TP.HCM cần một thể chế riêng để sáng tạo, bứt phá

Sáng 8-12, Quốc hội thảo luận tại hội trường về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết 98/2023 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM.

TP.HCM không thể ‘khoác chung một cái áo thể chế’

Thảo luận tại hội trường, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) cho biết TP.HCM từ lâu đã là trung tâm kinh tế lớn của cả nước, là khu năng động, sáng tạo, là nơi đột phá thể chế quản lý mới để sau đó nhân rộng ra toàn quốc. Sau khi sáp nhập thêm Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, tiềm năng và vị thế của TP.HCM càng lớn mạnh thêm.

Do vậy, ông Cường cho rằng TP.HCM không thể ‘khoác chung một cái áo thể chế’ giống như các địa phương khác trong cả nước. Mà cần có một thể chế riêng rộng hơn, tạo cho thành phố một khoảng trời riêng để tự do sáng tạo, phát triển.

ĐBQH Hoàng Văn Cường, TP Hà Nội. Ảnh: QH

“Tôi đồng tình với các cơ chế đề xuất trong dự thảo Nghị quyết nhưng tôi cho rằng những cơ chế này chưa đủ mạnh để TP.HCM thực sự sáng tạo, bứt phá” - ông Cường nhấn mạnh.

Đại biểu đoàn Hà Nội đưa ra ba điểm cần chỉnh sửa. Thứ nhất, cần loại bỏ toàn bộ những quy định có thể khiến các cơ chế đặc thù không thực hiện được. Ví dụ, ngay khoản đầu tiên đã nêu: HĐND TP được quyền sử dụng ngân sách địa phương để làm nhiều nhiệm vụ nhưng cuối cùng lại thêm cụm từ "tuân thủ theo quy định pháp luật".

Theo ông, nếu quy định như vậy thì các cơ chế đặc thù phía trên không còn ý nghĩa, vì cuối cùng vẫn phải làm theo quy định chung hiện hành. Trong dự thảo hiện có rất nhiều đoạn như vậy, làm giảm hiệu lực của các cơ chế mới.

Thứ hai, dự thảo Nghị quyết đang liệt kê cụ thể những việc cần phải làm và liệt kê danh sách các dự án cần ưu tiên chiến lược. Đại biểu cho rằng cách làm này sẽ phát sinh bất cập là sau khi nghị quyết được thông qua, chắc chắn sẽ xuất hiện thêm nhu cầu mới, loại hình dự án mới và khi đó lại phải xin điều chỉnh tiếp.

Vì vậy, ông đề nghị dự thảo Nghị quyết không nên liệt kê cứng các danh mục, mà thay vào đó chỉ đưa ra nguyên tắc và tiêu chí, còn việc quyết định cụ thể giao cho HĐND TP, tương tự cách xây dựng Nghị quyết của Hà Nội.

Vấn đề thứ ba, ông đề xuất trong trường hợp cần có các quy định đặc thù khác với pháp luật hiện hành, HĐND TP.HCM được ra nghị quyết và báo cáo Chính phủ để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, báo cáo Quốc hội quyết định tại kỳ họp gần nhất.

“Nếu có cơ chế này, TP.HCM sẽ thực sự có không gian sáng tạo, có điều kiện thử nghiệm các mô hình quản lý mới và trở thành “phòng thí nghiệm thể chế” của cả nước” - ông nhấn mạnh.

Cơ chế phải đủ mở, ‘để trong đủ thông, ngoài đủ thoáng’

Đồng quan điểm, đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Lâm Đồng) đánh giá TP.HCM mới, bao gồm cả Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương cũ, đã trở thành một siêu đô thị với quy mô dân số, kinh tế và đóng góp ngân sách rất khác so với trước khi sáp nhập. Vì vậy, việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 là một yêu cầu khách quan, cấp thiết để phù hợp hơn với thực tiễn hiện nay.

ĐBQH Dương Khắc Mai, đoàn Lâm Đồng. Ảnh: QH

Cũng như đại biểu Hoàng Văn Cường, đại biểu Dương Khắc Mai đánh giá dự thảo Nghị quyết lần này đã đưa ra nhiều quy định mở, tạo điều kiện cho cả hai thành phố được chủ động quyết định và thực hiện nhiều công việc.

Tuy nhiên, ở cuối nhiều nội dung lại ghi “thực hiện theo quy định của pháp luật chuyên ngành” như pháp luật về đầu tư hoặc các luật hiện hành khác. Điều này làm mất tính đặc thù, làm giảm ý nghĩa và hiệu quả của cơ chế ưu tiên.

“Thực tế, báo cáo tổng kết thực hiện Nghị quyết 98 đã chỉ ra rằng nhiều vấn đề vẫn phải xin ý kiến Trung ương do bị ràng buộc bởi quy định pháp luật hiện hành, dẫn đến mất nhiều cơ hội bứt phá và làm chậm tiến trình phát triển của thành phố” - ông dẫn chứng.

Vì vậy, đại biểu đoàn Lâm Đồng đề nghị cần nghiên cứu sửa đổi một cách căn bản, loại bỏ những nội dung đang tạo thành “điểm thắt” trong quá trình thực hiện Nghị quyết 98. Đặc biệt, Quốc hội đã giao nhiệm vụ hình thành trung tâm tài chính quốc tế tại địa phương này, nên cơ chế phải đủ mở, ‘để trong đủ thông, ngoài đủ thoáng’ thì mới có thể xây dựng và phát triển được.

“Tất nhiên, việc mở rộng cơ chế cũng cần đi kèm với cơ chế giám sát chặt chẽ để mọi hoạt động được kiểm soát và điều chỉnh kịp thời. Khi làm tốt điều này, thành phố sẽ trở thành nơi thí điểm thể chế, từ đó giúp hoàn thiện và nhân rộng các mô hình phù hợp cho các địa phương khác trong cả nước cùng phát triển” - ông nói.

Cũng theo ông Dương Khắc Mai, trong dự thảo Nghị quyết hiện nay có liệt kê tên một số dự án, công trình cụ thể được áp dụng chính sách đặc thù. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển thời gian tới, chắc chắn sẽ xuất hiện thêm những dự án mới mà TP cần có cơ chế đặc thù để triển khai. Nếu phải xin bổ sung từng lần một thì sẽ mất rất nhiều thời gian, gây chậm trễ và làm lỡ cơ hội phát triển.

Vì vậy, ông đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét sửa đổi, bổ sung quy định theo hướng là các dự án, công trình phát sinh trong tương lai, nếu cần cơ chế đặc thù thì có thể được áp dụng ngay mà không phải xin bổ sung vào Nghị quyết. Nếu vẫn cần liệt kê, thì chỉ nên nhấn mạnh rằng danh mục đó gồm các công trình, dự án ưu tiên thực hiện trước, chứ không phải là danh mục đóng.

NHÓM PHÓNG VIÊN