TP Hồ Chí Minh: Đưa nông nghiệp đô thị thành trụ cột phát triển bền vững

Quang cảnh hội thảo. Ảnh: M.Tuấn

Đất nông nghiệp bị thu hẹp

Phát biểu khai mạc, ông Bùi Minh Thạnh - Phó Chủ tịch UBND thành phố Hồ Chí Minh cho biết, quá trình sáp nhập hành chính đang tạo ra không gian nông nghiệp sâu rộng với diện tích 454.000ha đủ điều kiện hình thành các vùng sản xuất quy mô lớn đa dạng sinh thái.

Theo định hướng, khu vực thành phố Hồ Chí Minh (cũ) là trung tâm giống nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp đô thị; khu vực Bình Dương là cây công nghiệp, chăn nuôi quy mô lớn và phát triển theo hướng hữu cơ và an toàn; khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu là nông nghiệp công nghệ cao, sản phẩm đặc sản, thủy sản mặn nước lợ và du lịch nông nghiệp sinh thái.

Bên cạnh các thuận lợi, ông Bùi Minh Thạnh cũng chỉ ra các thách thức lớn đang đặt ra. Trong đó, tốc độ đô thị hóa nhanh làm thu hẹp đất nông nghiệp và khó khăn về lao động, suy thoái hệ sinh thái. Nếu không có giải pháp mạnh mẽ, tăng trưởng nông nghiệp và thu nhập nông dân sẽ chịu tác động rất lớn.

Mặt khác, tình trạng ngập úng đô thị ngày càng nghiêm trọng do biến đổi khí hậu, triều cường và mưa cực đoan. Từ đó, đòi hỏi nông nghiệp phải đóng vai trò là hạ tầng xanh tự nhiên, góp phần giữ thấm và làm chậm dòng chảy, bảo vệ hệ thống của đô thị.

“Thành phố đang điều chỉnh quy hoạch đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050. Kết quả hội thảo hôm nay là cơ sở khoa học quan trọng để phục vụ cho công tác quy hoạch và xây dựng chính sách của thành phố thời gian tới”, ông Bùi Minh Thạnh nhấn mạnh.

Mới đây, báo cáo UBND thành phố Hồ Chí Minh đề xuất Bộ Nông nghiệp và Môi trường về việc điều chỉnh, bổ sung nhu cầu sử dụng đất đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 nêu rõ, nhóm đất nông nghiệp chỉ còn 337.055ha, giảm 69.055ha so với chỉ tiêu được phân bổ và giảm 46.675ha so với chỉ tiêu đã đề xuất. Trong đó đất trồng lúa là 5.200ha, giảm 9.833ha so với chỉ tiêu được phân bổ; đất rừng đặc dụng 16.524ha, giảm 652ha so với chỉ tiêu; đất rừng phòng hộ 44.787ha, giảm 3.026ha so với chỉ tiêu; đất rừng sản xuất 10.292ha, giảm 770ha so với chỉ tiêu.

Xây dựng hệ sinh thái nông nghiệp bền vững

Với những con số trên, ThS.KTS Ngô Anh Vũ - Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng thành phố Hồ Chí Minh cũng chỉ rõ những thách thức đặt ra cho nông nghiệp đô thị, đòi hỏi ngành phải thay đổi tư duy trong cách làm, thực hiện chuyển đổi mạnh mẽ cơ cấu cây trồng, vật nuôi, ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất, hướng tới xây dựng đô thị sinh thái bền vững cho tương lai.

ThS.KTS Ngô Anh Vũ - Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng thành phố Hồ Chí Minh nhấn mạnh tầm quan trọng xây dựng nông nghiệp đô thị sinh thái bền vững. Ảnh: M.Tuấn

“Đối với thành phố Hồ Chí Minh, quỹ đất nông nghiệp sẽ ngày càng giảm để ưu tiên cho mục đích sử dụng đất khác mang lại hiệu quả kinh tế tốt hơn và sản xuất nông nghiệp buộc phải thay đổi theo mô hình nông nghiệp đô thị, nông nghiệp công nghệ cao, ứng dụng công nghệ sinh học, sản xuất sạch, sử dụng ít quỹ đất hơn”, ông Vũ nêu lên quan điểm.

Hiến kế giải pháp phát triển nông nghiệp đô thị thành phố Hồ Chí Minh thời gian tới, Tiến sĩ Tô Thị Thùy Trang - Viện Nghiên cứu phát triển thành phố cho rằng, cần quy hoạch vùng sản xuất nông nghiệp tập trung, ưu tiên khoanh vùng và bảo vệ diện tích đất nông nghiệp quan trọng đã được quy hoạch cho nông nghiệp đô thị và nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

Cùng với đó, xây dựng cơ chế, chính sách thuê đất, góp vốn bằng quyền sử dụng đất linh hoạt, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp đô thị quy mô lớn để dễ dàng áp dụng công nghệ và cơ giới hóa.

Ngoài ra, thành phố cần đưa ra các chính sách ưu đãi về thuế và thuê đất như miễn, giảm tiền thuê đất, thuế đất nông nghiệp cho các dự án nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và nông nghiệp tái tạo đạt chuẩn...

Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học thảo luận các nhóm vấn đề trọng tâm như đánh giá tiềm năng, lợi thế, động lực và điểm nghẽn của nông nghiệp đô thị; làm rõ vai trò của thành phố Hồ Chí Minh trong khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và liên kết vùng,...

Từ đó, đề xuất quan điểm, mục tiêu, định hướng giai đoạn đến năm 2030 - 2050; xác định sản phẩm chủ lực, mô hình ưu tiên, công nghệ giống, kỹ thuật canh tác - chăn nuôi hiện đại, gắn với du lịch nông nghiệp và bảo tồn đa dạng sinh học.

Đồng thời, đề xuất giải pháp - cơ chế - chính sách thúc đẩy nông nghiệp đô thị theo hướng sinh thái, hữu cơ, công nghệ cao; hình thành các vùng sản xuất hàng hóa lớn, gắn kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ và tạo mảng xanh bền vững cho đô thị.

Theo Quyết định số 1125/QĐ-TTg ngày 11-6-2025 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Quy hoạch chung thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060, diện tích dành cho nông nghiệp 20.500 - 22.500ha, tập trung tại các huyện cũ, gồm: Củ Chi, Cần Giờ, một phần tại Nhà Bè và Bình Chánh. Ngoài ra, mảng xanh còn có 34.000 - 36.000ha đất lâm nghiệp và hệ thống sông, kênh, rạch có tổng diện tích khoảng 27.500 - 28.500ha.

Minh Tuấn