Trao thêm quyền, đưa TP.HCM trở thành siêu đô thị quốc tế

Chiều nay (3-12), theo nghị trình, Quốc hội sẽ nghe tờ trình, báo cáo thẩm tra và thảo luận ở tổ dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98/2023 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM.

Mục tiêu quan trọng của việc sửa đổi Nghị quyết 98 lần này là tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý, đảm bảo cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội, chặt chẽ, khả thi, hiệu quả hơn, đáp ứng yêu cầu cấp thiết trong thu hút nhà đầu tư chiến lược, huy động nguồn lực trong và ngoài nước cho đầu tư phát triển kinh tế - xã hội của TP, đáp ứng yêu cầu, định hướng phát triển TP sau hợp nhất.

Đồng thời, khắc phục những khó khăn, vướng mắc, bất cập phát sinh trong quá trình thi hành Nghị quyết 98/2023 để xây dựng, phát triển TP.HCM trở thành siêu đô thị lớn nhất tại Đông Nam Á với vị trí, vai trò là đầu tàu dẫn dắt, hạt nhân, động lực tăng trưởng của Vùng Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ.

Một trong những nội dung được các chuyên gia, đại biểu quan tâm góp ý kiến là thu hút đầu tư và nhà đầu tư chiến lược cho TP.HCM, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển TP trở thành siêu đô thị.

Việc sửa Nghị quyết 98/2023 là nhằm xây dựng, phát triển TP.HCM trở thành siêu đô thị lớn nhất tại Đông Nam Á với vị trí, vai trò là đầu tàu dẫn dắt, hạt nhân, động lực tăng trưởng của Vùng Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ. Ảnh: THUẬN VĂN

Trao quyền cho TP.HCM trong thu hút nhà đầu tư chiến lược

Trong tham luận gửi đến hội thảo cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội thu hút đầu tư và nhà đầu tư chiến lược vào TP.HCM trong tình hình mới, được tổ chức mới đây, Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương cho rằng TP.HCM cần quan tâm, lưu ý chín vấn đề. Cụ thể, TP.HCM cần coi nhà đầu tư chiến lược là “đối tác phát triển”, cùng đồng hành và kiến tạo phát triển. Đồng thời, xác định rõ các ngành, lĩnh vực chiến lược ưu tiên; xây dựng môi trường đầu tư “mở, minh bạch và dự báo được”, xây dựng và công bố danh mục lĩnh vực ưu tiên đầu tư rõ ràng và cập nhật định kỳ.

Ngoài ra, cần đơn giản hóa và số hóa thủ tục đầu tư thông qua phát triển “một cửa điện tử” đa ngôn ngữ cho nhà đầu tư chiến lược; cam kết ổn định chính sách, tạo chỉ số tin cậy chính sách để nhà đầu tư an tâm triển khai dự án dài hạn.

Dựa trên lợi thế của TP.HCM, các ngành ưu tiên chiến lược cho 10-20 năm tới có thể gồm tài chính, fintech, ngân hàng số; AI, điện toán đám mây, dữ liệu lớn; bán dẫn; công nghệ y sinh, dược phẩm cao cấp; logistics cao cấp, cảng biển; công nghệ xanh, năng lượng sạch; đô thị thông minh, công nghệ hạ tầng…

Song song đó là các cơ chế ưu đãi tài chính, thuế vượt trội, từng bước chuyển từ cạnh tranh về thuế sang cạnh tranh thể chế với thủ tục một cửa tối giản với thời gian xử lý nhanh; có cơ chế tự chủ mạnh cho thành phố trong phê duyệt đầu tư; quyền thử nghiệm chính sách có kiểm soát (sandbox) một số lĩnh vực về fintech, giao dịch tài sản số, thử nghiệm mô hình công nghệ mới...

Lập khu đầu tư chiến lược, đặc thù (khu thương mại tự do/sandbox) áp dụng ở một số khu vực, lĩnh vực và áp dụng thủ tục nhanh, mức độ mở cửa tương đương các thành phố lớn trong khu vực, thí điểm sandbox thử nghiệm công nghệ mới.

Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương cũng đề cập đến việc ưu đãi mạnh cho trung tâm R&D và trụ sở khu vực với thủ tục cấp phép nhanh, ưu đãi thuế cho phần đầu tư nhân lực, nghiên cứu,... Xem xét gói visa nhân tài toàn cầu TP.HCM. Cùng đó là những cơ chế thu hút và giữ nhân tài quốc tế.

Ông Nguyễn Xuân Thành, giảng viên cao cấp Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright (Đại học Fulbright Việt Nam), đánh giá điểm thay đổi quan trọng nhất, có thể tạo ra những tác động tích cực nhất trong lần sửa Nghị quyết 98 lần này là mở rộng danh mục các dự án và nhà đầu tư chiến lược.

“Nội dung này trong Nghị quyết 98 hiện nay quy định tương đối hạn hẹp, chủ yếu hướng vào các nhà đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, nhất là trong lĩnh vực điện tử, bán dẫn, các trung tâm nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, cảng biển…” – ông Thành nói và nhìn nhận lần sửa đổi này đã mở rộng ra ở cả các lĩnh vực khác như y tế, vui chơi, giải trí và một số lĩnh vực về hạ tầng đô thị…

Điều này, theo ông Thành, sẽ tạo điều kiện để cho các nhà đầu tư theo từng quy mô cụ thể có thể được xem xét, xếp loại là nhà đầu tư chiến lược để được hưởng ưu đãi. Dù vậy, các ưu đãi cũng chưa thực sự đột phá và hấp dẫn, bởi nhiều quốc gia đã tăng ưu đãi để thu hút vào các dự án công nghiệp chất lượng cao, hạ tầng xanh…. Đồng thời, cũng giải thích phần nào lý do sau hai năm triển khai thực hiện Nghị quyết 98, việc thu hút nhà đầu tư chiến lược của TP.HCM chưa đạt như kỳ vọng.

Một vấn đề quan trọng khác được vị chuyên gia đề cập đến là cơ chế trao quyền. Ông cho rằng dự thảo sửa đổi Nghị quyết 98 lần này đã trao quyền lớn hơn cho chính quyền TP.HCM. Những nội dung này nếu được thông qua, HĐND TP.HCM sẽ có quyền quyết nghị những ưu đãi cụ thể, phù hợp với từng dự án đầu tư. “Làm được như vậy, TP.HCM mới thực sự có bước phát triển đột phá” – ông Thành nói.

Cán bộ ở phường Bình Hưng Hòa, TP.HCM, hướng dẫn người dân làm thủ tục. Ảnh: LÊ THOA

Xây dựng tầm nhìn, chiến lược phát triển mới cho TP.HCM

Ông Nguyễn Trung Chính, Chủ tịch HĐQT/Chủ tịch Điều hành, Tập đoàn Công nghệ CMC, đánh giá Việt Nam đang tập trung vào các ưu đãi về thuế, đất đai…, tuy nhiên, ngoài những yếu tố này, các nhà đầu tư chiến lược trong lĩnh vực về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo thường quan tâm đến môi trường văn hóa, môi trường sống, môi trường làm việc…

“Những chuyên gia giỏi khi đến Việt Nam họ sẽ đưa theo cả gia đình, do đó, cần quan tâm, tạo ra môi trường sống ổn định, giúp họ yên tâm cống hiến” – ông Chính nói.

Chia sẻ thêm về việc sửa Nghị quyết 98, ông Nguyễn Trung Chính nhấn mạnh TP.HCM hiện đã trở thành một siêu đô thị với những mục tiêu, tầm nhìn mới. Sau sáp nhập, năng lực của TP.HCM đã được mở rộng, do đó cần xây dựng lại tầm nhìn và chiến lược phát triển của TP.

So với các TP phát triển triển thế giới, ông Chính gợi mở nên xây dựng tầm nhìn TP.HCM như Thượng Hải - bởi đây hai TP này có nhiều đặc điểm khá tương đồng. Nêu cụ thể, ông nói Thượng hải hiện là trung tâm tài chính, trung tâm cảng biển, logistic, Fintech, công nghệ… “Đây cũng là những yếu tố chiến lược mà TP.HCM có thể chọn để trở thành tài chính quốc tế, trung tâm tài chính số (digital hub)…” - ông Chính nhấn mạnh và cho rằng tới đây TP.HCM phải thay đổi để đáp ứng được yêu cầu đề ra.

Nhấn mạnh tầm quan trọng, quyết định của yếu tố nguồn nhân lực đến thành công của chiến lược phát triển TP.HCM, ông Chính khẳng định cần quan tâm hơn đến chính sách về giáo dục đào tạo, thu hút nhân tài, môi trường và đời sống… giúp nâng cao chất lượng đời sống của người dân ở TP.HCM. Từ đó mới có thể thu hút được các chuyên gia giỏi, các nhà đầu tư chiến lược quốc tế đến TP để đầu tư.

Ông cũng đề xuất bổ sung ngành nghề, lĩnh vực công nghệ trọng điểm như trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây, AI, IoT, an ninh mạng và các nền tảng số phục vụ đô thị thông minh, hạ tầng cáp quang biển… vào danh mục ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược của TP.HCM.

Cùng đó là bổ sung các ưu đãi về đất đai đối với nhà đầu tư chiến lược sau khi được giao đất, thuê đất. Nghiên cứu mở rộng phạm vi thu hồi đất với các dự án thuộc danh mục ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược, đơn giản hóa các thủ tục giao đất. Trong đó, các nhà đầu tư được ưu tiên bố trí quỹ đất, quỹ hạ tầng trong các khu công nghiệp cao, khu đổi mới sáng tạo, khu công nghiệp hoặc được quyền thuê lại hạ tầng với giá ưu đãi để triển khai dự án chiến lược.

Các nhà đầu tư chiến lược khi vào đầu tư họ luôn cần sự ổn định trong chính sách, nhất quán trong thực thi và minh bạch trong tiếp cận thông tin. Ảnh minh họa

Ổn định, nhất quán và minh bạch trong thực thi chính sách

Còn theo ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, bên cạnh những ưu đãi thì điều mà nhà đầu tư chiến lược cần hơn cả là sự ổn định trong chính sách, nhất quán trong thực thi và minh bạch trong tiếp cận thông tin.

“Kỳ vọng của cộng đồng doanh nghiệp là TP.HCM không chỉ đi đầu về cơ chế đặc thù, mà còn trở thành hình mẫu về thể chế minh bạch và hiệu quả. Điều này đòi hỏi sự cải cách quyết liệt hơn nữa trong công tác thực thi, giám sát và phản hồi chính sách, ở cả cấp hoạch định và cấp cơ sở” – ông Tuấn bày tỏ.

Từ đó, ông cho rằng để nghị quyết thực sự phát huy tác dụng trong thực tiễn và trở thành đòn bẩy thể chế mạnh mẽ cho TP thì cần sự linh hoạt, rút ngắn tối đa các thủ tục hành chính không cần thiết. Bởi khác với các nhà đầu tư thông thường, nhà đầu tư chiến lược là những tập đoàn lớn, đầu tư dài hạn, có khả năng lan tỏa công nghệ và chuỗi giá trị. Với họ, “thời gian là chi phí”, và “niềm tin thể chế” là yếu tố quyết định. Do đó, cơ chế xét duyệt đặc biệt là cần thiết, nhưng phải được thiết kế theo hướng thị trường, đủ chặt để chọn đúng, đủ mở để không lỡ cơ hội.

Song song đó là có các cam kết chính sách và quản trị rủi ro thể chế, các ưu đãi cần rõ ràng, hiệu quả và đặc biệt là cần có cơ chế chia sẻ rủi ro trong các dự án hợp tác công tư.

NGUYỄN THẢO