, phát huy trí tuệ tập thể của Nhân dân, mà còn góp phần khơi dậy tinh thần yêu nước, trách nhiệm của các tầng lớp Nhân dân, là thời cơ tốt và là thời điểm quan trọng để các tầng lớp Nhân dân có điều kiện thể hiện trách nhiệm của mình trước Đảng, trước Nhà nước, trước dân tộc.

Với sự tham gia tích cực của các tầng lớp Nhân dân, theo Báo cáo số 472/BC-CP của Chính phủ, sau 01 tháng tổ chức lấy ý kiến, đã có 280.226.909 lượt ý kiến góp ý của cơ quan, tổ chức, cá nhân về tất cả các nội dung, điều khoản trong dự thảo Nghị quyết. Chính phủ đã tập hợp, tổng hợp đầy đủ, kịp thời, khách quan, trung thực ý kiến của Nhân dân để phục vụ việc tiếp thu, chỉnh lý.

Trên cơ sở ý kiến của Nhân dân, ý kiến của các đại biểu Quốc hội và các cơ quan, tổ chức hữu quan, bám sát Cương lĩnh và các nghị quyết, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã khẩn trương tổ chức việc nghiên cứu, tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết để trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp này.

Những ý kiến góp ý của Nhân dân rất đa dạng, phong phú cả về nội dung và kỹ thuật lập hiến nhưng cũng có tính tập trung cao. Ngày 12/6/2025, Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã có Báo cáo giải trình, tiếp thu (28 trang) gửi đến các đại biểu Quốc hội, trong đó, Ủy ban đã tổng hợp, hệ thống thành những loại ý kiến, những nhóm vấn đề nổi lên, còn nhiều ý kiến khác nhau để giải trình việc tiếp thu, chỉnh lý.

Tuyệt đại đa số các ý kiến (99,75%) đều tán thành với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013; tán thành phạm vi sửa đổi, bổ sung và nội dung cơ bản của dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 như đã nêu trong Tờ trình của Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo

Tiếp tục khẳng định các tổ chức chính trị - xã hội trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo

Phần lớn các ý kiến đều tán thành với việc sửa đổi, bổ sung các điều 9, 10 và khoản 1 Điều 84 của Hiến pháp năm 2013 để kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội phù hợp với tình hình đất nước hiện nay.

Trên cơ sở nghiên cứu, cân nhắc kỹ lưỡng ý kiến góp ý của Nhân dân và của các vị đại biểu Quốc hội, Ủy ban thống nhất tiếp thu, chỉnh lý theo hướng: Tiếp tục khẳng định các tổ chức chính trị - xã hội trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo (khoản 1 Điều 9) theo đúng chủ trương, định hướng của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Điều 10 được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng bỏ cụm từ “trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam” để tránh trùng lặp với quy định tại khoản 2 Điều 9, bảo đảm tính cô đọng, khái quát của Hiến pháp; quy định “Công đoàn Việt Nam là đại diện duy nhất của người lao động trong quan hệ lao động ở cấp quốc gia và trong quan hệ quốc tế về công đoàn” để khẳng định rõ vị trí, vai trò không thể thay thế của Công đoàn Việt Nam. Khoản 1 Điều 84 cũng được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng quy định cơ quan trung ương của các tổ chức chính trị - xã hội có quyền trình dự án luật trước Quốc hội, trình dự án pháp lệnh trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội; còn các tổ chức thành viên khác của Mặt trận sẽ thực hiện quyền này thông qua Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Quang cảnh phiên họp Quốc hội

Về tổ chức đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương (các điều 110, 111, 112, 114 và 115 của Hiến pháp năm 2013)

Đa số các ý kiến đều tán thành với nội dung sửa đổi, bổ sung các điều tại Chương IX của Hiến pháp năm 2013 để thực hiện chủ trương về tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp.

Về đơn vị hành chính (khoản 1 và khoản 3 Điều 110): Dự thảo Nghị quyết đã được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng quy định các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức thành hai cấp, gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương do luật định; giữ lại quy định về việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính phải lấy ý kiến Nhân dân địa phương như quy định hiện hành.

Về đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt (khoản 2 Điều 110): Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, việc dự thảo Nghị quyết kết cấu quy định về đơn vị hành chính kinh tế - đặc biệt thành 01 khoản riêng tại Điều 110 là để thể hiện tính chất đặc biệt, không giống các đơn vị hành chính thông thường của đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt. Bởi đây có thể không phải là một loại đơn vị lãnh thổ có tính đồng nhất mà đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt này cũng có thể khác với đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt khác về quy mô, tính chất, cấp quản lý, chế độ, chính sách được áp dụng để phù hợp với các đặc điểm, mục tiêu và các ưu tiên, định hướng phát triển của từng nơi. Do đó, Hiến pháp không nên quy định nội dung này theo hướng đóng khung vào những tiêu chí, tiêu chuẩn cụ thể khi chưa có đủ cơ sở khoa học và thực tiễn. Để làm rõ hơn về tính chất đặc biệt, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng, hiệu quả cho việc quy định mô hình tổ chức chính quyền địa phương đặc thù ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, Ủy ban đề nghị bổ sung 01 khoản (khoản 3) vào Điều 111 với nội dung: “Chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quy định khi thành lập đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt đó”.

Về tổ chức chính quyền địa phương (các điều 111, 112, 114): Để có cơ sở hiến định cho việc tiếp tục nghiên cứu, đa dạng hóa mô hình tổ chức chính quyền địa phương phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, Ủy ban đề nghị giữ lại quy định về “chính quyền địa phương” và “cấp chính quyền địa phương” như đang được quy định tại Điều 111 của Hiến pháp hiện hành. Cùng với đó, sẽ không sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến “cấp chỉnh quyền địa phương” tại Điều 112 và Điều 114 của Hiến pháp. Đối với Điều 111, do có nội dung liên quan đến việc tiếp thu, chỉnh lý quy định về tổ chức chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt như đã báo cáo ở trên, Ủy ban đề nghị tiếp thu sửa đổi, bổ sung khoản 2 và bổ sung khoản 3 Điều 111 như thể hiện trong dự thảo Nghị quyết.

Quang cảnh phiên họp Quốc hội

Giữ quyền chất vấn Chánh án, Viện trưởng của đại biểu HĐND trong Hiến pháp

Đa số các ý kiến (99,11%) đều tán thành với nội dung sửa đổi, bổ sung Điều 115 của Hiến pháp năm 2013 để phù hợp với chủ trương tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp và mô hình tổ chức hệ thống Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân không gắn với đơn vị hành chính cụ thể. Tuy nhiên, cũng có nhiều ý kiến đề nghị tiếp tục giữ quy định về quyền chất vấn của đại biểu Hội đồng nhân dân đối với Chánh án Tòa án nhân dân, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tại khoản 2 Điều 115 của Hiến pháp hiện hành hoặc nghiên cứu, mở rộng theo hướng đại biểu Hội đồng nhân dân còn có quyền chất vấn đối với người đứng đầu các cơ quan, tổ chức khác của Trung ương thực hiện nhiệm vụ trên địa bàn, như cơ quan thi hành án dân sự, cơ quan thuế, hải quan. Có ý kiến đề nghị thay cụm từ “người bị chất vấn” thành “người được chất vấn” nhằm giúp người thực hiện có cách tiếp cận nhẹ nhàng hơn, tránh tâm lý nặng nề cho người có nghĩa vụ trả lời chất vấn,…

Về vấn đề này, trong Tờ trình, bản Thuyết minh của Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã lý giải cụ thể lý do sửa đổi, bổ sung các nội dung nêu trên. Tuy nhiên, để bảo đảm yêu cầu tiếp tục khẳng định và phát huy vai trò giám sát và thực hiện quyền làm chủ của Nhân dân thông qua Hội đồng nhân dân các cấp, Ủy ban xin được tiếp thu ý kiến của Nhân dân, của các cơ quan có liên quan trực tiếp (như Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao), ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội và đề nghị giữ lại quy định tại khoản 2 Điều 115 của Hiến pháp năm 2013, tức là không sửa đổi, bổ sung Điều 115 của Hiến pháp nữa.

Các đại biểu Quốc hội tham dự phiên họp

Đề nghị Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 có hiệu lực từ ngày được Quốc hội thông qua (dự kiến 16/6/2025)

Để tạo điều kiện thuận lợi cho Chính phủ, các Bộ, ngành ở Trung ương và địa phương có thêm thời gian, kịp thời triển khai thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và tạo cơ sở pháp lý hiến định cho việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương 02 cấp, sớm đưa tổ chức bộ máy của chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính chính thức đi vào hoạt động từ ngày 01/7/2025, Ủy ban đề nghị xác định thời điểm có hiệu lực của Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 là từ ngày được Quốc hội thông qua (dự kiến là ngày 16/6/2025); đề nghị Chủ tịch nước thực hiện việc công bố Nghị quyết này ngay trong ngày được Quốc hội thông qua để kịp thời thông tin rộng rãi về nội dung sửa đổi, bổ sung Hiến pháp đến đông đảo cử tri và Nhân dân cả nước. Đồng thời, để bảo đảm đủ thời gian cho công tác chuyển giao nhiệm vụ, quyền hạn, đồng bộ với lộ trình sắp xếp đơn vị hành chính nói chung, đề nghị chỉnh lý quy định tại khoản 2 Điều 2 của dự thảo Nghị quyết theo hướng khẳng định các đơn vị hành chính cấp huyện trong cả nước kết thúc hoạt động từ ngày 01/7/2025.

Dương Dung - Vũ Hiếu - Cao Hoàng