TP.HCM tăng cường kết nối vùng, tạo động lực phát triển mới cho Đông Nam Bộ

Với các quyết định quan trọng như Quy hoạch tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (Quyết định 1629/QĐ-TTg), Quy hoạch tỉnh Bình Dương (Quyết định 790/QĐ-TTg), cùng với Đồ án điều chỉnh Quy hoạch chung TP.HCM đến năm 2040, tầm nhìn 2060 (Quyết định 1125/QĐ-TTg), toàn vùng đang hướng tới mô hình phát triển đồng bộ, liên kết và bền vững. Trong bối cảnh đó, TP.HCM phải tái cấu trúc không gian đô thị theo hướng "đa cực - đa trung tâm", hình thành các đô thị vệ tinh, phát huy lợi thế vùng, giảm tải cho lõi trung tâm.

Ông Võ Hoàng Ngân – Giám đốc Sở Quy hoạch – Kiến trúc TP.HCM.

Phóng viên Báo Xây dựng đã trao đổi với ông Võ Hoàng Ngân, Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM về các định hướng phát triển, chiến lược kết nối và vai trò của các hành lang tăng trưởng trong giai đoạn sắp tới.

- Sau khi sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh và trong bối cảnh các quyết định quy hoạch tỉnh lân cận đã được phê duyệt, TP.HCM đang điều chỉnh Quy hoạch thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn 2050. Ông có thể cho biết định hướng trọng tâm của quá trình này?

Sở Quy hoạch - Kiến trúc đang thực hiện lập điều chỉnh Quy hoạch Thành phố thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 theo Nghị quyết 66.2/2025/NQ-CP ngày 28/8/2025 của Thủ tướng Chính phủ. Quá trình này nhằm xác lập định hướng phát triển, sắp xếp lại không gian đô thị, phân bổ nguồn lực cho các mục tiêu kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, hạ tầng, môi trường. Đây là cơ sở để tiến tới lập Quy hoạch chung Thành phố trong giai đoạn tới, phù hợp với bối cảnh mới của siêu đô thị sau sắp xếp hành chính.

Song song đó, Sở đang khẩn trương nghiên cứu quy hoạch chung Thành phố theo chỉ đạo của UBND Thành phố, với trọng tâm xác định các khu vực phát triển đô thị mới, đô thị vệ tinh nhằm chia sẻ áp lực với khu lõi, định hướng phát triển hạ tầng, liên kết vùng, và đảm bảo khả năng liên kết nội tại. Vừa qua, Sở Quy hoạch - Kiến trúc đã tổ chức các buổi Tọa đàm về nội dung "Tầm nhìn, dự báo và cấu trúc phát triển không gian, định hướng quy hoạch giao thông, hạ tầng kỹ thuật TP.HCM mới" để tham vấn ý kiến chuyên gia và sẽ tổng hợp một số nội dung cơ bản báo cáo UBND Thành phố để nghiên cứu chuyển tải vào Nhiệm vụ Quy hoạch chung TP.HCM.

- Với các quyết định quy hoạch cấp tỉnh và vùng như Quyết định 1629/QĐ-TTg (Bà Rịa - Vũng Tàu) và Quyết định 790/QĐ-TTg (Bình Dương), TP.HCM đặt trọng tâm gì trong việc phối hợp liên kết vùng để tạo động lực phát triển chung?

TP.HCM nhìn nhận rằng để phát triển bền vững và hiệu quả, cần phối hợp đồng bộ với các tỉnh lân cận đã có quy hoạch được phê duyệt. Sự đồng bộ này sẽ hình thành một cấu trúc vùng thống nhất, trong đó mỗi địa phương giữ vai trò riêng nhưng liên kết chặt chẽ, tận dụng lợi thế về cảng biển, logistics, hạ tầng giao thông, nông - công nghiệp, du lịch… Nhờ vậy, các cực tăng trưởng mới không chỉ thuộc riêng TP.HCM mà là sản phẩm của liên kết vùng, giúp phân bổ lại chức năng đô thị, công nghiệp, dịch vụ nhằm giảm áp lực cho khu trung tâm, đồng thời phát huy lợi thế vùng.

Việc gắn kết TP.HCM với các tỉnh này sẽ mở ra không gian phát triển liên vùng, đặc biệt về cảng biển, logistics, du lịch biển... yếu tố mà một đô thị lớn như TP.HCM rất cần.

Cầu Sài Gòn và tuyến Metro Bến Thành - Suối Tiên, là một trong những công trình hạ tầng giao thông quan trọng giúp TP.HCM kết nối với khu vực phía Đông thành phố.

Dự kiến định hướng các phân vùng phát triển TP.HCM theo mô hình "1 không gian - 3 vùng - 1 đặc khu". Trong đó, khu vực lõi TP.HCM cũ đóng vai trò là "thủ phủ tài chính và công nghệ cao", tập trung phát triển thành trung tâm: tài chính, thương mại, văn hóa - thể thao - du lịch, giáo dục - y tế chất lượng cao, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Khu vực Bình Dương đóng vai trò "thủ phủ công nghiệp", là trung tâm sản xuất công nghiệp công nghệ cao;

Khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu là "thủ phủ kinh tế biển", đóng vai trò là cửa ngõ cảng biển quốc tế, phát triển các dịch vụ biển (vui chơi giải trí, logistics), năng lượng gió ngoài khơi, khu mậu dịch tự do;

Đặc khu Côn Đảo: phát triển thành trung tâm du lịch - nghỉ dưỡng - tâm linh - sinh thái.

- Xin ông cho biết các định hướng chiến lược quan trọng nhất đang được nghiên cứu trong quy hoạch chung Thành phố hiện nay?

Một số định hướng chiến lược đang được tập trung nghiên cứu trong giai đoạn sắp tới bao gồm:

Thứ nhất, tăng cường kết nối vùng Đông Nam Bộ.

Hành lang tăng trưởng chiến lược được xác định với xương sống là hệ thống đường vành đai (Vành đai 3, Vành đai 4), hệ thống cao tốc (TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây, Bến Lức - Long Thành, Biên Hòa - Vũng Tàu), cùng các tuyến đường sắt tốc độ cao như Thủ Thiêm - Cảng hàng không Long Thành. Mạng lưới này sẽ kết nối đến cảng hàng không Tân Sơn Nhất và Long Thành, tạo trục động lực mới cho toàn vùng.

Thứ hai, tăng cường kết nối vùng Tây Nam Bộ.

Khu vực này có thế mạnh về thủy sản, du lịch, nông nghiệp; do đó Thành phố nghiên cứu khai thác các tuyến kết nối mới, kết nối hiện hữu với hệ thống quốc gia như đường sắt TP.HCM – Cần Thơ và đường sắt tốc độ cao. Điều này mở rộng không gian phát triển cho khu vực phía Tây và Nam Thành phố, nhất là tại Bình Chánh và Cần Giờ.

Thứ ba, kiến tạo các trục phát triển mới.

Hành lang ven biển phía Nam (từ Tây sang Đông) là tuyến kết hợp Vành đai 3 và Vành đai 4 nhằm hình thành động lực kinh tế - công nghiệp - đô thị - dịch vụ chạy dọc theo trục này. Hành lang này khai thác tối đa lợi thế của các tuyến giao thông huyết mạch quốc gia, đặc biệt là hành lang Mộc Bài - TP.HCM - Cái Mép - Thị Vải - Gành Rái, gắn với hành lang kinh tế xuyên Á.

Những định hướng này không chỉ đáp ứng yêu cầu nội đô mà hướng tới phát huy lợi thế vùng, biển, logistics, cảng, sân bay, hình thành các cực tăng trưởng mới, giảm tải cho khu trung tâm.

- Hành lang ven biển phía Nam được xem là trục tăng trưởng mới. Ông có thể phân tích rõ hơn vai trò của trục này đối với TP.HCM và vùng lân cận?

Hành lang ven biển phía Nam được xác định trong quy hoạch chung sẽ là động lực mới cho phát triển kinh tế biển, logistics, du lịch, năng lượng tái tạo và đô thị sinh thái ven biển. Với sự liên kết giữa các cảng biển, hệ thống cảng sâu, logisticss quốc gia, và các tuyến giao thông huyết mạch, hành lang này khai thác tối đa lợi thế biển và cảng của vùng, trong đó có biển là khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu cũ.

Việc phát triển đô thị ven biển, khu công nghiệp, khu dịch vụ logistics, cảng biển kết hợp du lịch và đô thị sinh thái sẽ giúp mở rộng không gian đô thị của TP.HCM về hướng biển, đồng thời tạo chuỗi đô thị - công nghiệp - cảng - logistic liên vùng, tăng khả năng hấp dẫn đầu tư, phân bổ lại dân cư - kinh tế và giảm áp lực phát triển ở nội đô.

Từ Tòa nhà Landmark nhìn về phía Tây TP.HCM.

- Mô hình "đa cực - đa trung tâm" và đô thị vệ tinh là giải pháp được nhiều chuyên gia nhắc tới. Thưa ông, các đô thị vệ tinh được nhìn nhận như thế nào trong quy hoạch chung này?

Đô thị vệ tinh và mô hình đa trung tâm - đa cực, được coi là giải pháp then chốt để giảm áp lực lên lõi trung tâm. Những đô thị vệ tinh sẽ đảm nhận chức năng đô thị, dân cư, dịch vụ, công nghiệp, logistics giúp phân bố đều hơn không gian và chức năng đô thị. Bằng cách xác định các cực tăng trưởng mới gắn với các hành lang phát triển, các phân vùng đô thị và liên kết vùng, những đô thị vệ tinh sẽ giúp TP.HCM phát triển một cách cân bằng, bền vững, không dồn hết vào một trung tâm, đồng thời phát huy lợi thế vùng lân cận.

Đây cũng phù hợp với định hướng của Quyết định 1125/QĐ-TTg, theo đó TP.HCM phát triển theo mô hình đô thị đa trung tâm, với nhiều phân vùng đô thị chức năng, nhằm phân bổ dân cư, dịch vụ, nhà ở, hạ tầng một cách hợp lý và đồng đều.

- Nhìn tổng thể, ông đánh giá như thế nào về vai trò của "tăng cường kết nối" đối với động lực phát triển mới của TP.HCM và cả vùng Đông Nam Bộ trong giai đoạn tới?

Tăng cường kết nối về giao thông, kinh tế, hạ tầng, không gian là yếu tố then chốt để TP.HCM và vùng Đông Nam Bộ tạo nên các động lực phát triển mới. Các hành lang tăng trưởng, các trục kết nối vùng, cảng biển, sân bay, đô thị vệ tinh và liên kết các tỉnh tất cả sẽ giúp tạo ra mạng lưới phát triển liên tục, thống nhất, hiệu quả hơn.

Nhờ đó, không gian phát triển được mở rộng, không chỉ tập trung ở nội đô mà lan tỏa ra các vùng Tây, Nam, Đông, vùng biển; dân cư, công nghiệp, dịch vụ được phân bổ lại hợp lý; hạ tầng được đồng bộ; đô thị có cấu trúc đa cực - đa trung tâm.

Khi các trục kết nối liên vùng được hoàn thiện, các quy hoạch tỉnh lân cận được thực hiện đồng bộ, TP.HCM sẽ có điều kiện thuận lợi để tiếp tục khẳng định vai trò trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, đồng thời đóng vai trò hạt nhân phát triển của toàn vùng Đông Nam Bộ, thích ứng với quy mô siêu đô thị và yêu cầu phát triển bền vững trong tầm nhìn 2050–2060.

Xin trân trọng cám ơn ông !

Cao Cường