'Trả tiền chia sẻ link trên Facebook chẳng khác gì mất phí trò chuyện nơi công cộng'

Meta Platforms đang thử nghiệm tính năng chỉ cho các tài khoản chuyên nghiệp và trang Facebook được chia sẻ tối đa hai liên kết mỗi tháng, trừ khi đăng ký Meta Verified - dịch vụ thuê bao có giá 14,99 USD/tháng trên web; hoặc 17,99 USD/tháng qua ứng dụng di động. Diễn biến này báo hiệu nỗ lực mới nhất từ Meta Platforms nhằm kiếm tiền từ nền tảng của mình, đồng thời có thể làm thay đổi cách các nhà sáng tạo và doanh nghiệp tương tác với khán giả trên mạng xã hội.

Meta thông báo: “Bắt đầu từ ngày 16.12, một số tài khoản Facebook không có Meta Verified sẽ bị giới hạn chỉ chia sẻ 2 liên kết mỗi tháng”, đồng thời khuyến khích người dùng mua gói đăng ký - Ảnh: Internet

Thử nghiệm đó hiện mới triển khai cho một nhóm nhỏ người dùng, đã dựng một “bức tường thu phí” với một yếu tố vốn miễn phí và cơ bản của việc chia sẻ trực tuyến. Những nhà sáng tạo phụ thuộc vào việc điều hướng lưu lượng truy cập sang các trang bên ngoài, như blog, cửa hàng thương mại điện tử hay báo chí, giờ đây phải lựa chọn giữa việc bị hạn chế chia sẻ liên kết hoặc trả tiền để được đăng không giới hạn.

Meta Platforms cho biết đây là một phần trong chiến lược rộng hơn nhằm gia tăng giá trị cho người dùng đã xác minh danh tính, nhưng các nhà phê bình cho rằng động thái đó có thể bóp nghẹt khả năng tiếp cận tự nhiên và ưu ái những ai có tiềm lực tài chính lớn.

Giới quan sát trong ngành nhận định rằng đó không phải lần đầu công ty mẹ Facebook triển khai các đặc quyền cho người dùng trả phí. Meta Verified vốn đã cung cấp các lợi ích như bảo vệ tài khoản và hỗ trợ ưu tiên, nhưng việc gắn dịch vụ này với chức năng cơ bản như chia sẻ liên kết cho thấy Meta Platforms đang muốn đi xa hơn.

Với nhiều nhà sáng tạo, thay đổi này xuất hiện vào thời điểm nhạy cảm. Mạng xã hội đã trở thành nguồn thu nhập chính, với Facebook cung cấp các công cụ như quảng cáo trong video, fan subscriptions và hợp đồng nội dung thương hiệu. Tuy nhiên, khi các thuật toán ngày càng ưu tiên tương tác trên nền tảng, các liên kết bên ngoài trở thành "con dao hai lưỡi" - có giá trị trong việc điều hướng lưu lượng truy cập nhưng thường bị hạn chế về khả năng hiển thị.

Hiện việc giới hạn chia sẻ liên kết mới chỉ áp dụng với vài tài khoản ở chế độ chuyên nghiệp và trang Facebook, còn người dùng cá nhân thông thường tạm thời chưa bị ảnh hưởng. Điều này cho thấy Meta Platforms đang nhắm chủ yếu vào nhóm người dùng mang tính thương mại. Đó là những người vừa tạo ra nguồn thu quảng cáo lớn, vừa cạnh tranh trực tiếp với các dịch vụ trong chính hệ sinh thái của Meta Platforms.

Sự thay đổi trong động lực kiếm tiền của nhà sáng tạo

Nhìn sâu hơn, thử nghiệm này phản ánh xu hướng rộng lớn hơn, khi các gã khổng lồ mạng xã hội tìm cách kiểm soát lưu lượng truy cập ra bên ngoài nhằm giữ người dùng ở lại trong hệ sinh thái của mình. Một bài viết trên trang Techbuzz chỉ ra rằng động thái của Meta Platforms khuyến khích nhà sáng tạo sản xuất nhiều native content (nội dung nội sinh) hơn, qua đó có thể tăng thời gian người xem ở lại Facebook và giảm sự phụ thuộc vào các nguồn bên ngoài.

Ví dụ, thay vì dẫn link tới video YouTube hay một bài viết, nhà sáng tạo có thể đăng nội dung trực tiếp hoặc sử dụng tính năng Reels và Stories của Facebook - được tối ưu hóa để kiếm tiền thông qua quảng cáo và quyên góp từ người xem.

Tác động tài chính rất rõ rệt. Trang Metricool đã nêu ra nhiều cách mà người sáng tạo có thể kiếm tiền trên Facebook, gồm cả subscriptions và Sao (quà tặng ảo từ người hâm mộ). Tuy nhiên, việc Meta Platforms đưa ra giới hạn mới có thể làm gián đoạn tiếp thị liên kết, một nguồn doanh thu chính mà người sáng tạo kiếm được hoa hồng từ doanh số bán hàng bên ngoài.

Một người sáng tạo nội dung giấu tên ước tính rằng 40% thu nhập của mình đến từ lưu lượng truy cập thông qua liên kết. Đây là con số phù hợp với dữ liệu từ các nền tảng tiếp thị người ảnh hưởng.

Hơn nữa, đây không chỉ là vấn đề riêng của Facebook. Các đối thủ như TikTok và Instagram (cũng thuộc Meta Platforms) đã giới thiệu các tính năng có giới hạn tương tự, nhưng quy mô của Facebook, với hơn 3 tỉ người dùng hàng tháng, khiến tác động trở nên lớn hơn nhiều.

Theo một phân tích từ Afluencer, những nền tảng trả nhiều tiền nhất cho nhà sáng tạo nội dung vào năm 2025 như YouTube hay Twitch thường không hạn chế các công cụ chia sẻ cơ bản. Điều đó có thể mang lại cho họ lợi thế so với hệ sinh thái của Meta Platforms.

Phản ứng từ cộng đồng nhà sáng tạo

Trên mạng xã hội X, nhiều người đưa ra phản ứng tiêu cực với cách kiếm tiền mới của Meta Platforms. Nhiều người gọi thử nghiệm này như một kiểu “đánh thuế việc chia sẻ”.

Các bài đăng lan truyền rộng rãi bày tỏ sự bức xúc, trong đó một người có ảnh hưởng cho rằng mức phí 14,99 USD/tháng chẳng khác nào bị ép trả tiền cho một tính năng vốn từng miễn phí. Tâm lý này phản ánh nỗi lo chung của giới sáng tạo, khi xây dựng cộng đồng trên nền tảng của người khác nhưng luôn phải đối mặt với những thay đổi quy tắc bất ngờ.

Trong các cuộc phỏng vấn và diễn đàn trực tuyến, những nhà sáng tạo nhỏ lo ngại bị ảnh hưởng nặng nề hơn. Một báo cáo của trang iNews cho biết giới hạn chia sẻ hai liên kết mỗi tháng có thể gây khó cho các thương hiệu mới nổi và nhà báo độc lập, vốn sử dụng Facebook để khuếch đại nội dung do không có ngân sách tiếp thị lớn. Ngược lại, các tổ chức lớn có thể dễ dàng gánh chi phí này, qua đó làm gia tăng khoảng cách giữa những đơn vị đã có tên tuổi và người có ngân sách eo hẹp.

Meta gây ra phản ứng dữ dội từ người sáng tạo nội dung vì thử nghiệm giới hạn liên kết trên Facebook - Ảnh: Internet

Theo lý giải của Meta Platforms trên các trang hỗ trợ doanh nghiệp như Facebook Business, việc xác minh tài khoản nhằm tăng tính xác thực và giảm spam. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng mục tiêu chính của Meta Platforms vẫn là tăng doanh thu, trong bối cảnh doanh thu quảng cáo chịu áp lực từ các thay đổi về quyền riêng tư và nền kinh tế tăng trưởng chậm lại.

Trên mạng xã hội X, nhà báo Max Chafkin của hãng tin Bloomberg châm biếm rằng các nền tảng công nghệ đang biến internet mở thành nơi muốn đăng liên kết cũng phải trả tiền. Quan điểm này được nhiều người ủng hộ.

Hệ quả chiến lược với doanh nghiệp

Thử nghiệm này của Meta Platforms đặt ra những bài toán chiến lược mới cho các doanh nghiệp. Những trang thường xuyên đăng bài để quảng bá sản phẩm hoặc sự kiện có thể phải xem xét lại chiến lược nội dung, chẳng hạn gộp liên kết vào ít bài đăng nhưng có tác động cao, hoặc chuyển hướng sang các kênh khác như bản tin email.

Một bài viết trên trang FindArticles giải thích rằng giới hạn của Meta Platforms áp dụng cho liên kết ngoài trong bài đăng nhưng không áp dụng cho bình luận hay tin nhắn, tạo ra những “lối đi vòng”, dù việc lạm dụng có thể vi phạm điều khoản sử dụng.

Epidemic Sound, blog chuyên viết về kiếm tiền trên Facebook, khuyến khích nhà sáng tạo tận dụng âm nhạc và hiệu ứng để tăng thu nhập ngay trong nền tảng, phù hợp với mục tiêu giữ người dùng ở lại của Meta Platforms.

Trong khi đó, Metricool cho biết dù Facebook trả tiền quảng cáo khá cạnh tranh (có thể lên tới 0,15 USD cho mỗi 1.000 lượt xem với một số nhà sáng tạo), các chính sách hạn chế hiện nay dễ khiến người dùng chuyển sang những nền tảng khác như Snapchat hay LinkedIn, nơi việc chia sẻ liên kết vẫn không bị giới hạn.

Khả năng Meta Platforms triển khai thử nghiệm này toàn cầu vẫn chưa rõ ràng, nhưng những dấu hiệu ban đầu từ các bài đăng trên X cho thấy nó đã ảnh hưởng đến người dùng ở một số thị trường, như Mỹ và các khu vực châu Á.

Một người dùng trên X cho rằng chính sách này đặc biệt gây bất lợi cho các tổ chức phi lợi nhuận và giới giáo dục, vốn thường chia sẻ tài liệu miễn phí, từ đó làm dấy lên lời kêu gọi cơ quan quản lý vào cuộc xem xét các dấu hiệu về hành vi phản cạnh tranh của Meta Platforms.

Nền kinh tế nền tảng đang thay đổi

Về mặt kinh tế, sự chuyển hướng của Meta Platforms phù hợp với xu hướng các nền tảng khai thác nhiều giá trị hơn từ người dùng. Trang Social Media Today dự đoán rằng động thái này của Meta Platforms có thể làm tăng số lượng người đăng ký Meta Verified, vốn có tỷ lệ chấp nhận chậm kể từ khi ra mắt. Nếu thành công, điều đó có thể tạo ra hàng triệu USD doanh thu định kỳ cho Meta Platforms, bù đắp cho sự sụt giảm của quảng cáo truyền thống trong bối cảnh kinh tế khó khăn.

Tuy nhiên, các nhà phê bình cảnh báo Meta Platforms về phản ứng tiêu cực của người dùng. Những tiền lệ lịch sử, như việc Twitter (nay là X) triển khai xác minh trả phí, từng dẫn đến làn sóng người dùng rời bỏ nền tảng và sự dè dặt trong quảng cáo từ các thương hiệu.

Trang Opus khuyên các nhà sáng tạo giảm phụ thuộc vào Facebook, khuyến nghị sử dụng các kênh riêng như website để duy trì quyền kiểm soát lưu lượng truy cập và kiếm tiền.

Nhìn về phía trước, nhiều người thắc mắc liệu Instagram hay Threads có áp dụng các giới hạn tương tự Facebook hay không? Lịch sử tích hợp đa nền tảng của Meta Platforms cho thấy câu trả lời là có thể xảy ra, để tạo ra một mô hình đăng ký thống nhất. Tuy nhiên, như các cuộc thảo luận trên X cho thấy, ngưỡng chịu đựng của người dùng là có giới hạn. Nhiều người tuyên bố sẽ giảm hoạt động trên Facebook hoặc chuyển sang nền tảng khác nếu thử nghiệm này trở thành vĩnh viễn.

Các vấn đề đạo đức và pháp lý tiềm ẩn

Ngoài yếu tố kinh tế, các câu hỏi đạo đức cũng nổi lên. Việc hạn chế chia sẻ liên kết của Meta Platforms có thể vô tình hạn chế dòng chảy thông tin, đặc biệt tại những khu vực mà Facebook là nguồn tin tức chính. Điều đó làm dấy lên lo ngại về việc tiếp cận các quan điểm đa dạng, như đã được đề cập trong nhiều cuộc thảo luận trên X về tác động của việc hạn chế này với báo chí.

Các cơ quan quản lý, đặc biệt là tại Liên minh châu Âu với Đạo luật Thị trường Kỹ thuật số (DMA), có thể coi đây là hành vi kiểm soát thông tin. Những khoản phạt trước đây với Meta Platforms vì hành vi thu thập dữ liệu đã tạo tiền lệ, và thử nghiệm này có thể dẫn đến việc gã khổng lồ mạng xã hội Mỹ bị xem xét kỹ lưỡng hơn nếu gây bất lợi cho các thực thể nhỏ.

Về phía nhà sáng tạo, các chiến lược thích nghi đang dần xuất hiện. Một số người thử nghiệm gộp nội dung, chẳng hạn dùng bài đăng dạng carousel kèm bản xem trước để hạn chế việc phải đăng nhiều link mà không cần trả phí.

Những người khác thì tận dụng các công cụ sẵn có của Facebook, như Shops hoặc livestream, để tiếp tục kiếm tiền ngay trong nền tảng.

Tầm nhìn dài hạn cho hệ sinh thái mạng xã hội

Thử nghiệm của Meta Platforms cho thấy mạng xã hội không chỉ là nơi kết nối mà là thị trường được kiểm soát chặt chẽ. Công ty mẹ Facebook đặt cược rằng các nhà sáng tạo sẽ sẵn sàng trả tiền để không bị giới hạn tính năng, coi trọng độ phủ của nền tảng hơn các lựa chọn miễn phí.

Tuy nhiên, những tiến bộ trong sáng tạo nội dung bằng AI (trí tuệ nhân tạo), vốn đang tạo ra các chiến lược lan truyền trên YouTube, có thể mở ra những cách tiếp cận mới không phụ thuộc vào liên kết. Một số người đam mê công nghệ trên X cho rằng các công cụ rút gọn hoặc gom liên kết có thể tiếp tục phát triển để lách luật, dù các thuật toán của Meta Platforms chắc chắn sẽ thích nghi.

Cuối cùng, thành công của thử nghiệm này đến đâu còn phụ thuộc vào mức độ chấp nhận từ cộng đồng nhà sáng tạo. Nếu mức độ hưởng ứng thấp, Meta Platforms có thể điều chỉnh hoặc từ bỏ, giống nhiều thử nghiệm trước đây.

Ở thời điểm hiện tại, đây là phép thử cho việc các nền tảng có thể đẩy giới hạn kiếm tiền đi xa đến đâu mà không làm mất lòng người dùng cốt lõi.

Suy ngẫm về quyền lực của nền tảng

Chiến lược từ Meta Platforms là ưu tiên giữ chân người dùng hơn là tính mở của internet. Doanh nghiệp và nhà sáng tạo buộc phải cân nhắc giữa chi phí và lợi ích, từ đó có thể định hình lại sự hiện diện trên môi trường số của mình.

Phản hồi từ cộng đồng, đặc biệt là những ý kiến lan truyền trên X, sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc tác động đến các quyết định tiếp theo của Meta Platforms. Một người đã ví von rằng: “Trả tiền để được chia sẻ link trên Facebook chẳng khác gì mất phí để được trò chuyện nơi công cộng”.

Trong bối cảnh không gian số liên tục thay đổi, thử nghiệm này của Meta Platforms có thể báo hiệu một giai đoạn mới, nơi những hành động vốn rất cơ bản trên internet dần trở thành đặc quyền với những ai trả phí, đặt ra thách thức lớn với tinh thần của một internet mở.

Sơn Vân