TP.HCM đẩy nhanh dự án đốt rác phát điện, kỳ vọng giảm áp lực chôn lấp và ô nhiễm môi trường

TP.HCM đang đẩy nhanh tiến độ xây dựng các nhà máy đốt rác phát điện nhằm giảm áp lực chôn lấp và nâng cao hiệu quả xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Theo kế hoạch, trong vòng một đến hai năm tới, thành phố sẽ đưa vào vận hành hai nhà máy hiện đại với khả năng xử lý khoảng 40% trong tổng số hơn 10.000 tấn rác thải sinh hoạt phát sinh mỗi ngày.

Hiện tại, phần lớn lượng rác của thành phố được đưa về Khu liên hợp xử lý chất thải Đa Phước do Công ty TNHH Xử lý chất thải Việt Nam vận hành và Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Tây Bắc. Mỗi ngày, Đa Phước tiếp nhận khoảng 5.000 tấn rác, Vietstar tại Tây Bắc xử lý khoảng 2.000 tấn rác, số còn lại được phân bổ cho Công ty Tâm Sinh Nghĩa và Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị TP.HCM. Dù mỗi đơn vị có phương pháp xử lý khác nhau, hình thức chôn lấp vẫn chiếm chủ yếu, gây áp lực lớn cho quỹ đất và tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường lâu dài.

Phương tiện vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt phải bảo đảm không rơi vãi chất thải rắn sinh hoạt, rò rỉ nước rỉ rác, phát tán mùi trong quá trình vận chuyển - Ảnh: Internet

Nhằm thay đổi thực trạng này, Sở NN-MT TP.HCM cho biết đã có năm doanh nghiệp đăng ký chuyển đổi sang công nghệ đốt rác phát điện gồm Công ty Xử lý chất thải Việt Nam, Vietstar, Tâm Sinh Nghĩa, Tasco, Môi trường đô thị TP.HCM. Trong số này, hai dự án đã khởi công xây dựng là nhà máy Tâm Sinh Nghĩa với công suất xử lý 2.000 tấn mỗi ngày, dự kiến hoàn thành năm 2026, và nhà máy Vietstar có cùng công suất, dự kiến hoàn thành năm 2027. Ba dự án còn lại đang hoàn tất thủ tục đầu tư.

Song song với đó, thành phố cũng kêu gọi đầu tư một dự án mới theo hình thức đối tác công - tư với công suất xử lý 2.000 tấn mỗi ngày, sản xuất 40MW điện, nhằm xử lý lượng rác đã chôn lấp lâu năm tại Khu liên hợp Tây Bắc. Nếu trong ngắn hạn chỉ có hai nhà máy hiện đang xây dựng hoàn thành, thành phố mới chỉ có thể xử lý được khoảng 4.000 tấn rác mỗi ngày bằng công nghệ hiện đại, trong khi hơn 6.000 tấn còn lại vẫn tiếp tục phải chôn lấp.

Tuy nhiên, để triển khai dự án PPP mới, TP.HCM cần tháo gỡ vướng mắc liên quan đến Quy hoạch điện 8. Tháng 6 năm nay, UBND TP đã gửi văn bản đề nghị Bộ Công Thương và Thủ tướng Chính phủ đưa các dự án điện rác tiềm năng vào quy hoạch điều chỉnh. Theo quyết định ban hành ngày 15.4.2025, công suất điện từ rác của TP.HCM được nâng từ 220 - 344MW đến năm 2030. Dù vậy, phần công suất này đã được phân bổ hết cho 4 dự án gồm giai đoạn 1 và 2 của nhà máy đốt rát phát điện của Công ty Tâm Sinh Nghĩa, Vietstar, Tasco và Xử lý chất thải Việt Nam. Do đó, để có cơ sở triển khai dự án mới, Tâm Sinh Nghĩa đã thống nhất chuyển 40MW từ giai đoạn 2 sang dự án bổ sung và hiện việc điều chỉnh đang chờ phê duyệt.

Bên cạnh các dự án mới, vấn đề tiếp nhận rác tại Khu liên hợp Đa Phước cũng đang được thành phố đặc biệt quan tâm. Công ty TNHH Xử lý chất thải Việt Nam mới đây thông báo từ ngày 15.8.2025, Đa Phước sẽ chỉ tiếp nhận rác từ 18 giờ đến 6 giờ hôm sau thay vì 24/24 như hiện nay. Sở NN-MT TP.HCM lo ngại thay đổi này sẽ ảnh hưởng đến công tác thu gom và vận chuyển rác trên địa bàn, vì vậy đã đề nghị lùi thời điểm áp dụng đến ngày 1.10.2025 để có thời gian phối hợp cùng các địa phương và đơn vị vận chuyển điều chỉnh lại lịch giao nhận rác, đảm bảo hoạt động xử lý chất thải của thành phố diễn ra ổn định.

Nguyễn Tuyết