TP.HCM lần đầu tổ chức hội nghị di sản quy mô lớn: Từ bảo tồn đến phát huy sáng tạo

Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn, một công trình di sản kiến trúc của TP.HCM, đang trong thời gian trùng tu sửa chữa. Ảnh Lan Chi

Chia sẻ tại cuộc họp báo cung cấp thông tin về các vấn đề kinh tế – xã hội trên địa bàn TP.HCM chiều 20.11, ông Nguyễn Minh Nhựt, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao, đơn vị tổ chức sự kiện, cho biết Hội nghị sẽ quy tụ hơn 250 đại biểu, gồm lãnh đạo các sở, ban, ngành thành phố; các nhà khoa học, nhà quản lý; chuyên gia thực hành văn hóa, di sản; cùng đại diện Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế và Trung tâm Bảo tồn di tích Hoàng thành Thăng Long – Hà Nội nhằm lấy ý kiến đóng góp từ đội ngũ chuyên gia cả nước cho TP.HCM.

Theo ông Nhựt, Hội nghị được tổ chức nhân Kỷ niệm 80 năm Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ban hành Sắc lệnh số 65/SL ngày 23.11.1945 về việc ấn định nhiệm vụ của Đông phương Bác cổ Học viện và Kỷ niệm 20 năm Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23.11.2005 – 23.11.2025).

Sự kiện cũng nhằm hiện thực hóa chỉ đạo tại Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần I (nhiệm kỳ 2025 – 2030): “Đầu tư xây dựng, bảo tồn, phát huy các giá trị công trình, loại hình di tích, di sản văn hóa vật thể, phi vật thể tiêu biểu, có ý nghĩa chính trị, văn hóa, lịch sử đặc sắc, có dấu ấn riêng, độc đáo của thành phố”.

Cập nhật tại họp báo, ông Nhựt cho biết TP.HCM sau hợp nhất hiện có 321 di tích được xếp hạng, gồm 4 di tích quốc gia đặc biệt, 99 di tích cấp quốc gia và 218 di tích cấp thành phố. Ngoài ra, thành phố có 226 công trình, địa điểm đã được kiểm kê di tích, trong đó 133 ở khu vực trung tâm TP.HCM và 93 tại địa bàn Bà Rịa – Vũng Tàu trước đây.

Theo Luật Di sản văn hóa mới có hiệu lực từ 1.7.2024, các công trình, địa điểm đã được kiểm kê sẽ được ứng xử và bảo vệ tương đương di tích cấp tỉnh. Như vậy, tổng thể trên toàn thành phố có 544 di tích đã được xếp hạng và chuẩn bị xếp hạng.

Thời gian qua, cả ba địa phương trước khi sáp nhập đều thực hiện bảo tồn theo các chương trình cũ, dựa trên Chương trình Bảo tồn và phát huy bền vững giá trị di sản văn hóa Việt Nam giai đoạn 2021 – 2025 theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

Đại diện Sở cho biết, dù đạt nhiều kết quả tích cực, công tác di sản văn hóa tại cả ba khu vực vẫn còn một số hạn chế cần tiếp tục khắc phục. Trước yêu cầu mới, việc tổ chức một hội nghị chuyên sâu về di sản văn hóa là cần thiết nhằm đánh giá toàn diện hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di sản trong bối cảnh thay đổi về pháp luật, chính sách và mô hình quản lý. “Trên cơ sở đó, Hội nghị sẽ xác định mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp phát triển lĩnh vực di sản văn hóa của TP.HCM đến năm 2030, tầm nhìn 2045”, ông Nhựt nói.

Dự kiến sẽ có hơn 40 bài tham luận được trình bày tại Hội nghị, nội dung bao phủ toàn bộ lĩnh vực di sản văn hóa: bảo tàng, di sản tư liệu, di sản văn hóa phi vật thể, di tích lịch sử - văn hóa, cơ chế - nguồn lực và hợp tác phát triển.

Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Nguyễn Minh Nhựt thông tin về Hội nghị Di sản văn hóa triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh lần I (nhiệm kỳ 2025 - 2030). Ảnh: Trung tâm Báo chí

Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao cho biết các bài tham luận phản ánh sâu sắc thực tiễn công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa của Thành phố; cung cấp cơ sở khoa học và luận cứ quan trọng cho định hướng phát triển lĩnh vực này đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045. Nhiều tham luận mang tính chiến lược, dài hạn, gắn với định hướng phát triển văn hóa đô thị, công nghiệp văn hóa, chuyển đổi số, hội nhập quốc tế; đồng thời đưa ra sáng kiến, đề xuất khả thi, dễ triển khai.

Lần đầu tiên có nhiều tham luận đề cập chuyển đổi số trong bảo tàng và di sản văn hóa. Chương trình số hóa Di sản văn hóa Việt Nam giai đoạn 2021 – 2030 của Thủ tướng Chính phủ đã thúc đẩy các đơn vị triển khai quy trình này, song theo ông Nhựt, việc bảo đảm dữ liệu đúng, sạch, thống nhất vẫn còn hạn chế khi mỗi đơn vị số hóa theo một cách khác nhau. Hội nghị sẽ dành thời lượng để thảo luận nội dung này.

Một chủ đề mới được các nhà quản lý di sản của thành phố quan tâm là “kinh tế di sản”. Theo ông Nhựt, di sản không chỉ cần được bảo vệ bằng nguồn lực nhà nước mà còn có thể trở thành loại tài nguyên, vốn liếng để tham gia công nghiệp văn hóa, giúp giải quyết hài hòa giữa bảo tồn và phát huy. “Bảo tồn di sản không chỉ là nhiệm vụ của cơ quan nhà nước mà phải là sự nghiệp của toàn dân”, ông nhấn mạnh.

Ngoài ra, nhiều tham luận sẽ làm rõ các điều khoản bổ sung trong luật mới. Các quy định này có những điểm mở nhưng cũng siết chặt hơn nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và bảo tồn di sản.

Luật Di sản văn hóa năm 2024 đã hoàn thiện khung pháp lý cho công tác bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa Việt Nam. Luật đề cao yêu cầu bảo tồn gắn với phát triển, thúc đẩy hội nhập quốc tế, ứng dụng công nghệ số trong quản lý di sản; tạo điều kiện để công tác bảo vệ và khai thác giá trị di sản được thực hiện đồng bộ, hiệu quả.

Lan Chi