TP Hồ Chí Minh: Chắt chiu đất trung tâm làm không gian công cộng

Khu đất cảng Nhà Rồng - Khánh Hội (rộng khoảng 31,5ha) được định hướng phát triển không gian văn hóa, công viên cây xanh. Ảnh: HT

Rừng bê tông thiếu “mảng xanh”

Thực tế cho thấy, thành phố Hồ Chí Minh đang thiếu không gian công cộng, công viên cây xanh, đặc biệt khu vực trung tâm - nơi có mật độ dân cư, xây dựng và giao thông rất cao. Hiện, mật độ cây xanh trên đầu người tại trung tâm thành phố chỉ 0,5m²/người, trong khi chỉ tiêu tối thiểu 10m²/người, cần gấp 20 lần so hiện tại.

Không gian công cộng dọc bờ sông Sài Gòn từ cầu Sài Gòn đến cầu Tân Thuận được xem là “đất kim cương” của thành phố Hồ Chí Minh - nơi đón làn gió mát hiếm hoi từ sông Sài Gòn thổi vào. Tuy nhiên, phần lớn không gian này đã được đầu tư xây dựng các dự án nhà ở. Hiện chỉ còn Công viên bến Bạch Đằng và bến Nhà Rồng - Khánh Hội.

Không gian hai bờ sông Sài Gòn, đặc biệt bờ Tây, là không gian đô thị rất quý giá của thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: Nguyễn Lê

Theo các chuyên gia về quy hoạch đô thị, bờ Tây sông Sài Gòn là không gian đô thị rất quý giá mà không nhiều đô thị trên thế giới có được. Dọc bờ Tây này có nhiều kênh, rạch chảy thẳng ra sông Sài Gòn tạo vùng đô thị sông nước mang đặc trưng Nam Bộ. Vùng lõi đô thị bên trong - hiện rất ngột ngạt - đón được không khí trong lành từ sông Sài Gòn thổi vào.

Khu vực này không nên xây dựng cao tầng (sẽ chắn gió mát, chắn tầm nhìn), mà nên dành để xây dựng không gian công cộng, công viên cây xanh, kết hợp với bảo tồn các công trình hiện hữu để người dân đến sinh hoạt, vui chơi, tái tạo năng lượng.

Nội đô thành phố Hồ Chí Minh nén, nhiều bê tông và ít mảng xanh. Ảnh: Nguyễn Lê

Khu trung tâm sẽ xanh thoáng hơn

Mới đây, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh Trần Lưu Quang cho biết, Thường trực Thành ủy đã thống nhất chủ trương dừng dự án nhà ở tại khu đất cảng Nhà Rồng - Khánh Hội (rộng khoảng 31,5ha, thuộc quận 4 cũ) để mở rộng Không gian văn hóa Hồ Chí Minh.

Phần diện tích còn lại sẽ được quy hoạch làm công viên, kết hợp mở rộng đường Nguyễn Tất Thành và phát triển các dịch vụ công cộng, tạo không gian sinh hoạt văn hóa ven sông, kết nối với trung tâm thành phố.

Chủ trương này rất hợp lòng dân, nhận được sự ủng hộ rất lớn từ người dân thành phố. Ông Phan Văn Quang (54 tuổi, ngụ phường Khánh Hội) chia sẻ: “Ở quận 4 cũ có bờ sông Sài Gòn trải dài từ cầu Khánh Hội đến cầu Tân Thuận nhưng nhìn thấy sông mà người dân không có lối ra bờ sông. Nếu khu đất này được sử dụng làm công viên, không gian công cộng thì người dân thành phố rất vui mừng”.

Trao đổi với phóng viên Báo Hànôịmới, Tiến sĩ khoa học, kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn bày tỏ rất vui mừng và cho rằng, chuyển đổi dự án bất động sản nhà ở thành không gian văn hóa, không gian công cộng và công viên cây xanh tại khu “đất kim cương” này chỉ có lợi ích chứ không hề hy sinh lợi ích kinh tế.

Ông Ngô Viết Nam Sơn phân tích: Sau khi hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, thành phố Hồ Chí Minh trở thành đô thị phát triển theo định hướng “đa cực” và “đa trung tâm”. Khu vực Bình Dương cũ đất đai rộng lớn, nên tập trung phát triển về “lượng” (xây dựng nhiều công trình hạ tầng, nhà ở để giãn dân cư). Còn khu trung tâm hiện hữu (trung tâm cũ, rộng 930ha) cần định hướng phát triển trọng tâm về “chất” (chất lượng sống, chất lượng tăng trưởng dựa trên dịch vụ, tài chính).

Thành phố Hồ Chí Minh cần thêm không gian văn hóa, không gian xanh khu vực trung tâm để nâng tầm chất lượng sống của người dân. Ảnh: Nguyễn Lê

Cũng theo kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn, việc dừng dự án phát triển nhà ở khu đất cảng Nhà Rồng - Khánh Hội không làm mất đi cơ hội đầu tư của doanh nghiệp, mà chỉ chuyển trọng tâm từ khu vực này sang khu vực khác, gần nhất là Khu đô thị mới Thủ Thiêm ngay đối diện bên kia bờ sông Sài Gòn.

“Dư địa phát triển bất động sản ở Thủ Thiêm còn lớn, khu vực này có thể xây dựng cao tầng giống như khu Phố Đông ở Thượng Hải (Trung Quốc)”, kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn cho hay.

Chuyên gia quy hoạch đô thị này nhấn mạnh, việc chắt chiu từng diện tích đất khu vực trung tâm thành phố Hồ Chí Minh để mở rộng không gian văn hóa, không gian xanh phục vụ cộng đồng là chủ trương rất đúng đắn của lãnh đạo thành phố, cho thấy tư duy phát triển đô thị bền vững, hướng đến chất lượng sống của cư dân.

Khu đất số 1, đường Lý Thái Tổ (phường Vườn Lài) có diện tích khoảng 3,7ha, từng là dinh thự của gia đình Chú Hỏa “vua nhà đất” Sài Gòn xưa, sau năm 1975 được dùng làm Nhà khách Chính phủ. Khu đất này hiện đang bị bỏ hoang, công trình trên đất xuống cấp nghiêm trọng. Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh có định hướng chỉnh trang khu đất trên thành công viên đa công năng, nơi tổ chức hoạt động văn hóa nghệ thuật và đặt tượng đài tưởng niệm người dân mất vì Covid-19.

Nguyễn Lê