Tránh chồng chéo trong hoạt động giám sát của cơ quan dân cử

Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình phát biểu khai mạc. Ảnh: MT

Phát biểu khai mạc, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình nhấn mạnh: Giám sát của Quốc hội, hội đồng nhân dân (HĐND) là một trong những chức năng Hiến định quan trọng, thể hiện vị trí, vai trò của Quốc hội, HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước, đại diện cho nhân dân, bảo đảm tính công khai, minh bạch và hiệu quả công tác quản lý nhà nước.

Tuy nhiên, hoạt động này có những điểm còn bất cập. Vì vậy, tại kỳ họp thứ tám (tháng 10-2024), Quốc hội đã thảo luận, cho ý kiến sửa đổi, bổ sung chủ trương, quan điểm, đường lối của Đảng, cụ thể hóa những nội dung sửa đổi, bổ sung của Hiến pháp, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tiếp tục nâng cao hơn nữa hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương phát biểu tại hội nghị. Ảnh PV

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương, việc sửa đổi, hoàn thiện hệ thống pháp luật, trong đó có Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND là yêu cầu cấp thiết. Thực tiễn, hoạt động giám sát đang tồn tại một số hạn chế như: Phương thức thực hiện, mục tiêu, kết quả của hoạt động giám sát trong một số trường hợp còn chưa phân biệt rõ với các phương thức kiểm soát quyền lực nhà nước khác (như hoạt động thanh tra, kiểm tra...); còn có sự chồng chéo trong phạm vi, đối tượng giám sát giữa các cơ quan...

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị các đại biểu, chuyên gia, nhà khoa học thảo luận, cung cấp cơ sở lý luận, thực tiễn và các kiến nghị, đề xuất giúp việc chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND (sửa đổi) đạt hiệu quả, góp phần đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát của cơ quan dân cử trong thời gian tới.

Tham luận tại hội nghị, PGS.TS Lê Minh Thông, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đề cập việc sửa đổi, bổ sung nguyên tắc hoạt động giám sát tại Điều 3 dự thảo Luật. Theo đó, đối với nguyên tắc thực hiện giám sát theo chương trình, kế hoạch, kết hợp với giám sát đột xuất khi cần thiết, để khẳng định và tăng cường tính kế hoạch của hoạt động giám sát, hạn chế sự chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động giám sát thì việc đưa nội dung thực hiện giám sát theo chương trình kế hoạch sẽ làm cho hoạt động giám sát được triển khai chủ động hơn. Tuy nhiên, nội hàm của cụm từ “kết hợp với giám sát đột xuất khi cần thiết” lại không được xác định rõ ràng. Mặt khác, cụm từ “khi cần thiết” cũng không phù hợp với tính nguyên tắc và dễ dẫn đến vận dụng tùy tiện. Để làm rõ ý này, có thể thay thế bằng cụm từ “khi có tình huống cấp bách từ thực tiễn”...

Trưởng ban Pháp chế - HĐND tỉnh Hưng Yên Nguyễn Trung Thành tham luận tại hội nghị. Ảnh: PV

Từ thực tiễn tại địa phương, theo Trưởng ban Pháp chế - HĐND tỉnh Hưng Yên Nguyễn Trung Thành, cần sửa đổi, bổ sung Luật theo hướng có một chương riêng quy định về cơ chế phối hợp giám sát giữa Quốc hội và HĐND.

Chương mới này cần quy định rõ về: Nguyên tắc phối hợp (tự chủ, bình đẳng, hiệu quả, hỗ trợ lẫn nhau); Nội dung và phương thức phối hợp (xây dựng chương trình, tổ chức giám sát, theo dõi kết luận); Thẩm quyền giám sát và trách nhiệm của từng chủ thể (Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các Ủy ban của Quốc hội, Đoàn ĐBQH, Thường trực và các Ban của HĐND); Cơ chế thông tin, kết nối dữ liệu giám sát; Vai trò trung gian, cầu nối của Đoàn ĐBQH tỉnh trong điều phối các hoạt động phối hợp giữa Quốc hội và HĐND…

Bên cạnh đó, nhiều đại biểu cũng đề cập một số nội dung cơ bản khác, như: Thẩm quyền yêu cầu giải thích Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội; vị trí, vai trò của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong hoạt động giám sát của Quốc hội...

Một số đại biểu cho rằng, cần có sự chuẩn bị chu đáo hơn nữa cho dự luật này. Nguyên tắc giám sát phải tránh được sự chồng chéo, trùng lặp; cần làm rõ hơn nữa khái niệm chất vấn và đối tượng giám sát cần được mở rộng...

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Hoàng Anh Công phát biểu. Ảnh: PV

Tại hội nghị, đã có 15 đại biểu thảo luận về 13 nội dung chuyên đề. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Hoàng Anh Công đánh giá, các ý kiến sâu sắc, toàn diện và đưa ra nhiều đề xuất cụ thể. Ủy ban Dân nguyện và Giám sát ghi nhận đầy đủ và sẽ tổng hợp để phục vụ việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật.

Theo chương trình xây dựng luật và pháp lệnh 2025, dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND (sửa đổi) sẽ được Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp thứ mười tới đây.

Minh Thúy