TPHCM phải được bổ sung các giải pháp vượt trội, đột phá khác luật để bảo đảm vai trò đầu tàu, động lực, dẫn dắt

Chiều 3/12, tại Kỳ họp thứ 10, Chính phủ đã trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh.

Phát triển TPHCM có năng lực cạnh tranh toàn cầu

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Nghị quyết số 24-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã xác định mục tiêu đến năm 2030 TPHCM phải là thành phố văn minh, hiện đại, năng động sáng tạo, là nơi thu hút nhân tài, chuyên gia, nhà khoa học, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao đến sinh sống và làm việc; trung tâm tài chính quốc tế, phát triển ngang tầm các thành phố lớn trong khu vực Châu Á, đóng vai trò là cực tăng trưởng của vùng; nơi tập trung của các định chế tài chính quốc tế, các tập đoàn kinh tế lớn của thế giới.

Đoàn chủ tọa điều hành phiên họp

Nghị quyết số 31-NQ/TW của Bộ Chính trị cũng yêu cầu tập trung ưu tiên hoàn thiện thể chế, chính sách, điều kiện thuận lợi để tạo bước chuyển có tính đột phá trong huy động sức mạnh tổng hợp, khai thác hiệu quả các tiềm năng, lợi thế, vị trí chiến lược, thúc đẩy TPHCM phát triển nhanh, bền vững. Thành phố phải tiếp tục giữ vững vai trò là trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, có vị trí chính trị quan trọng của cả nước, có sức lan tỏa, thúc đẩy phát triển vùng Đông Nam Bộ và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam; sớm trở thành trung tâm kinh tế, tài chính, dịch vụ, văn hóa, giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo của khu vực Đông Nam Á và Châu Á, có năng lực cạnh tranh toàn cầu.

Sau 02 năm triển khai Nghị quyết số 98/2023/QH15, kinh tế Thành phố (trước sắp xếp) từ chỗ suy giảm nghiêm trọng do tác động của đại dịch Covid-19 đã phục hồi nhanh và từng bước phát triển ổn định trên cơ sở đổi mới mô hình tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu, gắn với ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. Tổng giá trị GRDP của Thành phố (trước sắp xếp) năm 2025 ước tăng 1,5 lần so với năm 2020; GRDP bình quân đầu người đạt 8.400 USD, gấp 1,7 lần so với bình quân chung cả nước.

Sau hợp nhất, TPHCM đã mở rộng dư địa phát triển với diện tích 6.772,6 km², dân số 13,6 triệu người; trong đó, lực lượng lao động khoảng 7,281 triệu người, chiếm 14% tổng số lao động toàn quốc; GRDP ước tính 3,03 triệu tỷ đồng (tương đương 123 tỷ USD), chiếm 23,5% GDP cả nước.

Điều kiện này mở ra cơ hội tái cấu trúc không gian, quy hoạch vùng đô thị tích hợp phát triển theo tư duy “1 trung tâm, 3 vùng, 1 đặc khu”, tối ưu hóa chia sẻ lợi thế so sánh của từng khu vực, hình thành siêu đô thị đa trung tâm phát triển theo ba hành lang, với năm trụ cột (bao gồm trung tâm công nghiệp, logistics, trung tâm tài chính quốc tế, du lịch và công nghiệp văn hóa, trung tâm giáo dục - y tế - khoa học công nghệ), với các chỉ tiêu cụ thể: tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân 10 - 11%/năm; đến năm 2030, GRDP bình quân đầu người đạt khoảng 14.000 - 15.000 USD; tổng vốn đầu tư xã hội bình quân 5 năm 35 - 40% GRDP; tỷ trọng kinh tế số chiếm từ 30 - 40% GRDP.

Để hiện thực hóa các mục tiêu trong 05 năm tới, Thành phố dự kiến mỗi năm cần huy động bổ sung thêm từ 08 tỷ USD đến 12 tỷ USD; trong khi đó, nguồn lực ngân sách chỉ đáp ứng được nhu cầu khoảng 30% (1,2 triệu tỷ đồng/3,5 triệu tỷ đồng tổng nhu cầu), chưa đủ sức dẫn dắt phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng

Để thực hiện mục tiêu trên, bảo đảm vai trò đầu tàu, động lực, dẫn dắt, góp phần hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng “02 con số” ngay từ năm 2026, Thành phố cần phải được bổ sung các giải pháp mang tính vượt trội, đột phá khác luật vào Nghị quyết 98/2023/QH15 nhằm tận dụng các cơ hội thu hút đầu tư và giải quyết ngay các điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực; tập trung vào các dự án chiến lược có quy mô đủ lớn, mang tính đột phá, có sức lan tỏa, đặc biệt là hạ tầng trọng điểm về giao thông, đô thị, hạ tầng du lịch, xử lý môi trường, quản lý nguồn nước, chống biến đổi khí hậu, công nghệ cao, y tế, giáo dục; thành lập khu thương mại tự do.

Có thể chế đặc thù, vượt trội cho khu thương mại tự do tại TPHCM

Một trong những nội dung quan trọng của Nghị quyết là bổ sung Điều 7a quy định thiết lập khung pháp lý đầy đủ cho mô hình Khu thương mại tự do, bao gồm: vị trí, cơ cấu khu chức năng, cơ chế quản lý, thẩm quyền, chính sách đất đai, ưu đãi đầu tư, đơn giản hóa thủ tục hành chính và cơ chế hải quan đặc thù.

Việc bổ sung này nhằm tạo không gian thể chế đặc thù, vượt trội cho khu thương mại tự do tại TPHCM tương tự Hải Phòng và Đà Nẵng để thu hút đầu tư chất lượng cao, phát triển dịch vụ hiện đại và thúc đẩy đổi mới sáng tạo, góp phần đưa TPHCM trở thành trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại quốc tế của khu vực, đồng thời, thực hiện thí điểm mô hình mới, kiểm nghiệm chính sách trước khi nhân rộng ra các địa phương khác.

Các chính sách cụ thể bao gồm: Trao thẩm quyền cho Ủy ban nhân dân Thành phố quyết định thành lập, mở rộng, điều chỉnh ranh giới Khu thương mại tự do, coi đây là quyết định điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung Thành phố.

Đồng thời, Hội đồng nhân dân Thành phố quy định trình tự, thủ tục thành lập, mở rộng, điều chỉnh ranh giới Khu thương mại tự do; Giao Ban Quản lý các Khu chế xuất và công nghiệp là cơ quan trực thuộc Ủy ban nhân dân Thành phố, thực hiện các chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước trực tiếp đối với Khu thương mại tự do;

Các đại biểu Quốc hội tại hội trường

Cho phép giao đất, cho thuê đất không qua đấu giá, đấu thầu đối với các dự án đầu tư trong khu thương mại tự do (trừ dự án nhà ở thương mại), nhằm đẩy nhanh thu hút đầu tư và phát triển hạ tầng khu; Cải cách thủ tục hành chính và điều kiện đầu tư theo hướng nhà đầu tư nước ngoài được thành lập tổ chức kinh tế mà không cần dự án đầu tư, không cần Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư trước, chỉ cần tuân thủ điều kiện tiếp cận thị trường.

Miễn kiểm tra chuyên ngành, không áp dụng biện pháp quản lý ngoại thương nội khối và áp dụng chế độ hải quan ưu tiên cho doanh nghiệp đủ điều kiện: Ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp 10% trong 20 năm, miễn 4 năm, giảm 50% trong 9 năm; cùng với giảm 50% thuế thu nhập cá nhân trong 10 năm cho chuyên gia, nhà khoa học, người lao động chất lượng cao, là mức ưu đãi vượt trội hơn các khu kinh tế hiện nay.

Cho phép doanh nghiệp trong khu được phép niêm yết, định giá và thanh toán bằng ngoại tệ - điểm mới so với quy định quản lý ngoại hối thông thường; Thủ trưởng cơ quan hải quan được mở rộng thẩm quyền (quyết định thành lập, đình chỉ kho, bãi, địa điểm hải quan, công nhận chế độ ưu tiên...). Hàng hóa trao đổi giữa các khu chức năng đủ điều kiện khu phi thuế quan được miễn các biện pháp quản lý ngoại thương, tương đương thông lệ quốc tế về khu tự do thương mại.

Các cơ chế, chính sách đề xuất áp dụng cho Khu TMTD tại TPHCM hầu hết là tương đồng với các cơ chế đã được áp dụng cho TP Hải Phòng và Đà Nẵng và những điểm đang được đề xuất bổ sung mới cho TP Đà Nẵng.

Chính phủ trình Quốc hội xem xét, thông qua Nghị quyết tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV.

Thanh Hòa