TP Hồ Chí Minh: phát triển nhân lực, từng bước làm chủ công nghệ đường sắt đô thị

Hiện nay, tại TP Hồ Chí Minh, tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên đã hoàn thành và đi vào khai thác thương mại từ ngày 22/12/2024. Theo kế hoạch, tuyến metro số 2 Bến Thành - Tham Lương sẽ khởi công vào ngày 15/1/2026; tuyến metro Bến Thành - Cần Giờ (tư nhân đầu tư) dự kiến khởi công cuối năm nay.

Trong giai đoạn 2025 - 2030, TP Hồ Chí Minh dự kiến khởi công đồng loạt 9 tuyến metro với tổng chiều dài khoảng 355 km. Tổng vốn đầu tư dự kiến khoảng 44 tỷ USD. Đó là các tuyến: tuyến số 1 (Bến Thành - An Hạ, kéo dài đến Bình Dương), tuyến số 2 (Bến Thành - Tham Lương - Củ Chi, kéo dài đến Thủ Dầu Một), tuyến số 3 (Hiệp Bình Phước - An Hạ), tuyến số 4 (Đông Thạnh - Tân Sơn Nhất - Bến Thành - Hiệp Phước), tuyến số 5 (Long Trường - xa lộ Hà Nội - cầu Sài Gòn ngã tư Bảy Hiền - depot Đa Phước), tuyến số 6 (Vành đai trong), tuyến số 7 (Tân Kiên - Thủ Thiêm - Vinhomes Grand Park), cùng các đoạn mở rộng thuộc tuyến số 1 và số 2.

Để làm chủ hệ thống metro trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ những năm tới, yêu cầu cấp thiết đặt ra là TP cần có nguồn nhân lực được đào tạo bài bản và chất lượng.

Tuy nhiên, nhân lực đường sắt đô thị hiện nay chủ yếu có kiến thức tổng hợp, thiếu kỹ năng chuyên môn, phụ thuộc chuyên gia nước ngoài trong nhiều khâu quan trọng như quản lý, vận hành, bảo trì và chuyển giao công nghệ…, chưa có hệ thống chứng chỉ và chất lượng đào tạo chưa đáp ứng nhu cầu thực tế, chưa được đào tạo bài bản về kỹ thuật, công nghệ và quản lý. Những thiếu hụt này ảnh hưởng lớn tới tiến độ xây dựng metro, phụ thuộc vào đối tác nước ngoài không phát huy hết hiệu quả đầu tư công và an toàn khai thác. Do đó, việc ưu tiên đào tạo, bồi dưỡng và phát triển đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn sâu, đủ năng lực tiếp cận và làm chủ công nghệ hiện đại là yêu cầu cấp thiết.

TP Hồ Chí Minh tăng tốc đào tạo nhân lực quản lý, khai thác, vận hành metro. Ảnh: VGP/LA

Vì vậy, mới đây, TP Hồ Chí Minh vừa ban hành đề án đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức phát triển mạng lưới đường sắt đô thị giai đoạn 2025 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Mục tiêu là hình thành đội ngũ trình độ cao, đủ năng lực quy hoạch, xây dựng, quản lý, vận hành và bảo trì metro theo chuẩn quốc tế.

Theo UBND TP Hồ Chí Minh, chương trình đào tạo sẽ triển khai theo hướng dài hạn, dành cho cán bộ có nhu cầu nâng cao chuyên môn hoặc thuộc diện quy hoạch; tập trung trang bị kiến thức chuyên ngành cốt lõi.

Các nhóm chuyên ngành bao gồm: kỹ thuật hạ tầng – công trình metro; tín hiệu – điều khiển – tự động hóa; điện khí hóa; phương tiện – cơ khí; vật liệu – kỹ thuật đường sắt; vận hành – dịch vụ; bảo trì – sửa chữa; công nghệ thông tin – dữ liệu vận hành; quản lý dự án – kinh tế vận tải; quy hoạch và phát triển TOD; môi trường, an toàn và phòng chống rủi ro.

TP Hồ Chí Minh đặt mục tiêu đến 2030 sẽ đào tạo chuyên sâu ít nhất 50% trong 60 cán bộ quản lý đường sắt đô thị, có 5-10 thạc sĩ. Đến 2035, 80% được đào tạo, gồm 30% thạc sĩ và 10% tiến sĩ. Giai đoạn 2035-2045, lực lượng này được chuẩn hóa 100%, với hơn 50% thạc sĩ và 10-20% tiến sĩ.

TP Hồ Chí Minh sẽ đào tạo 160 nhân sự quản lý dự án metro đến 2030, tăng lên 310 người năm 2035 và 400 người năm 2045. Lãnh đạo thành phố và các sở, ngành liên quan được bồi dưỡng hàng năm. Mỗi năm, tối thiểu 50% cán bộ metro được cử ra nước ngoài học tập, cập nhật công nghệ và kinh nghiệm vận hành. Việc này nhằm hướng nguồn nhân lực trong nước có cơ hội tiếp cận nhanh chóng với các mô hình vận hành tiên tiến, tiêu chuẩn an toàn và công nghệ mới nhất của thế giới.

Mục tiêu hướng đến là bảo đảm hệ thống metro vận hành an toàn, hiệu quả và bền vững, góp phần giảm ùn tắc, cải thiện môi trường và nâng cao chất lượng sống cho người dân.

Mai Linh