Trào lưu đặt tên độc lạ và tác động bất ngờ

Ca sĩ Rihanna đặt tên con là RZA và Riot - Nguồn: Axelle/Bauer-Griffin/FilmMagic

Từ những cái tên như Peach (quả đào), Riot (nổi loạn) đến Aquaman, việc đặt tên cho con ngày càng trở nên tự do và không giới hạn.

Peach Martine, ca sĩ kiêm nhạc sĩ 23 tuổi tại Mỹ, chia sẻ về tên của mình: “Nhiều người đùa hỏi ‘Chị gái cậu tên Papaya (đu đủ) à?’”. Khi mua cà phê ở Starbucks, tên cô thường bị tự ý đổi thành “Paige” trên ly.

Dù vậy, là một ca sĩ, Martine không muốn đổi tên và cho rằng một cái tên khác biệt giúp cô dễ được nhớ hơn trong ngành giải trí.

Theo Cơ quan Thống kê Quốc gia Anh, năm 2023 có đến 64.560 tên độc nhất được đăng ký - gấp đôi so với năm 1999. Ở Mỹ, các tên như Juniper (cây gai dầu gỗ), Malachi (sứ giả của Chúa), Emersyn (con của người dũng cảm) lần đầu lọt vào top 100.

Tại Nhật, việc đặt các “tên lấp lánh” (kirakira) bị chính phủ siết chặt vào năm nay sau khi xuất hiện nhiều trường hợp phụ huynh đặt tên con theo thương hiệu hoặc nhân vật phim hoạt hình như Pikachu hay Pū (Winnie-the-Pooh).

Cái tên nói lên con người

Giới chuyên gia cho rằng truyền thông và văn hóa người nổi tiếng góp phần lớn vào trào lưu này. Các nghệ sĩ như Rihanna, Cardi B, Trisha Paytas, hay cặp đôi Elon Musk - Grimes đều đặt tên con theo phong cách độc lạ, từ Riot đến Malibu Barbie hay X Æ A-12.

“Ngày nay, cha mẹ chọn những cái tên xuất hiện trên mạng xã hội, TV và những trang tin tức,” theo Kevin Schürer, một nhà nghiên cứu tại đại học Cambridge.

Tên lạ có thể ảnh hưởng đến nhân cách, hành vi và sự nghiệp. Nghiên cứu cho thấy cái tên không chỉ là một lựa chọn thẩm mỹ mà còn có thể tác động đến tính cách, cách xã hội phản ứng với một đứa trẻ, và thậm chí cả tương lai nghề nghiệp. Nó có thể ảnh hưởng cả tới việc hẹn hò và học tập ở đại học, và ở Trung Quốc, có nghiên cứu cho rằng nó ảnh hưởng đến khả năng phạm tội.

Do đó, có cả một ngành công nghiệp cho việc đặt tên con - những trang web như Nameberry tư vấn và đào tạo phụ huynh những mẹo đặt tên con.

Taylor Humphrey, sáng lập công ty What’s in a Baby Name năm 2015, tính phí hơn 1.500 USD cho danh sách tên gợi ý, và tới 30.000 USD cho gói “định danh thương hiệu cho em bé”.

Tác giả Duana Taha, người viết cuốn The Name Therapist, cho rằng trẻ có tên khác thường thông thường sớm phải học cách bảo vệ bản thân, vì ngay từ nhỏ đã nhận nhiều sự chú ý dù không mong muốn. Điều này có thể giúp trẻ trở nên tự tin hơn khi trưởng thành.

Một nghiên cứu đăng trên Strategic Management Journal năm 2020, khảo sát tên của 1.172 CEO trong 19 năm, phát hiện những lãnh đạo có tên lạ thường chọn chiến lược đột phá hơn so với chuẩn ngành, vì họ lớn lên với cảm giác mình khác biệt.

Trong khi đó, giáo sư David Figlio (ĐH Rochester, Mỹ) cho thấy trẻ nam mang tên nghe nữ tính như Ashley hoặc Courtney có xu hướng hành vi nổi loạn hơn khi vào cấp hai. Ngược lại, trẻ nữ có tên nam tính lại thường theo đuổi các ngành toán - khoa học nhiều hơn.

Tên và định kiến xã hội

Tên cũng liên quan chặt chẽ đến phân biệt đối xử. Một nghiên cứu tại Úc năm 2023 gửi 12.000 hồ sơ xin việc giống hệt nhau, chỉ thay đổi tên theo 6 nhóm sắc tộc: Ả Rập, Thổ dân Úc, Trung Quốc, Anh, Hy Lạp và Ấn Độ. Kết quả cho thấy 26,8% hồ sơ mang tên tiếng Anh nhận được phản hồi tích cực, trong khi chỉ 11,3% hồ sơ mang tên không phải tiếng Anh nhận được phản hồi.

Điều này cho thấy tên có thể trở thành rào cản khi tìm việc, đặc biệt với nhóm thiểu số hoặc tên khó đọc. Tên cũng cho chúng ta biết về giai cấp và bản sắc của mỗi cá nhân, thậm chí là thành kiến của bản thân chúng ta.

Ở Anh, người ta đã phải từ chối một số cái tên có thể khiến đứa trẻ bị chế giễu như Martian (người sao Hỏa) hay Monkey (khỉ); một tòa án đã ngăn một bà mẹ tìm cách đặt tên con là Cyanide (chất độc xianua) năm 2016.

Tại Anh, các tên truyền thống như James, Elizabeth, Thomas lại là những cái tên bị đổi nhiều nhất trong 5 năm gần đây, theo dữ liệu của MyNameTags. Lý do có thể do mong muốn “sống thật” với bản dạng văn hóa hoặc giới tính.

Dù vậy, trào lưu tên độc lạ có vẻ sẽ không sớm giảm nhiệt. Gen Z, lớn lên cùng phim ảnh và mạng xã hội, được dự đoán sẽ tiếp tục ưa chuộng những cái tên độc đáo, thậm chí là tên bằng số như Eleven, Four, Six.

Peach Martine nói: “Đôi khi mọi người khen dễ thương, đôi khi lại trêu đùa. Tôi đã nghe những câu đùa ấy suốt hơn 20 năm”.

Xuân Tùng