TP.HCM nhiều năm chỉ tuyển được dưới 10% giáo viên Âm nhạc, Mỹ thuật so với nhu cầu

Năm học 2025 - 2026, dù tuyển tới 5.726 viên chức ở vị trí giáo viên, nhiều trường tại TP.HCM vẫn không tìm đủ giáo viên các môn đặc thù như Âm nhạc, Mỹ thuật, Tin học, Công nghệ, Lịch sử và Địa lý, Tổng phụ trách Đội, buộc phải xoay xở bằng giải pháp tạm thời và huy động thêm phụ huynh, nghệ sĩ cùng tham gia.

Khoảng trống kéo dài ở các môn đặc thù

Theo Sở GD-ĐT TP.HCM, năm học 2025 - 2026 thành phố cần tuyển 5.726 viên chức vị trí giáo viên. Tuy nhiên ở nhóm môn Âm nhạc, Mỹ thuật, số lượng ứng viên nộp hồ sơ rất thấp so với nhu cầu. Ở bậc tiểu học, môn Âm nhạc chỉ có 46 người đăng ký trên tổng số 180 vị trí; ở cấp trung học cơ sở có 65 người đăng ký trong khi cần tới 223 giáo viên. Với môn Mỹ thuật, bậc tiểu học cần 194 giáo viên nhưng chỉ có 30 ứng viên, còn cấp trung học cơ sở nhu cầu 235 vị trí nhưng chỉ có 57 người dự tuyển.

Giáo viên Âm nhạc bậc THPT rất khó tuyển dụng-Ảnh: Internet

Tính chung toàn ngành, số giáo viên còn thiếu chủ yếu tập trung ở 6 môn Âm nhạc, Mỹ thuật, Tin học, Lịch sử và Địa lý, Công nghệ, Tổng phụ trách Đội. Riêng 6 môn này chiếm 1.447 trong tổng số 1.787 giáo viên còn thiếu. Môn Mỹ thuật thiếu nhiều nhất với 320 giáo viên (tiểu học thiếu 149, trung học cơ sở thiếu 168, trung học phổ thông thiếu 3). Môn Âm nhạc thiếu 297 giáo viên (tiểu học thiếu 125, trung học cơ sở thiếu 157, trung học phổ thông thiếu 15).

Tại kỳ họp chuyên đề Hội đồng nhân dân TP.HCM ngày 29.9, đại biểu Nguyễn Thị Việt Tú bày tỏ lo ngại trước thực trạng nhiều trường học thiếu giáo viên Âm nhạc, Mỹ thuật trong khi chương trình giáo dục phổ thông mới tăng cường các môn năng khiếu, yêu cầu học sinh được tiếp cận đầy đủ. Đại biểu đề nghị thành phố sớm có cơ chế hỗ trợ, thu hút giáo viên cho các trường.

Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM Nguyễn Văn Hiếu cho biết tỷ lệ tuyển dụng thực tế đối với các môn đặc thù này nhiều năm qua không đạt 10% so với nhu cầu. Thành phố có hai cơ sở đào tạo sư phạm chính là Trường đại học Sư phạm TP.HCM và Trường đại học Sài Gòn, nhưng mỗi năm ngành Âm nhạc, Mỹ thuật chỉ tuyển khoảng 20 sinh viên. Số lượng đã ít, một bộ phận sinh viên sau khi tốt nghiệp lại chọn làm việc ở lĩnh vực khác, khiến nguồn giáo viên càng khan hiếm.

Nhiều năm không tuyển được giáo viên Âm nhạc, Mỹ thuật, Công nghệ, các trường buộc phải mời giáo viên thỉnh giảng, tự cân đối nguồn ngân sách tại chỗ. Đại diện một số trường thừa nhận đây chỉ là giải pháp tình thế, chủ yếu “vá” vào những tiết học còn thiếu, trong khi về lâu dài nhà trường rất khó xây dựng chương trình bài bản nếu không có giáo viên biên chế ổn định. Không ít hiệu trưởng ví von, “có người trúng tuyển, trường như trúng thưởng” bởi số hồ sơ dự tuyển quá ít so với chỉ tiêu.

Sở GD-ĐT TP.HCM cho biết đã nhiều lần tham mưu UBND thành phố về chính sách thu hút nhân lực, song hiện vẫn vướng quy định chung về chế độ tiền lương nên chưa thể ban hành cơ chế đãi ngộ riêng cho giáo viên các môn đặc thù.

Giải bài toán thiếu giáo viên bằng đào tạo và sức mạnh cộng đồng

Trước thực trạng kéo dài, Sở GD-ĐT TP.HCM kiến nghị Bộ GD-ĐT tăng chỉ tiêu đào tạo cho các ngành sư phạm Âm nhạc, Mỹ thuật tại Trường đại học Sư phạm TP.HCM và Trường đại học Sài Gòn, đồng thời định hướng phát triển các trường STEM, trường nghệ thuật để tạo nguồn học sinh năng khiếu, bổ sung đội ngũ giáo viên tương lai. Bên cạnh đó, Sở dự kiến đổi mới quy trình tuyển dụng theo hướng trao thêm quyền cho các trường, đẩy mạnh tuyển dụng sinh viên tốt nghiệp loại giỏi, xuất sắc và xây dựng chính sách thu hút nhân lực chất lượng cao từ các địa phương khác đến công tác tại TP.HCM.

Một giải pháp được đánh giá có tính khả thi là tận dụng nguồn nhân lực từ cộng đồng văn nghệ sĩ. Theo hướng dẫn mới của Bộ GD-ĐT, Sở GD-ĐT TP.HCM sẽ phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao mời nghệ sĩ, nghệ nhân tham gia giảng dạy tại các trường phổ thông. Cách làm này vừa góp phần nâng cao kỹ năng, thẩm mỹ cho học sinh, vừa tạm thời bù đắp tình trạng thiếu giáo viên, phù hợp với yêu cầu tăng cường trải nghiệm nghệ thuật trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Ở góc độ nhà trường, nhiều hiệu trưởng cho rằng sự chủ động trong xây dựng chương trình và huy động nguồn lực xã hội sẽ giúp giảm bớt áp lực thiếu giáo viên. Cô Trần Bé Hồng Hạnh, Hiệu trưởng Trường tiểu học Nguyễn Thái Học (phường Bến Thành, TP.HCM), cho biết Sở GD-ĐT cho phép các trường linh hoạt thiết kế hoạt động dạy học, không phụ thuộc hoàn toàn vào sách giáo khoa, từ đó tăng yếu tố trải nghiệm cho học sinh.

Theo cô Hạnh, trường xây dựng nhiều câu lạc bộ như câu lạc bộ đàn ca tài tử, hội họa, trong đó có nghệ nhân là phụ huynh tham gia giảng dạy. “Các em rất yêu thích câu lạc bộ, còn phụ huynh cũng mong con có thêm hứng thú học tập nên chủ động hỗ trợ kinh phí. Từ nguồn xã hội hóa này, đến các tiết Âm nhạc, Mỹ thuật nhà trường có điều kiện mời nghệ nhân, họa sĩ đứng lớp. Nhiều phụ huynh nhiệt tình còn sẵn sàng dạy miễn phí”, cô chia sẻ.

Từ góc nhìn phụ huynh, chị Hồng Vân (họa sĩ) cho rằng, việc được trực tiếp góp sức vào hoạt động giáo dục, đặc biệt là các môn nghệ thuật, giúp họ yên tâm hơn về môi trường học tập của con. Các phụ huynh có chuyên môn về âm nhạc, mỹ thuật có thể truyền đạt kinh nghiệm thực tế, mang lại những giờ học sinh động. Còn những phụ huynh khác hỗ trợ kinh phí, tạo điều kiện để trường mời giáo viên, nghệ sĩ có uy tín, qua đó nâng chất các tiết học năng khiếu dù biên chế chính thức còn thiếu.

Tuy vậy, cả giáo viên lẫn phụ huynh đều nhìn nhận xã hội hóa chỉ là giải pháp hỗ trợ, không thể thay thế nhu cầu có đội ngũ giáo viên Âm nhạc, Mỹ thuật ổn định, được đào tạo bài bản và hưởng chế độ tương xứng. Việc sớm tháo gỡ vướng mắc về chính sách, tăng chỉ tiêu đào tạo và có lộ trình đãi ngộ rõ ràng được xem là điều kiện cần để TP.HCM bảo đảm quyền lợi học tập của học sinh, đồng thời thực hiện đúng tinh thần đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

Nguyễn Tuyết