Tổng thống Ukraine thăm Mỹ: Bước đệm chiến thuật

Tổng thống Donald Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky bắt tay trong cuộc họp báo tại câu lạc bộ Mar-a-Lago, Palm Beach, Florida, ngày 28/12/2025. (Nguồn: ABC News)

Trọng tâm chuyến đi của ông Zelensky được cho là thúc đẩy việc hoàn thiện Kế hoạch hòa bình 20 điểm, nhằm tìm kiếm một lối thoát ngoại giao cho cuộc xung đột đã kéo dài sang năm thứ tư. Việc Kiev lựa chọn thời điểm này để gia tăng tiếp xúc cấp cao với Washington không phải là ngẫu nhiên, mà phản ánh sự hội tụ của nhiều yếu tố chiến lược, tạo nên một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi cho nỗ lực đàm phán.

Thời điểm điều chỉnh chiến lược

Trước hết, chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh chính sách đối ngoại của Mỹ đang có những điều chỉnh đáng chú ý. Chiến lược An ninh Quốc gia 2025 được công bố đầu tháng 12 cho thấy Washington ngày càng nhấn mạnh cách tiếp cận thực dụng hơn trong phân bổ nguồn lực chiến lược. Bên cạnh đó, trong bối cảnh cạnh tranh nước lớn gia tăng, đặc biệt tại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, việc duy trì mức độ hỗ trợ dài hạn, không giới hạn cho Ukraine đang đặt ra những bài toán chi phí – lợi ích đối với Mỹ.

Thứ hai, cục diện trên thực địa chiến trường giữa Nga - Ukraine hiện rơi vào trạng thái giằng co, bế tắc. Trong khi đó, mùa Đông với điều kiện thời tiết khắc nghiệt làm giảm khả năng tiến hành các chiến dịch quân sự quy mô lớn, tạo ra một “khoảng lặng chiến thuật” – thời điểm thuận lợi để các kênh ngoại giao có thể được kích hoạt trước khi giao tranh có nguy cơ leo thang trở lại vào mùa Xuân.

Cuối cùng, từ góc nhìn của Kiev, áp lực “định hình kết quả” trước thềm năm mới mang ý nghĩa chính trị không nhỏ. Việc đạt được các thỏa thuận khung, dù chưa toàn diện, được xem là cần thiết để duy trì sự ủng hộ quốc tế và tránh nguy cơ bị cuốn vào những biến động chính trị nội bộ của các nước đối tác chủ chốt, trong đó có Mỹ.

Cuộc trao đổi giữa Tổng thống Zelensky và Tổng thống Mỹ Donald Trump diễn ra trong bối cảnh xung đột trên thực địa giữa Nga và Ukraine vẫn tiếp diễn, với những đợt tấn công gây thiệt hại cho hạ tầng và đời sống dân sự tại Ukraine. Sau nhiều giờ thảo luận tại dinh thự Mar-a-Lago của Tổng thống Trump ở Florida, dù chưa đạt được thỏa thuận cuối cùng, hai bên đều thừa nhận tiến trình đàm phán đã có những bước tiến nhất định.

Phát biểu tại họp báo sau cuộc gặp hôm 28/12 (giờ Mỹ), Tổng thống Zelensky cho biết, Kế hoạch hòa bình 20 điểm hiện đã đạt mức đồng thuận khoảng 90%, trong đó nội dung liên quan đến các bảo đảm an ninh được xem là điểm hội tụ quan trọng. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Ukraine cũng thừa nhận vấn đề lãnh thổ tiếp tục là nút thắt lớn nhất. Bên cạnh đó, thực tế kiểm soát trên chiến trường cùng những khác biệt sâu sắc về lập trường pháp lý và chính trị, khiến đây trở thành nội dung khó đạt được đồng thuận trong ngắn hạn giữa Moscow và Kiev.

Nhiều nhà quan sát cho rằng, việc hai bên thảo luận các phương án trung gian như thiết lập khu kinh tế tự do hay khu phi quân sự tại các vùng tranh chấp cho thấy nỗ lực tìm kiếm giải pháp “trì hoãn chiến lược”, nhằm kéo dài không gian đối thoại thay vì buộc các bên phải đưa ra quyết định dứt khoát ngay lập tức. Tuy nhiên, khả năng hiện thực hóa các phương án này vẫn phụ thuộc lớn vào thái độ và mức độ tham gia của Nga – yếu tố mà ngay cả phía Mỹ cũng thừa nhận là then chốt. Dự kiến, các nhóm làm việc của Mỹ và Ukraine sẽ nối lại đàm phán ngay trong những ngày tới để hoàn tất các nội dung còn lại.

Tổng thống Donald Trump gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại dinh thự Mar-a-Lago, hôm 28/12/2025. (Nguồn: ABC News)

Bức tranh phản ứng đa chiều

Phản ứng từ các chủ thể liên quan cho thấy bức tranh đa chiều của tiến trình hòa bình. Mỹ phát đi tín hiệu lạc quan nhưng thận trọng, tránh đặt ra các mốc thời gian cụ thể. Nga, trong khi duy trì kênh liên lạc ngoại giao với Washington, vẫn tiếp tục các hoạt động quân sự, cho thấy Moscow chưa sẵn sàng cho những nhượng bộ mang tính chiến lược. Trong khi đó, Liên minh châu Âu ủng hộ nỗ lực đàm phán, song nhấn mạnh các bảo đảm an ninh là “lằn ranh đỏ” khó có thể thỏa hiệp.

Những phản ứng này phản ánh thực tế rằng, tiến trình hòa bình sẽ là kết quả của sự cân bằng lợi ích phức tạp, chứ không chỉ dựa trên thiện chí song phương Mỹ - Ukraine. Trong bối cảnh như thế, giới quan sát đánh giá, chuyến thăm của Tổng thống Zelensky mở ra một số triển vọng, đặc biệt trong việc tiếp tục hoàn thiện các khuôn khổ an ninh và phác thảo kế hoạch tái thiết kinh tế hậu xung đột.

Tuy nhiên, cần nhìn nhận rằng việc hoàn tất Kế hoạch 20 điểm không đồng nghĩa với việc xung đột Nga - Ukraine sắp kết thúc. Khoảng cách lập trường giữa các bên, nhất là về lãnh thổ và bảo đảm an ninh dài hạn, vẫn còn rất lớn. Giá trị lớn nhất của chuyến thăm có lẽ nằm ở việc duy trì động lực đối thoại và giữ cho ngoại giao tiếp tục là một lựa chọn hiện hữu, thay vì để logic đối đầu quân sự hoàn toàn chi phối.

Từ Florida, Tổng thống Zelensky ra về mà chưa mang theo một thỏa thuận hòa bình hoàn chỉnh. Song chuyến thăm đã góp phần làm rõ hơn các giới hạn và khả năng của tiến trình ngoại giao hiện nay. Khi “cửa sổ cơ hội” vẫn còn mở, dù hẹp, nỗ lực duy trì đối thoại, kiềm chế leo thang và tìm kiếm các giải pháp trung gian tiếp tục là con đường ít rủi ro nhất trong bối cảnh xung đột chưa có hồi kết rõ ràng.

Với cộng đồng quốc tế, đặc biệt là các nước trung gian và các tổ chức đa phương, đây cũng là thời điểm cần kiên trì thúc đẩy các khuôn khổ đối thoại, trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế và lợi ích chính đáng của các bên liên quan – nền tảng không thể thiếu cho một nền hòa bình bền vững.

*Bài viết chung thể hiện quan điểm của nhóm tác giả: Quảng Hà Vân Anh, Nguyễn Thị Thùy Trang, Nguyễn Tùng Lâm, Phan Nguyễn Hạnh Nhân (Học viện Ngoại giao).

Vân Anh*